Morgunblaðið - 24.06.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 2020
Mæta á uppsafnaðri fjárþörf vegna
endurgreiðslna til kvikmyndagerðar
á Íslandi, verði tillaga meirihluta
fjárlaganefndar um fjárheimild til
þessa við frumvarp til fjáraukalaga
samþykkt. Þá leggur meirihlutinn
til breytingu á heimildarákvæði
fjárlaga vegna stofnfjárframlaga til
Kríu – sprota- og nýsköpunarsjóðs
upp á 650 milljónir kr. og til Ný-
sköpunarsjóðs atvinnulífsins.
150 millj. til sex sveitarfélaga
Þetta kemur fram í tillögum
meirihlutans við þriðja frumvarpið
til fjáraukalaga sem fram hefur
komið í vor og sumar vegna tíma-
bundinna aðgerða til að bregðast
við efnahagslegum áhrifum kórónu-
veirufaraldursins.
Fjárlaganefnd fór m.a. ítarlega
yfir stöðu endurgreiðslna vegna
kvikmyndagerðar og kemur fram
að í fjárlögum fyrir árið 2020 er
gert ráð fyrir 691 milljónar kr. fjár-
veitingu sem hefur nú þegar verið
greidd út en ógreidd vilyrði ársins
nema 1.880 milljónum kr. og því til
viðbótar eru 240 milljónir kr. frá
fyrri árum. ,,Samtals er gerð tillaga
um 2.120 millj. kr. viðbótarfjár-
heimild á þessum lið sem mætir
öllum þegar gefnum vilyrðum,“ seg-
ir í nefndaráliti.
Framlög til sveitarfélaga eru
aukin vegna áhrifa niðursveiflunnar
í ferðaþjónustu sem orðið hefur. Í
fjáraukalögum í maí var veitt 250
milljóna kr. framlag til Suðurnesja
en meirihluti fjárlaganefndar segir
að eftir sitji sex sveitarfélög, Skútu-
staðahreppur, Hornafjörður, Skaft-
árhreppur, Mýrdalshreppur, Rang-
árþing eystra og Bláskógabyggð
þar sem ferðaþjónusta hefur haft
mikla þýðingu. Lagt er til að þessi
sex sveitarfélög fái 150 milljóna kr.
framlag á fjáraukalögum.
Framlög aukin í þriðja
fjáraukafrumvarpinu
 Leggja til viðbót til kvikmyndagerðar og nýsköpunar
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
„Álframleiðendur víða um heim eru
að horfa til þess að þróa þessa
tækni enda yrði það til að bylta ál-
framleiðslu ef losun koltvísýrings
yrði hverfandi en þess í stað yrði til
súrefni við framleiðsluna,“ segir
Pétur Blöndal, framkvæmdastjóri
Samáls, samtaka álframleiðenda.
Eins og kom fram í Morgun-
blaðinu í gær hefur íslenska fyrir-
tækið Arctus Metals framleitt ál
með nýrri tækni sem gefur frá sér
súrefni í stað koltvísýrings. Í stað
rafskauta úr kolefni eru notuð
skaut úr málmblöndum og ker-
amiki. Komist umrædd tækni á
koppinn myndi koltvísýrings-
mengun frá íslenskum álverum al-
veg hætta.
Samstarfið mikil viðurkenning
Pétur segir í samtali við Morgun-
blaðið að lengi hafi verið unnið að
þróun umræddrar tækni. Tvö al-
þjóðleg fyrirtæki með starfsemi hér
á landi, Alcoa og Rio Tinto, hafi til
að mynda stofnað fyrirtækið Elysis
fyrir tveimur árum í samstarfi við
kanadísk stjórnvöld og Apple. „Þar
er leitast við að þróa svipaða tækni,
kolefnislaus skaut. Þar er stefnt að
því að hefja framleiðslu árið 2024
en fyrsti skammturinn af því áli var
afhentur Apple í desember síðast-
liðnum,“ segir Pétur sem bendir
sömuleiðis á að stórfyrirtækið Rus-
al hafi nýlega kynnt áform um
samskonar tilraunaframleiðslu.
Arctus Metals hefur samið við
þýska fyrirtækið Trimet Aluminium
um áframhaldandi þróun. „Það er
mjög öflugt fyrirtæki sem rekur
fjögur álver í Evrópu og mikil við-
urkenning fyrir Jón Hjaltalín að
vera kominn í samstarf við það.
Vonandi fær þetta verkefni áfram-
haldandi stuðning Tækniþróunar-
sjóðs til að halda áfram að skala
upp framleiðsluna og vinna að því
að hún verði hagkvæm. Það er for-
senda þess að slík tækni komist á
markað.“
Endurnýjanleg orka mikilvæg
Pétur bendir enn fremur á að
áhugavert sé að skoða umrædda
tækni í heildarsamhengi umræðu
um losun álvera. Í Kína séu til að
mynda 90% af orku við álfram-
leiðslu fengin frá kolaorkuverum
sem mengi mikið. Ef notast væri
við óbrennanleg skaut myndi aðeins
draga úr losun álframleiðslu þar um
15%. Hér á landi væri annað uppi á
teningnum enda notast við hreina
orku við framleiðsluna. „Það dregur
fram hversu mikilvægt er að orku-
sækinn iðnaður sé staðsettur þar
sem er endurnýjanleg og sjálfbær
orka.“
Styrkir samkeppnisforskotið
„Við viljum sjá svona lausnir
koma sem fyrst hingað til lands svo
það er ánægjulegt að íslenskt fyrir-
tæki sé að vinna að þessari bylt-
ingu. Öll stærstu álfyrirtækin í
heiminum eru að horfa til þessarar
tækni í framtíðinni,“ segir Guðbjörg
Óskarsdóttir, forstöðumaður hjá
Nýsköpunarmiðstöð Íslands og
framkvæmdastjóri Álklasans.
Guðbjörg segir að líklega verði
þess ekki langt að bíða að umrædd
tækni verði tekin í gagnið. Á
stórum álmarkaði sé pláss fyrir
fleiri en eina lausn.
„Jón Hjaltalín hefur sagt sjálfur
að álver sem ekki eru tengd þess-
um stóru sýni tækni hans áhuga
enda vilja allir vera með svona
lausn þegar hún kemur og er til-
búin. Það að íslenskur frumkvöðull
sé kominn þetta langt núna styrkir
samkeppnisforskot hans.“
Íslensk tækni í
kapphlaupi við
risa á álmarkaði
 Margir um hituna við þróun fram-
leiðslutækni  Samkeppnisforskot
Morgunblaðið/Ómar
Álver Álfyrirtækin víða um heim
horfa til þessarar tækni.
Lilja Hrund Ava Lúðvíksdóttir
liljahrund@mbl.is
Alls verður 46 milljörðum varið til
helstu aðgerða í loftslagsmálum á
næstu fimm árum samkvæmt upp-
færðri aðgerðaáætlun. Samkvæmt
fyrri útgáfu frá 2018 stóð til að verja
6,8 milljörðum í málefnið.
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra, Guðmundur Ingi Guðbrands-
son umhverfisráðherra, Bjarni Bene-
diktsson fjármálaráðherra og
Sigurður Ingi Jóhannsson sam-
gönguráðherra kynntu aðra útgáfu
aðgerðaáætlunarinnar í gær.
Með aðgerðunum er áætlað að los-
un gróðurhúsalofttegunda á beinni
ábyrgð Íslands muni hafa dregist
saman um ríflega eina milljón tonna
CO2-ígilda árið 2030 miðað við losun
ársins 2005. Þetta þýðir að Ísland
nær alþjóðlegum skuldbindingum
sínum í loftslagsmálum um 29% sam-
drátt og gott betur, eða 35%. Til við-
bótar eru aðgerðir sem eru í mótun
taldar geta skilað 5-11% viðbótar-
samdrætti, eða samtals 40-46% sam-
drætti.
Sjöföldun fjármagns
46 milljörðum króna verður varið
til helstu aðgerða í loftslagsmálum á
fimm ára tímabili, 2020 til 2024. Í
fyrri áætlun var gert ráð fyrir 6,8
milljörðum yfir jafn langt tímabil, en
þeir fjármunir hafa nú verið tæplega
sjöfaldaðir.
„Núna erum við að horfa til þess að
það eru um 46 milljarðar að fara í
þennan málaflokk þegar við horfum á
stærstu liðina. Það eru þá 9 milljarðar
sérstaklega í loftslagsmál, sem hefur
hækkað úr 6,8 og síðan höfum við tek-
ið saman að þetta eru um 14 millj-
arðar í afslætti á virðisaukaskatti og
síðan um 23 milljarðar á næstu fimm
árum sem fara sérstaklega í sam-
göngur,“ segir Guðmundur Ingi.
„Við sýnum fram á með þessari að-
gerðaáætlun að við höfum snúið við
blaðinu í loftslagsmálum á Íslandi
með þeim aðgerðum sem við höfum
gripið til og erum að sýna fram á ár-
angurinn af núna.“ Áætlunin saman-
stendur af 48 aðgerðum, þar af 15
nýjum, sem hafa bæst við frá því að
fyrsta útgáfa áætlunarinnar var gefin
út haustið 2018.
Breyttar ferðavenjur fá aukið
vægi, úrgangsmál og sóun eru dregin
sérstaklega saman í áætluninni. Að-
gerðir til að auka innlenda grænmet-
isframleiðslu, fjölga vistvænum bíla-
leigubílum, styðja við orkuskipti í
þungaflutningum, fanga kolefni frá
stóriðju og fleira er á meðal nýrra að-
gerða í áætluninni.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Loftslagsaðgerðir Sigurður Ingi, Bjarni, Guðmundur og Katrín kynntu nýja aðgerðaáætlun í loftslagsmálum.
Uppfylla skuldbind-
ingar og gott betur
 Stjórnvöld kynntu nýja aðgerðaáætlun um loftslagsmál
Bjarni Benediktsson fjármála-
ráðherra sagði í erindi sínu á
kynningarfundinum að raf-
magnshlaupahjól, svokallaðar
rafmagnsskútur, hefðu breytt
ferðavenjum mikið og væru í
takt við tæknibreytingar. Hann
telur að notkun slíkra tækja
muni vaxa í framtíðinni. „Gott
ef fólk er ekki farið að fara milli
borgarhluta og sveitarfélaga á
rafknúnum hlaupahjólum að
reka erindi,“ sagði Bjarni og
bætti við að gott væri að nota
þessa lausn til að ná mark-
miðum um samdrátt í kolefnis-
losun.
Bjarni boðaði einnig aukið
samstarf með atvinnugreinum
landsins til að ná markmiðum
um að draga úr losun og tiltók
sérstaklega að komið hefði
ákall frá sjávarútveginum um að
ná árangri í orkuskiptum.
Hlaupahjólin
stór breyting
VISTVÆNAR SAMGÖNGUR
Vefverslun: www.donna.is
Erum nú á Facebook: donna ehf
Sími 555 3100 www.donna.is
Honeywell
gæða lofthreinsitæki
Hreint loft - betri heilsa
Loftmengun er hættuleg heilsu og
lífsgæðum. Honeywell lofthreinsitæki
eru góð viðmyglu-gróum, bakteríum,
frjókornum, svifryki, lykt og fjarlægir
allt að 99,97% af ofnæmisvaldandi
efnum.
Verð kr.
21.220
Verð kr.
59.100
Verð kr.
37.560Verð kr.
16.890