Morgunblaðið - 24.05.2020, Qupperneq 60

60 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 2020
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Nánari upplýsingar ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum
nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
2019 RAM Limited 3500 35”
Litur: Pearl red/ Svartur að innan.
6,7L
Cumm-ins Turbo Diesel, 400 hö,
togar 1000 pund. Einn með öllu:
RAM box, Aisin sjálfskipting,
dual alternators 440 amps,
lofpúðafjöðrun, upphitanleg og
loftkæld sæti, hiti í stýri, sóllúga,
nýr towing technology pakki.
2020 GMC Denali Ultimate
Litur: Svartur/ Svartur að innan.
2020 GMC Denali , magnaðar
breytingar t.d. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro
opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum
ásamt mörgu fleirra.
2020 GMC Denali Ultimate
Litur: Summit white/ svartur að
innan.
2020 GMC Denali , magnaðar
breytingar t.d. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro
opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum
ásamt mörgu fleirra.
VERÐ
11.980.000 m.vsk
VERÐ
12.990.000 m.vsk
VERÐ
12.990.000 m.vsk
ATH. ekki „verð frá“
ATH. ekki „verð frá“
ATH. ekki „verð frá“
Rúmu ári eftir glæsileganBach-disk Víkings Heið-ars birtist nýjasta framtakhans á Deutsche
Grammophon með samfærslu ýmissa
hljómborðsverka eftir tvo fremstu
tónhöfunda Frakka á 18. og 19. öld,
Jean-Philippe Rameau (1683-1764)
og Claude Debussy (1862-1918).
Enn og aftur er verkabálkum ekki
flíkað í heild, heldur með sýnis-
hornum; nánast eins og til þess að
segja sögu á stangli – en í þetta sinn
með nærri tveggja alda millibili. Ým-
ist fram eða aftur, frá frönsku síðbar-
okki Rameaus 1724-63 til impress-
jónisma Debussys á lokaskeiði hans
1905-13.
Hversu sérstæð slík nálgun á efnis-
vali er í nútíma hljómdiskaútgáfu –
alla vega af hálfu flytjandans – skal
ósagt látið. Eflaust má finna for-
dæmi, þó varla
hafi borið mikið á
þeim hingað til.
Hitt er víst, að
með nægilega
grandvarri yfir-
legu og listrænu
næmi ætti þess háttar ,ritstjórn‘ að
geta skilað jafnt óvenjulegri sem
meitlaðri hlustupplifun þegar bezt
tekst til. Enda fæ ég ekki betur séð
en að það hafi einmitt gerzt í þessu
tilviki.
Svo má auðvitað spyrja: Fer hér
svar við menningarfirrtri neyzlu-
hyggju og snarbreyttum hlustunar-
háttum raftæknialdar – eða einfald-
lega ný og fersk persónuleg
sjónarmið? (Nema hvort tveggja sé?)
Það verður hver að gera upp við
sig. En frá kögunarhóli nútímans séð
– þar sem fletta má upp hverju sem
er á neti á örfáum sekúndum – virðist
kærkominn akkur að þeirri nýju
breidd og víðsýni sem téð
,samanburðartúlkun‘ getur veitt
hlustendum að gömlum og grónum
meistaraverkum – sem eiga nú að
ósekju í síaukinni vök að verjast fyrir
stundarhyggju skrums og markaðs-
afla.
Allavega er niðurröðun tónverka á
diskinum sérlega sannfærandi
áheyrnar og birtir oft nýjar hliðar
annars höfundar í nágrenni hins.
Dregur né heldur úr slyngilega rök-
studdur bæklingstexti Víkings, sem
ásamt fjölbreyttri leiktúlkun hans
leggst á eitt um að skapa n.k. nýtt
„Gesamtkunstwerk“ með orðalagi
Wagners; hvort sem menn hlusta á
allt til enda eða aðeins á hluta í senn.
Að vísu er samstilling Rameaus og
Debussys í sjálfu sér fundið fé, m.a.
fyrir kunna aðdáun yngri Frakkans á
eldri kollega sínum. En þó er fráleitt
sama hvernig á er haldið, og virðist
annars látlaus bæklingstexti Víkings
stundum bera með sér kæna reynslu
helmingi eldri manns.
Spilamennskan er kapítuli útaf fyr-
ir sig. Í allra fyrstu brá manni á
stundum óneitanlega við leifturhraða
píanóljónsins og setti sig í sjálfvirkar
fordómastellingar: Þarna skal sko
sýna samkeppninni hvað maður get-
ur!
En óðar en varði fór jafnvel útopn-
asti hraðinn að virka. Hann svingaði!
Létt og áreynslulaust. Fyrir utan
furðu blæbrigðaríka litadýrð á afar
breiðum styrkskala, allt niður í fis-
vægustu fífumýkt – samt án þess að
kæmi neins staðar niður á skýrleika
innradda né formmótun, hvorki í
stóru né smáu.
Veitir þvílíkri tjáningarbreidd
vitanlega ekki af góðri upptökutækni.
En liðsmenn GENUIN hópsins stóðu
hér greinilega skil á sínu engu síður
en fyrir ári. Allt heyrist – alveg niður
í ppppp.
Að þessu töldu, ásamt óvefengjan-
legum hrifmætti frönsku meistara-
verkanna í stóru sem smáu, má
hikstalaust skipa þessum geisladiski í
sérflokk. Sannkallað eyrnayndi út í
gegn – og kæmi varla á óvart ef svo
sýnist einnig öðrum tímafarþegum á
geimskipi Jarðar.
Aldirnar talast við
Morgunblaðið/Einar Falur
Eyrnayndi „…ásamt óvefengjanlegum hrifmætti frönsku meistaraverkanna í stóru sem smáu, má hikstalaust skipa
þessum geisladiski í sérflokk. Sannkallað eyrnayndi út í gegn,“ skrifar rýnir um plötu Víkings Heiðars Ólafssonar.
Geisladiskur
Debussy og Rameau bbbbb
Hljómborðsverk eftir Debussy og
Rameau.
Víkingur Heiðar Ólafsson píanó/
umritun á þætti úr Les Boréades e. R./
bæklingstexti.
Upptökur: GENUIN recording group,
Hörpu 26.-29.8. 2019. Lengd: 1:19:08.
Deutsche Grammophon Gesellschaft
483 7701, 2020.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
Ljóðasafn eftir Hjört Pálsson er
komið út í þýskri þýðingu. Bókin
nefnist á þýsku Jahreszeiten-
gesänge eða Árstíðasöngvar og ber
undirtitilinn Gedichte aus fünf
Jahrzehnten. Gert Kreutzer valdi
ljóðin og þýddi úr íslensku.
Á bókarkápu
segir að með
þessu úrvali úr
kveðskap Hjart-
ar fái þýskir les-
endur „tækifæri
til að uppgötva
þetta frumlega
ljóðskáld“.
Síðan segir:
„Dæmigert fyrir
þessi ljóð er hið
mikla vænghaf á
milli hins hápersónulega og hins al-
menna og mannlega, hins heim-
spekilega og hins pólitíska. Fyrir
miðju er hins vegar náttúran og
ástríkar lýsingar á heimkynnum
hans á Norðurlandi þar sem hann
óx úr grasi. Þessi tengsl við hið
svæðisbundna kallast síðan á við
sérlega opinn huga gagnvart heim-
inum.“
Hjörtur Pálsson gaf á árunum
1972 til 1998 út fimm ljóðabækur.
Árið 2016 kom út bókin Ljóðasafn
með bókunum fimm og safni ljóða
sem Hjörtur orti eftir að þær komu
út. Ljóðin í þýðingunni eru úr
Ljóðasafni.
Kreutzer var um árabil prófessor
í norrænum málvísindum við há-
skólann í Köln, en er nú sestur í
helgan stein. Áhugi hans á Íslandi
kviknaði við lestur Nonnabóka Jóns
Sveinssonar þegar hann var átta
ára. Auk fræðistarfa hefur hann
fengist við þýðingar úr íslensku og
meðal annars þýtt verk eftir Thor
Vilhjálmsson, Gyrði Elíasson og
Steinunni Sigurðardóttur. Hann
hlaut fálkaorðuna árið 1996.
Ljóð Hjartar Pálsson-
ar í þýskri þýðingu
 Úrval fjölbreytts kveðskapar
Morgunblaðið/Eggert
Skáldið Úrval ljóða Hjartar Páls-
sonar er komið út í þýskri þýðingu.
Sjálfbær þróun kaupmannsins á
horninu, stafrænar flíkur og vatna-
vellíðan eru meðal styrkþega Hönn-
unarsjóðs sem úthlutaði 11. maí sl.
26 styrkjum til ólíkra verkefna á
vegum hönnunar og arkitektúrs. 25
milljónum króna var úthlutað en alls
bárust 126 umsóknir um 237 millj-
ónir, skv. tilkynningu. „Um met-
fjölda umsókna var að ræða í þessari
úthlutun Hönnunarsjóðs og ljóst að
ástandið í kjölfar Covid-19-
faraldursins hafði áhrif á fjölda um-
sókna og virðist líka hafa haft áhrif á
verkefnin sem sóttu um,“ segir í
henni.
MAT. Sjálfbær þróun kaup-
mannsins á horninu, verkefni MStu-
dio, hlaut hæsta styrkinn, verk-
efnastyrk að upphæð þrjár milljónir
króna en það er heildstætt dreifi-
kerfi fyrir matvæli sem er hannað í
þeim tilgangi að lágmarka óþarfa
dreifingu matvæla, auka lífsgæði
fólks og minnka sóun. Spaksmanns-
spjarir, fatamerki Bjargar Ingadótt-
ur, hlaut næsthæsta styrkinn, tvær
milljónir króna, fyrir útfærslu á staf-
rænum flíkum í stafrænni verslun.
Eina milljón króna hlutu ný vöru-
lína Flothettu fyrir flot- og vatns-
meðferðir; Ferill og störf Kristínar
Þorkelsdóttur; Hringrásarvæn
hönnun, FÓLK Reykjavík; SAFE
seat, fjaðrandi bátasæti; Bioplastic
Skin; Fjölnota umverfisvænir
Warriör íþróttagallar og The big
picture of Climate Change.
Rannsóknar- og þróunarstyrkir
Dórófónn til LHÍ, verkefni Hall-
dórs Úlfarssonar, hlaut 1,2 milljónir
króna í flokki rannsóknar- og þróun-
arstyrkja en dórófónn er nýtt raf-
akústískt strengjahljóðfæri. Iða
Þórunnar Árnadóttur hlaut eina
milljón króna og sömu upphæð
Beauty & the Beast, verkefni Önnu
Diljár Sigurðardóttur, sem felst í
rannsókn á sögu, upplifun og fram-
tíð lúpínu í íslensku landslagi.
Carnal Appetite, verkefni Elínar-
Margot Ármannsdóttur, hlaut
750.000 kr. og segir m.a. um verk-
efnið að það snúist um að skapa kyn-
ferðislega valdeflingu með borðbún-
aði. Heildarlista yfir styrkþega og
frekari upplýsingar má finna á slóð-
inni hsjodur.honnunarmidstod.is/
styrkhafar/#year-2020.
Björg
Ingadóttir
Halldór
Úlfarsson
Metfjöldi umsókna hjá Hönnunarsjóði