Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.07.2020, Blaðsíða 22

Listamaður að störfum í Jakútsk í Síberíu stillir sér upp fyrir mynd í kuldanum.
Hitabylgjan sem gengið yfirSíberíu á þessu ári hefurslegið öll met yfir hitastig
síðan mælingar hófust. Hitinn á þessu
landsvæði í Rússlandi, sem hefur að
geyma meirihluta kolefnisríks sífera
heimsins, var fimm gráðum yfir með-
altali fyrri hluta þessa árs. Hitinn fór
yfir 38 gráður á celsius í bænum
Verkojansk 20. júní síðastliðinn.
Alþjóðlegt teymi vísindamanna hef-
ur komist að því að hitinn sé að meðal-
tali um tveimur gráðum hærri en ef
losun gróðurhúsalofttegunda af mann-
völdum væri ekki við lýði. Fimm heit-
ustu ár frá upphafi mælinga á svæðinu
hafa orðið á síðustu fimm árum og
meiri líkur en minni eru á því að þetta
ár verði það heitasta í sögunni.
Eykur líkurnar
sexhundruðfalt
Rannsóknin sem vísindamennirnir
gerðu var leidd af Andrew Ciavarella
hjá Veðurstofu Bretlands. Í niður-
stöðum hennar kemur fram að meðal-
hitastig í Síberíu síðustu mánuði ætti
ekki að hafa getað orðið eins hátt og
raun ber vitni nema einu sinni á hverj-
um 80.000 árum ef ekki væri fyrir
hlýnun af mannavöldum. Það gerir at-
burðinn „nánast ómögulegan“ ef ekki
væri fyrir losun gróðurhúsa-
lofttegunda, segir í skýrslu vísinda-
mannanna.
Þá segir í skýrslunni að losun
koltvísýrings auki líkur á hitabylgju af
þessu tagi sexhundruðfalt. Auk þessa
segja vísindamennirnir að hitabylgjan
í Síberíu hafi „lagt að mörkum við að
hækka meðalhitastig jarðarinnar upp
í það næsthæsta síðan mælingar hóf-
ust á tímabilinu janúar til maí“.
Vitað hefur verið um áhrif hlýnun-
ar jarðar á ofsafengið veður eins og
þurrka og fellibylji en þar til nýlega
hefur ekki verið hægt að bendla
ákveðinn atburð við hlýnunina. Nú
er hægt að notast við hermanir í
tölvu og bera saman veður í dag við
veður sem væri við þær aðstæður
sem voru hér áður en menn fóru að
losa gróðurhúsalofttegundir í mikl-
um mæli, þ.e. við upphaf iðnbylting-
arinnar.
Peter Stott, einn vísindamann-
anna, segir við BBC að niðurstöður
rannsóknarinnar á veðrinu í Síberíu
séu þær sterkustu sem sést hafa í
slíkum rannsóknum.
Á ótroðnum slóðum
Hvergi í heiminum hækkar hitinn
hraðar en á heimskautunum og hef-
ur hitinn þar hækkað um tvær gráð-
ur síðan 1850 samanborið við eina
gráðu fyrir utan svæðið. Síbería hef-
ur ekki farið varhluta af þeirri þró-
un. Nokkuð hefur verið um skógar-
elda síðustu misseri og í maí féll
saman olíutankur sem var byggður á
frosnum grunni þar sem bráðnun
var óvenjulega mikil. Varð það til
þess að mikill olíuleki varð á svæð-
inu.
„Heimskautin eru mjög, mjög
mikilvæg fyrir veðurmyndun og
dreifingu lofts almennt. Svo hátt
hitastig er mjög alvarlegt fyrir allan
heiminn,“ segir Olga Zolina, við Haf-
fræðistofnun P.P. Shirshov í Rúss-
landi við AFP.
Áhrifin á heiminn allan í framtíð-
inni eru óljós. „Ef við tökum mið af
jarðfræðilegu gögnunum höldum við
að magn koltvísýrings hafi ekki ver-
ið eins hátt í um fimm milljón ár,“
segir dr. Katharine Hendry við Há-
skólann í Bristol við BBC. „Þannig
að við vitum ekki við hverju við eig-
um að búast. Við erum á ótroðnum
slóðum.“
Einu sinni á 80.000 árum
Hitabylgjan sem farið hefur um Síberíu undanfarið væri „nánast ómöguleg“ ef ekki væri fyrir hlýnun jarðar af
mannavöldum, segir í nýrri alþjóðlegri rannsókn. Við erum á ótroðnum slóðum, segir vísindamaður um stöðuna í dag.
Böðvar Páll Ásgeirsson bodvarpall@mbl.is
Hitastigið fer undir -40 gráður í borginni Jakútsk í Síberíu á veturna.
Nokkuð hefur verið um skógarelda í Síberíu síðustu
misseri. Hér er barist við þann vágest árið 2015.
22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.7. 2020
LÍFSSTÍLL