Morgunblaðið - 24.06.2020, Page 10

Aron Þórður Albertsson
Ómar Friðriksson
„Þetta frumvarp er að mínu viti ekki
nægilega vel unnið. Það er enn margt
mjög óljóst í þessu,“ segir Helga Vala
Helgadóttir, formaður velferðar-
nefndar og þingmaður Samfylkingar.
Vísar hún í máli sínu til frumvarps til
laga um hlutdeildarlán.
Með þeim lánar Húsnæðis- og
mannvirkjastofnun (HMS) fyrstu
kaupendum undir tilteknum tekju-
mörkum, sem ekki hafa átt íbúðar-
húsnæði síðastliðin fimm ár, allt að
20% af kaupverði eignar. Felur frum-
varpið jafnframt í sér breytingu á
lögum um húsnæðismál. Markmiðið
er að gera kaupendum sem ekki hafa
til þess eigið fé kleift að kaupa eignir.
Líklegt má telja að frumvarpið verði
að lögum nú í vor.
VR gagnrýnir tekjuviðmið
Alls bárust 17 umsagnir um frum-
varpið, þar á meðal frá verkalýðs-
félögum, Seðlabanka Íslands og
ríkisskattstjóra. Í umsögn ríkisskatt-
stjóra er bent á að taka verði sér-
staklega fram að vaxtaleysi um-
ræddra lána skapi ekki skattskyldu.
Að umsögn Seðlabankans undanskil-
inni voru umsagnirnar að mestu á
eina leið. Var í flestum tilvikum gerð
athugasemd við einhvern hluta frum-
varpsins. Að sögn Helgu Völu er
gestakomum í nefndinni nú lokið. Að
hennar mati er frumvarpið illa unnið.
„Hugmyndin á bak við frumvarpið er
góð en þetta er ekki mjög þroskað
frumvarp. Þetta er unnið í of miklum
flýti þó að aðdragandinn hafi verið
langur. Ég á erfitt með að horfa upp á
svona slæm vinnubrögð. Þau geta
valdið tjóni og skaðabótaskyldu á
hendur ríkinu. Mér finnst of mikið
um slök vinnubrögð undanfarnar
vikur,“ segir hún.
Í umsögn VR eru þrjú veigamikil
atriði talin brjóta með gróflegum
hætti gegn þeirri sátt sem náðist í
lífskjarasamningnum. Er þar átt við;
tekjuviðmið kaupenda, vexti við end-
urgreiðslu lána og lengd lánstíma.
Gerir VR kröfu um að framangreind-
um atriðum verði breytt í frumvarp-
inu.
Að sögn Helgu er útfærsla lánanna
ekki nægilega góð. „Gagnrýnisradd-
irnar sem verið hafa uppi eru á svip-
uðum stað fyrir utan seðlabankann.
Skilyrðin eru gríðarlega þröng og svo
er útfærslan almennt ekki nægilega
góð. Þá má benda á takmörk tekna,“
segir Helga en umrædd lán miðast
við tekjumörk sem eru 7,56 milljónir
á ári fyrir einstakling og 10,56 millj-
ónir fyrir hjón, miðað við síðastliðna
12 mánuði. Það gera 630 þúsund
krónur fyrir einstakling og 880 þús-
und fyrir hjón á mánuði. Við þessar
fjárhæðir bætast 1,56 milljónir fyrir
hvert barn eða ungmenni fram að 20
ára aldri sem býr á heimilinu. Sú upp-
hæð jafngildir 130 þúsund krónum á
mánuði.
Hlutdeildarlán verður veitt á öðr-
um veðrétti á eftir fasteignaláni og
ber hvorki vexti né afborganir á láns-
tímanum. Lánin skulu endurgreidd
við sölu íbúðar eða í síðasta lagi að
liðnum 25 árum frá lánveitingu.
Endurgreiðslufjárhæðin skal nema
sama hlutfalli af söluverði við endur-
greiðslu og upphafleg lánveiting nam
af kaupverði íbúðarinnar.
Góð fjárfesting ríkisins
Að sögn Helgu er fjárfesting rík-
isins góð. „Stjórnvöld ætla að draga
úr vaxtabótum samhliða veitingu
þessara lána. Þetta eru lán með veði í
fasteignum og þú gerir nú varla betri
fjárfestingu en það. Svo þarf að
greiða lánið til baka í sama hlutfalli
sem þýðir að ríkið fær umtalsvert
meiri fjármuni til baka en t.d. við að
geyma peningana í banka yfir þenn-
an tíma,“ segir Helga.
Í umsögn Seðlabankans kemur
fram að líkleg efnahagsleg áhrif og
áhrif á fjármálastöðugleika af upp-
töku hlutdeildarlána verði lítil.
Einkum í ljósi þess að vaxtabætur
skerðast á móti. Mat bankans er þó
bundið áformunum eins og þau eru
sett fram í frumvarpinu, þ.e. að hlut-
deildarlán verði ekki útvíkkuð frá því
sem nú er kynnt. Verði einhverjir
þættir útvíkkaðir eða rýmkaðir frá
því sem frumvarpið kveður á um yrði
bankinn að bregðast við. Þannig sæi
bankinn sig knúinn til þess að grípa
til mótvægisaðgerða með því að auka
aðhald á sviði peningamála, t.d. með
hærri vöxtum. Lánveitingar árlega
verða fjórir milljarðar króna.
Félag fasteignasala (FF) lýsir
áhyggjum af því að allt of fáar íbúðir
verði til að mæta þörfum markaðar-
ins. Þá sé eðlilegt að koma á meira
frelsi þeirra sem vilji koma sér þaki
yfir höfuðið „þannig að fortakslaus
krafa um nýbyggingar sé felld brott.
Á söluskrá fasteignir.is eru eru ca.
1.500 eldri fasteignir með ásett verð
undir 40 milljónum óeðlilegt er að all-
ar þær eignir o.fl. séu útilokaðar frá
þessu úrræði af því þær eru ekki
nýjar,“ segir í umsögn FF.
Deilt um hlutdeildarlán ríkisins
 Erindi og umsagnir um hlutdeildarlán flest á eina leið  Tryggja verði að vaxtaleysi lána skapi
ekki skattskyldu  Seðlabankinn knúinn til að grípa til mótvægisaðgerða verði frumvarpið útvíkkað
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Framkvæmdir Hlutdeildarlánin verða aðeins veitt til kaupa á nýbyggingu.
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 2020
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Ný hugsanleg línuleið Blöndulínu 3,
um Hörgárdalsheiði og Hörgárdal,
verður könnuð við endurtekið um-
hverfismat framkvæmdarinnar sam-
hliða línustæði um Öxnadalsheiði og
Öxnadal. Þá verður Kiðaskarðsleið í
Skagafirði könnuð á ný sem val-
kostur við Vatnsskarðsleið.
Landsnet hefur sent Skipulags-
stofnun til ákvörðunar tillögu að
áætlun um mat á umhverfisáhrifum
vegna framkvæmda við Blöndulínu
3. Hún er háspennulína sem liggja á
frá Blönduvirkjun til Akureyrar.
Landsnet hefur áður gert um-
hverfismat fyrir þessa framkvæmd
og lauk því árið 2013. Vegna
breyttra forsenda í kjölfar dóma um
ógildingu eignarnáms og fram-
kvæmdaleyfa og fleiri atriða ákvað
Landsnet að vinna umhverfismat
fyrir Blöndulínu 3 upp á nýtt.
Hlín Benediktsdóttir, yfirmaður
undirbúnings framkvæmda hjá
Landsneti, segir að umhverfismatið
sé unnið frá grunni. Tekið sé með
það sem áður hafði verið gert og
bætt við tillögum að valkostum sem
komið hafi tillögur um í samráðsferl-
inu. Þá sé unnið að málinu í samráði
við íbúa, landeigendur og sérstakt
verkefnaráð. „Lagðar eru upp fleiri
leiðir en þær sem skoðaðar voru í
fyrra mati og urðu síðar að aðal-
valkostum. Þá eru skoðaðar leiðir
sem komnar eru á skipulag hjá sveit-
arfélögunum,“ segir Hlín.
Eftir að meta öryggi
Aðalvalkostur leiðar um Hörg-
ársveit í fyrra umhverfismati var um
Öxnadalsheiði og Öxnadal, samhliða
núverandi byggðalínu. Það mætti
andstöðu landeigenda. Nú verður
einnig lagt mat á leið um Hörg-
árdalsheiði og Hörgárdal. Sú leið er
að vísu 100 metrum hærri og ýmsum
spurningum ósvarað um öryggi,
meðal annars vegna ísingar og snjó-
flóða. Þá er viðbúið að eigendur
jarða sem línan mun skera í sundur
muni bregðast við.
Fyrri aðalkostur Landsnets fyrir
línu um Skagafjörð var um Vatns-
skarð og síðan Efribyggðarleið. Í ný-
legu aðalskipulagi Sveitarfélagsins
Skagafjarðar er gert ráð fyrir ann-
arri leið um Skagafjörð, svokallaðri
Héraðsvatnaleið og að jarðstrengur
verði á kafla þar sem línan þverar
fjörðinn. Báðar þessar leiðir verða
metnar að nýju. Auk þess verður
Kiðaskarðsleið metin sem valkostur
við Vatnsskarð. Henni fylgir að reisa
þarf tengivirki austan við skarðið og
leggja jarðstreng þaðan í Varmahlíð.
Le
Varmahlíð
iðir metnar í Blöndulínu 3
Heimild:
Landsnet
Sauðárkrókur
EYJAFJARÐARSVEIT
Akureyri
Blöndu-
stöð
Línuleiðarkostir:
Svæði A Svæði B Svæði C
Tengivirki:
Núverandi Fyrirhugað á svæði A Svæði B
Línuleiðir til skoðunar
Sveitarfélagamörk
A2
A1
A1
B1
B4 C2
C1
C1b
B3
HÚNAVATNSHREPPUR
SVEITARFÉLAGIÐ
SKAGAFJÖRÐUR
AKRAHREPPUR
HÖRGÁRSVEIT
Meta kosti og galla línu
um Hörgárdalsheiði
 Tillaga að matsáætlun vegna Blöndulínu 3 í kynningu
Bíldshöfða 16 - 110 Reykjavík - 414-8400 - www.batik.is - www.martex.is
VINNUFATNAÐUR
MERKINGAR