Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.06.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.6. 2020
Klettagörðum 11 | 104 Reykjavík | Sími 568 2130 | verslun@et.is | Opið mánud.-föstud. kl. 8.00-18.00
Mikið úrval af
KÖSTURUM OG AUKALJÓSUM
fyrir allar gerðir bíla
Ég man eftir vorinu 1994. Það var ísíðasta skipti sem ég þurfti að notaalgebru. Þá hafði ég ákveðið að
fara að læra stjórnmálafræði og í þeim
merku vísindum er skyldukúrs sem hét
(og heitir kannski enn) aðferðafræði 1-3.
Þegar þarna var komið hafði ég ekki not-
að algebru í nokkuð mörg ár og hafði
svosem ekki hugsað mér að gera meira af
því.
Síðan hef ég gert ýmislegt en aldrei
hafa leiðir okkar legið saman. Sem er
býsna merkilegt miðað við hve mikil
áhersla er lögð á að troða þessu inn í
hausinn á unglingum. Það er nánast eins
og það sé ekki nokkur leið að geta dregið
fram lífið án þess að kunna skil á ein-
hverjum þríliðum og öllum mögulegum
bókstöfum, innan og utan sviga.
Þegar ég var ungur var ég mjög góður
í að reikna. Ég gat margfaldað þriggja
stafa tölur í huganum, deilt öllu mögu-
legu og prósentur voru sérstaklega
áhugaverðar. Var reyndar svo óheppinn
að vera í árgangi sem fékk að kenna á
mengjum, að sænskri fyrirmynd. En
engu að síður hafði ég gaman af stærð-
fræði.
Svo kom algebran. Það hefði mögulega
ekki verið svo slæmt ef hún hefði ekki
þurft að mæta á sama tíma og hormónar
gelgjuskeiðsins. Líkt og hjá fleirum á
mínum aldri tóku þeir meira og minna
upp alla orku í kollinum á mér. Ég missti
af lestinni og algebran varð eins og leið-
inlegur fjarskyldur ættingi í ferming-
arveislu sem maður kannaðist við en
nennti alls ekki að tala við. Ég kveið fyr-
ir því að mæta í stærðfræði.
En eftir stendur spurningin. Af hverju
öll þessi algebra?
Á skólaárum mínum lærði ég ekkert
um skyndihjálp, fékk hálftíma kennslu
um kynfræðslu og alls ekkert um margt
sem ég hef síðar þurft að læra sjálfur. Til
dæmis um fjármál, vexti, íbúðalán,
stjórnmál, mannréttindi og margt fleira
sem hlýtur að vera stærri hluti af dag-
legu lífi en algebra.
Stóran hluta af brottfalli nemenda úr
skólum held ég megi rekja til þessa fyr-
irbæris sem er ákveðið að kenna akkúrat
á þeim tíma þegar fólk gengur í gegnum
mestu breytingar lífs síns – ferðalagið frá
unglingi yfir í fullorðna manneskju.
Svo sest fólk bara niður með áhyggju-
svip og heldur enn einn fundinn um
brottfall úr skólum. Án niðurstöðu og
heldur svo næst fund um hvernig megi
auka stærðfræðikennslu í skólum. Að því
er virðist algjörlega án þess að sjá nokk-
urt samhengi
þarna á milli.
Allt í ein-
hverjum PISA-
rembingi því
krakkarnir í
Singapúr eru
víst svo snjallir í
þessu.
Ég held að
margir hafi
staðið í sömu
sporum og ég.
Að tapa áhuga á
stærðfræði almennt í fræðum sem í
margra augum eru flókin, leiðinleg og, að
því er virðist, algjörlega tilgangslaus,
hvort sem það reynist rétt fyrir alla eða
ekki. Því það er þannig að þegar þú
stendur frammi fyrir vandamáli sem þú
ræður ekki við þá líður þér illa. Og jújú,
það þarf ekki allt að vera auðvelt og mót-
lætið herðir og það allt, en spurningin er
hvort við höfum ekki haldið þessari til-
raun úti nógu lengi til að draga þá álykt-
un að þetta skili hugsanlega ekki þeim
árangri sem að var stefnt. Þetta dregur
úr sjálfstrausti, sem er einmitt það sem
við ættum að reyna að gefa börnum okk-
ar á erfiðum aldri.
’Svo sest fólk bara niðurmeð áhyggjusvip ogheldur enn einn fundinn umbrottfall úr skólum. Án nið-
urstöðu og sest svo á næsta
fund um hvernig megi auka
stærðfræðikennslu í skólum.
Að því er virðist algjörlega
án þess að sjá nokkurt sam-
hengi þarna á milli.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Líf án algebru
Facebook merkir í bókstaflegriþýðingu andlitsbók. Það erað sumu leyti réttnefni því á
þessum samfélagsmiðli eigum við
þess kost að mæta fólki augliti til
auglitis. Á Facebook segja menn
fréttir af sjálfum sér og öðrum og
hópar og samtök fá þarna greiða
leið til að koma áhugamálum og
boðskap á framfæri.
Facebook er ekki eini vettvang-
urinn á netinu til að koma upplýs-
ingum til skila og eiga samskipti
við fólk, þarna eru Twitter og
Instagram og fleiri. Svo er You-
tube þar sem hægt er að bjóða
upp á efni á myndböndum.
Þessi samskiptamáti hefur rutt
sér til rúms á undanförnum árum
með undraverðum hraða og eru
margir enn að venja sig við að
ráðamenn
heimsins skuli
velja sér þennan
máta til að tala
til samfélagsins
og heimsbyggð-
arinnar allrar ef
því er að skipta.
Enn minnist
ég þess hve
undarlegt mér
þótti að heyra í
hádegisfréttum
Ríkisútvarpsins
að Banda-
ríkjafoseti hygð-
ist nú þrengja
að valdhöfum í
Norður-Kóreu
svo að um munaði og að hann vildi
vita hvort hann mætti ekki reiða
sig á stuðning leiðtoga Kína.
Þannig spurði Bandaríkjaforseti,
sagði fréttastofan … á Twitter í
morgun.
Íslenskir ráðherrar eru farnir
að hafa þennan hátt á líka, þótt
tilefnin séu ekki eins glannaleg og
hjá Trump forseta.
Auðvitað er ekkert við þá ný-
lundu að athuga að tæknin sé nýtt
með þessum hætti.
Hitt er verra að á netinu gerist
sitthvað varasamt. Þannig, svo
dæmi sé tekið, birtast öðru hvoru
frásagnir með myndum af þekkt-
um einstaklingum þar sem látið er
sem þeir séu að segja frá því
hvernig við getum komist yfir
milljónatugi úr upplognum gróða-
lindum. Oft líður dágóður tími þar
til þessi blekkingarskrif eru látin
hverfa.
Við erum þannig vel búin undir
að meðtaka þær fréttir að átak
verði gert til að uppræta ósann-
indi á netinu.
En einmitt þess vegna er rétt
að vera á varðbergi. Því freist-
ingin er sú og veruleikinn er sá að
óþægileg gagnrýni í garð valda-
hafa eða valdakerfis eða einfald-
lega skoðanir á skjön við ríkjandi
rétttrúnað verði skilgreind sem
falsfréttir, eins og valdhafar víða
eru farnir að kalla alla gagnrýni í
sinn garð. Í kjölfarið sætir slík
gagnrýni þöggun. Í Sovét-
ríkjunum var talað um óvini rík-
isins og á ofsóknarárum
McCarthyismans í Bandaríkjunum
var nóg að segja um mann að
hann væri kommúnisti til að hon-
um væri neitað um orðið og hann
ofsóttur. Við minnust Kóp-
ernikusar, Galileos og fleiri sem
gengu á hólm við kennivald og
rétttrúnað og voru fyrir bragðið
leiddir fyrir rannsóknarrétt og
sumir jafnvel brenndir á báli fyrir
að neita að trúa því að jörðin væri
flöt.
Svo er þarna margt öfganna á
milli. Donald Trump er ekki alltaf
sannorður. Það á reyndar líka við
um forvera hans ýmsa, þótt fáir
vilji vita af því. En mér varð
ónotalega við þegar ég heyrði að
Twitter hefði bannfært yfirlýsingu
Trumps um að rafrænar kosn-
ingar væru varasamar, þær byðu
upp á svindl.
Hér er á tvennt að líta. Rafræn-
ar kosningar geta boðið upp á
svindl þótt ég telji að vel megi
koma í veg fyrir slíkt. Ég man
eftir umræðum
íslenskra al-
þingismanna
sem voru sama
sinnis og
Trump án þess
þó að vera fé-
lagar hans í
andanum að
öðru leyti.
Hitt er svo
það að jafnvel
þótt menn teldu
að Bandaríkja-
forseti hefði
alls ekki rétt
fyrir sér, færi
þarna jafnvel
með hreint
fleipur og hefði auk þess stundum
sagt miklu verri hluti, þá hljótum
við að spyrja hver sé þess um-
kominn að meina honum um orðið.
Geri menn það þá er það grund-
vallaratriði að ritskoðandinn komi
fram með andliti og kennitölu.
Að undanförnu hef ég gert
nokkra „sjónvarpsþætti“ sem
dreift hefur verið á Facebook
undir heitinu Kvótann heim. Þess-
ir þættir hafa verið að fá vaxandi
áhorf. Sá sem ég birti um síðustu
helgi tók verulega flugið. Þar
ræddi ég við Gunnar Smára Eg-
ilsson, blaðamann, um þróun
kvótakerfisins og fjallaði ég einnig
um lagafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar um eignatengsl og síðan
stjórnarskrártillögur Stjórnlag-
aráðs og ríkisstjórnarinnar –
vissulega á gagnrýninn hátt en
fullkomlega málefnalegan.
Þátturinn var kominn með fimm
hundruð deilingar og þrettán þús-
und manns höfðu horft á hann eða
litið á hann þegar Facebook
skyndilega slökkti á þessum út-
sendingum og var allt efnið þurrk-
að út. Þátturinn var og er hins
vegar enn aðgengilegur á Youtube
og aftur hefur hann verið settur
inn á Facebook. Hve lengi hann
fær að vera þar veit ég ekki.
Get engan spurt. Þegar andlits-
síðan vill meina þér að tjá þig er
enginn til svara, allavega augliti
til auglitis. Þöggunin á sjálfri Fa-
cebook er nefnilega andlitslaus.
Andlitslaust
andlit
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
’Því freistingin er súog veruleikinn er sáað óþægileg gagnrýni ígarð valdahafa eða
valdakerfis eða einfald-
lega skoðanir á skjön við
ríkjandi rétttrúnað verði
skilgreind sem fals-
fréttir, eins og valdhafar
víða eru farnir að kalla
alla gagnrýni í sinn
garð. Í kjölfarið sætir
slík gagnrýni þöggun.