Morgunblaðið - 22.08.2020, Page 31

MINNINGAR 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 2020
dikt, systkinum hennar, Ingu, Inga
og nánum vinum innilega samúð
vegna fráfalls Dóru.
Ég enda þessar línur með stúfi
úr ljóði Neruda í þýðingu Dags
Sigurðarsonar (1971):
Trúið mér ekki frekar en þið viljið.
Ég vildi bara benda ykkur á dáltið.
Ég er prófessor lífsins,
flökkustúdent dauðans,
og nýtist ykkur ekki þessi fræði,
þá hef ég ekki sagt neitt nema allt.
Guðrún Kristinsdóttir.
Dóra var ein af stórmennum
sinnar samtíðar. Hún var stór-
menni í margföldum skilningi.
Ekki aðeins var hún óvenjuhávax-
in heldur var hún einnig óvenju-
stórhuga. Hún var baráttukona og
brautryðjandi á mörgum sviðum
og minnisstæð öllum sem henni
kynntust. Leiðir okkar Dóru lágu
fyrst saman árið 1973 þegar Dóra,
sem hafði nýlega lokið háskóla-
gráðu erlendis, kenndi mér minn
fyrsta félagsfræðiáfanga við
Menntaskólann í Hamrahlíð. Það
fór strax mjög vel á með okkur og
ég var full aðdáunar á þessari ungu
fræðikonu sem kynnti mér nýja
sýn á samfélagið. Leiðir okkar lágu
nokkru síðar saman í félagsvís-
indadeild Háskóla Íslands, en
Dóra var ein af fyrstu konunum
sem kenndu við deildina og hélt úti
fyrsta áfanganum í femínískum
fræðum sem þar var kenndur. Sá
áfangi var mótandi fyrir mig sem
fræðikonu og Dóra var leiðbein-
andi minn við BA ritgerð mína,
sem fjallaði um femínískar fræði-
kenningar.
Á þessum árum starfaði hin
unga fræðikona Dóra innan fé-
lagsvísinda hér á landi og ruddi
nýjum fræðikenningum braut með
því að kynna fræði og rannsóknir
sem beindust að lífi og aðstæðum
kvenna. Þessi fræði voru alger ný-
lunda hér á landi í upphafi níunda
áratugar síðustu aldar og voru í þá
daga nefnd kvennafræði en í dag
kynjafræði. Þessi fræði höfðu
djúpstæð og varanleg áhrif á
marga nemendur Dóru. Hún opn-
aði okkur nýjar dyr fræðanna og
hvatti okkur áfram. Fyrir það er
ég henni ævinlega þakklát.
Dóra eignaðist soninn Benedikt
Hákon árið 1980. Þegar í ljós kom
að Benni var fatlaður sneri Dóra
sér að málefnum fatlaðs fólks. Það
var á þeim vettvangi sem við Dóra
urðum samstarfskonur í fræðun-
um og með okkur tókst góð vin-
átta. Dóra beindi fræðastarfinu að
lífi og aðstæðum fatlaðs fólks og
framlag hennar á þeim vettvangi
er umfangsmikið og hefur haft víð-
tæk áhrif. Með ástina á syni sínum
og fræðin að vopni gerðist Dóra
landsins helsta baráttumanneskja
fyrir réttindum fatlaðs fólks. Hún
aflaði sér þekkingar víða um lönd
og hélt á lofti nýrri sýn og nýjum
skilningi á fötlun og fötluðu fólki.
Hún tók virkan þátt í baráttu með
samtökum foreldra fatlaðra barna.
Hún háði jafnframt persónulega
baráttu við skóla og félagsþjónustu
– og fyrir dómstólum – fyrir hönd
Benedikts til að skapa honum það
líf sem henni þótti sjálfsagt að
hann sem og aðrir nytu.
Eins og títt er með fólk sem er
með stórar hugmyndir, miklar
hugsjónir og öflugt baráttuþrek,
þá rakst Dóra ekki alltaf vel í meg-
instraumnum. Hennar hugsjónir
voru að margra mati óraunhæfar
og tillögur hennar óframkvæman-
legar. Þegar litið er um öxl blasir
við að brautryðjandinn Dóra var
langt á undan sinni samtíð. Í dag er
það, sem virtist óraunhæft og frá-
leitt, meðal ákvæða í sáttmála SÞ
um réttindi fatlaðs fólks og hefur
verið tekið upp í stefnu og starfi
stjórnvalda víða um heim, líka á Ís-
landi.
Ég votta Benedikt og öðrum að-
standendum Dóru mína dýpstu
samúð. Það er mikill missir að stór-
menni eins og Dóru.
Rannveig Traustadóttir.
Bekkurinn okkar í MR, A-bekk-
urinn, var samsafn stúlkna úr öll-
um hverfum Reykjavíkur. Sumar
þekktust fyrir, höfðu jafnvel verið
saman í skóla frá barnæsku, aðrar
voru að hittast í fyrsta sinn. Fram
undan var skemmtilegur tími í
áhyggjuleysi æskunnar.
Það sópaði alltaf að Dóru Siggu.
Hún var stærri en við hinar og ein-
hvern veginn fullorðinslegri. Svo
var hún líka sú eina í bekknum sem
hafði afnot af bíl, Volkswagen-
bjöllu sem mamma hennar átti.
Okkur þótti alveg ótrúlegt hvað frú
Steinunn, móðir Dóru Siggu, var
viljug að lána henni bílinn.
Bítlarnir mörkuðu þetta tímabil
enda voru þeir að koma fram á
sjónarsviðið. Við hlustuðum á bítla-
músík, ræddum þjóðfélagsmál af
mikilli alvöru, dönsuðum, sungum
og hlógum. Lífið var dásamlegt.
Margt spaugilegt gerðist á
námsárunum. Dóra var mjög
mælsk og ritfær. Eftirminnileg er
sagan af því þegar Jón Guðmunds-
son íslenskukennari lét okkur
skrifa ritgerð. Þegar hann skilaði
Dóru Siggu hennar ritgerð sagðist
hann vera í vandræðum þar sem
efnistökin væru upp á tíu en staf-
setningin upp á núll, en stafsetning
var hennar akkilesarhæll.
Það var glaður hópur stúdenta
sem útskrifaðist frá MR vorið 1967
og björt framtíðin blasti við. Marg-
ar okkar höfðu bundist vináttu-
böndum sem áttu eftir að endast
alla ævi. Alvara lífsins var að hefj-
ast og við að breytast úr unglings-
stúlkum í ungar konur. Við vissum
ekki hvað fram undan var og leiðir
okkar lágu til allra átta. Dóra
Sigga fór ekki troðnar slóðir, hugs-
aði stórt, tókst á við lífið af miklum
krafti og lét aldrei bugast við mót-
læti.
Dóra Sigga eignaðist Benedikt
Hákon, Benna, sem er mjög fatl-
aður. Við það breyttist allt hennar
líf, viðhorf til lífsins og allar fram-
tíðaráætlanir. Alla tíð síðan barðist
hún fyrir réttindum fatlaðra barna.
Hún beitti sér með ráðum og dáð
fyrir því að Benni hlyti gott líf, ekki
aðeins hann heldur öll fötluð börn á
Íslandi. Dóra Sigga vann mikil-
vægt brautryðjendastarf á sviði
fötlunarmála. Í þeim efnum áork-
aði hún ótrúlegustu hlutum. Nú
býr Benni í eigin íbúð í Vesturbæn-
um og hefur fólk sér til aðstoðar.
Dóra var stolt af því að hafa getað
komið þessu í kring og að það yrði
þannig áfram þótt hennar nyti ekki
lengur við.
Þetta var erfið vegferð og tók
sinn toll af heilsu hennar. Dóra
Sigga átti fjölda vina sem studdu
hana á erfiðum tímum. Hún var af-
ar trygglynd og mat vináttuna
mikils.
Dóra Sigga var ekki allra og hún
var ófeimin við að segja sína skoð-
un. Hún fetaði ótroðnar slóðir og
sennilega var hún ekki ólík þeim
þremur frænkum sínum sem hún
skrifaði um í bók sinni, Brot, sem
kom út fyrir síðustu jól.
Dóra Sigga var líka flott kona,
mikill fagurkeri sem stundaði
menningarlífið sér til ánægju. Hún
var fínn kokkur, góð heim að sækja
og enginn var örlátari en hún ef því
var að skipta.
Eitt erum við sem best þekktum
Dóru sammála um: Hún sást aldrei
í vondu skapi, sama hvað á gekk,
alltaf var hún jákvæð og bjartsýn
og gladdist yfir öllum góðum hlut-
um.
Dóra Sigga skilur eftir stórt
skarð í vinahópnum og hennar
verður sárt saknað. Minningin lifir
um ókomna tíð.
Bekkjarsysturnar:
Björg Árnadóttir, Dóra Stein-
unn Ástvaldsdóttir,
Ella B. Bjarnarson og
Guðrún Sveinbjarnardóttir.
Ég hitti Dóru fyrst þegar ég var
í doktorsnámi í London árið 2006.
Ég hafði sent henni tölvupóst og
spurt um rannsóknir sem tengdust
því sem við vorum báðar upptekn-
ar af og varðaði menntun án að-
greiningar. Það vildi svo skemmti-
lega til að hún var stödd í London
og við mæltum okkur mót á kaffi-
húsi í Bloomsbury-hverfinu. Ég
var mætt tímanlega á kaffihúsið,
tók frá borð og beið síðan dágóða
stund eftir henni. Þegar hún síðan
birtist fór það ekki fram hjá nokkr-
um manni að hún var mætt á kaffi-
hús í London. Hún var í dragsíðri
kápu, gott ef það var ekki pelsinn,
og hún hreinlega fyllti út í þetta
litla kaffihús með nærveru sinni
einni. Við sátum lengi og ræddum
kenningar, rannsóknir og fræðin
yfirhöfuð. Ég man að ég vissi ekki
alltaf hvar ég var stödd í þessu
fræðilega samtali og ég fór út af
kaffihúsinu með óreiðubendu í far-
teskinu. Það var gott veganesti og
verkefnið fram undan var að
greiða úr óreiðunni og skerpa sýn-
ina. Samtölin áttu eftir að verða
fleiri, því þegar ég færði doktors-
námið mitt seinna meir yfir í HÍ
varð hún annar leiðbeinenda
minna, ásamt Ingólfi Ásgeiri Jó-
hannessyni.
Sem doktorsnemi Dóru og sam-
starfskona fórum við á ráðstefnur í
útlöndum og í þessum ferðum varð
mér snemma ljóst hve sterka stöðu
hún hafði sem fræðikona á sviði
fötlunarfræða og menntunar án
aðgreiningar. Það þekktu allir
Dóru og skrifin hennar í þessum
annars þrönga hópi fræðafólks
sem ég kynntist í gegnum hana.
Þessi tengsl urðu mér dýrmætt
veganesti á minni fræðilegu veg-
ferð. Ég á líka óborganlegar minn-
ingar um ferðir þar sem ég var
ekki alveg viss um hvort við ættum
afturkvæmt, sérstaklega ef Dóra
var undir stýri, því hún gat verið
utan við sig í meira lagi. Belgískur
samstarfsmaður okkar, sem stund-
um gisti á heimili Dóru, og hefur
ferðast um víða veröld sagðist allt-
af hafa verið logandi hræddur með
henni í bíl, jafnvel þegar hún skutl-
aði honum í flugrútuna á BSÍ frá
Tjarnargötunni sem er svo gott
sem bein leið.
Dóra kom gjarnan norður á
sumrin og kom þá við hjá mér í
Helgamagrastrætinu. Eitt sumar-
ið var Benni með henni, þá sátum
við úti á fallegum og sólríkum degi,
drukkum kaffi og spjölluðum.
Ég og Arnar maðurinn minn
sátum síðast með henni á kaffihúsi
í Reykjavík um miðjan júní en þá
var hún að koma frá því að grúska
á bókasafni og sagðist vera að
„kynnast“ konu sem hún þyrfti að
rannsaka betur.
Dóra átti stóran þátt í því að
breyta viðhorfum í íslensku sam-
félagi til fólks með fötlun og hvaða
merkingu félagslegt réttlæti hefur
í skólastarfi. Hún dró þennan vagn
ásamt fámennum hópi skólafólks
og foreldrum og stuðlaði þannig að
jákvæðum breytingum sem ís-
lenskt samfélag er þekkt fyrir í
dag. Sú vegferð var stöðug áskor-
un, eins og þeir sem til þekkja vita.
Við sem á eftir komum höfum
notið góðs af, áskorunin okkar er
að halda áfram, því það er ekki
sjálfgefið að halda því sem áunnist
hefur.
Það var lærdómsríkt á allan
máta að kynnast Dóru og starfa
með henni. Ég og fjölskylda mín
þökkum fyrir samfylgdina og vott-
um aðstandendum öllum samúð.
Dóra var kona sem þorði.
Hermína Gunnþórsdóttir.
Með þessum orðum kveð ég
góða samstarfskonu og vinkonu til
margra ára. Leiðir okkar Dóru S.
Bjarnason lágu fyrst saman þegar
ég hóf nám við Kennaraháskóla
Íslands upp úr 1980. Dóra var þá
einn þeirra kennara sem fóru fyrir
svokölluðu þemanámi sem var ný-
stárleg leið til að samþætta ólíkar
fræðigreinar í kennaranámi. Okk-
ur nemendum var ljóst að þarna
fór mikil hugsjónakona. Róttækar
skoðanir Dóru féllu vel í kramið
hjá ungum femínista eins og mér
og ég sóttist eftir því að vinna
verkefni undir handleiðslu hennar.
Kennarinn Dóra var kröfuhörð en
réttsýn og uppbyggileg í gagnrýni
sinni á verkefni mín og athuga-
semdir hennar opnuðu mér nýja
sýn á menntun og réttindi jaðar-
settra hópa.
Síðar á lífsleiðinni áttu leiðir
okkar Dóru eftir að liggja saman
en fljótlega eftir að ég sneri heim
úr doktorsnámi frá Svíþjóð hafði
hún samband við mig að bað mig
um að kenna með sér námskeið í
félagsfræði og sögu menntunar.
Með því hófst gjöfult samstarf og
eftir að ég var ráðin til mennta-
vísindasviðs kenndum við Dóra
saman á allmörgum námskeiðum.
Samtalið var Dóru mikilvægt og
gefandi. Skrifstofa hennar var
ávallt opin og þrátt fyrir annir var
alltaf tími fyrir kaffibolla og sam-
ræður um málefni líðandi stundar.
Með okkur Dóru tókst mikilvæg
vinátta og þau voru ófá matarboð-
in sem hún hélt fyrir góða vini, inn-
lenda og erlenda, og samstarfs-
fólk.
Það var aldrei nein lognmolla í
kringum Dóru. Hún var föst fyrir,
sigldi oft gegn meginstraumnum
og hafði róttækar skoðanir á mik-
ilvægum þjóðfélagsmálefnum. Á
opinberum vettvangi er hún
þekktust fyrir starf sitt í þágu fatl-
aðra en hún var mikil baráttukona
fyrir réttindum þeirra og ruddi
braut nýjum skoðunum um rétt
þeirra til sjálfstæðs lífs og borg-
aralegra réttinda.
Fræðistörf Dóru voru fyrst og
fremst á sviði fötlunarfræði og hún
var í fræðiritum sínum talskona
skóla án aðgreiningar; réttara
væri ef til vill að segja samfélags
án aðgreiningar. Með síðustu bók
sinni Brot – Konur sem þorðu fet-
aði Dóra nýjar slóðir í fræðunum
en þar fjallaði hún um þrjár kyn-
slóðir kvenna sem tengdust henni
fjölskylduböndum. Líkt og Dóra
fóru frænkurnar, Adeline, Ingi-
björg og Vera, ótroðnar slóðir í líf-
inu og lifðu um margt óvenjulegu
lífi í tveimur heimsálfum. Dóra afl-
aði heimilda um þær á skjalasöfn-
um og heimsótti staði austan hafs
og vestan sem þessar merkilegu
konur höfðu heimsótt og búið á.
Ég var þeirra forréttinda aðnjót-
andi að fá að fylgjast með vinnu
Dóru við bókina.
Ég las nokkra kafla í handriti
og ýmis bréf sem þessum konum
tengdust og Dóru höfðu áskotnast.
Það hefur verið dýrmætt að fá að
fylgjast með grúski Dóru og ég
vissi að hún var að leggja drög að
rannsókn á annarri frænku sinni,
Ingibjörgu Bjarnason þingkonu.
Það bíður annarra fræðimanna að
skrifa sögu þeirrar merkilegu
konu.
Ég sendi þeim Benna, Ingu,
Inga, Tedda, Laufeyju, fjölskyld-
um þeirra og öðrum ástvinum
mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Ólöf Garðarsdóttir.
Innilegar þakkir fyrir samúð og hlýhug við
andlát og útför okkar ástkæra
ÖGMUNDAR H. GUÐMUNDSSONAR
loftskeytamanns,
Dalseli 40, Reykjavík.
Kristín Jónsdóttir
Guðmundur Ögmundsson
Jón Ögmundsson Snjólaug María Árnadóttir
Unnur Ögmundsdóttir Páll L. Sigurjónsson
Anna Kristín Ögmundsdóttir
Ævar Sveinsson Berglind Þóra Steinarsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og
hlýju vegna andláts og útfarar okkar
ástkæra eiginmanns, föður, tengdaföður,
afa og langafa,
HINRIKS LÍNDAL HINRIKSSONAR,
Hjarðarholti 17, Akranesi,
sem lést á Heilbrigðisstofnun Vesturlands á Akranesi
sunnudaginn 26. júlí.
Júlíana Karvelsdóttir
Karvel Líndal Hinriksson Inga Dís Sigurðardóttir
Ása Líndal Hinriksdóttir Guðráður Gunnar Sigurðsson
Olga Líndal Hinriksdóttir Jóhann Þór L. Kristjánsson
barnabörn og barnabarnabörn
Okkar innilegustu þakkir til allra sem
sýndu okkur samúð, hlýhug og vináttu
við andlát og útför okkar ástkæru móður,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
KAMILLU GUÐBRANDSDÓTTUR.
Olga Hafberg Björn Rögnvaldsson
Einar Skúli Hafberg
Hrannar Már Hafberg Rebekka Helga Aðalsteinsd.
Júíanna Ósk Hafberg
Svavar Skúli Einarsson
Elsku móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
KOLFINNA GERÐUR PÁLSDÓTTIR,
síðast til heimilis í Vallartröð 2,
Eyjafjarðarsveit,
verður jarðsungin frá Grundarkirkju
þriðjudaginn 25. ágúst klukkan 13.30.
Vegna samkomutakmarkana er athöfnin aðeins fyrir nánustu
fjölskyldu og vini en streymt um Facebook: Jarðarfarir í
Grundarkirkju.
Þeim sem vilja minnast hinnar látnu er bent á Öldrunarheimili
Akureyrarbæjar.
Ingibjörg Friðriksdóttir Helgi Bjarnason
Fanney Friðriksdóttir
Snæbjörn Friðriksson
Anna Friðriksdóttir Guðmundur Guðmundsson
Baldur H. Friðriksson Kristín Hrönn Reynisdóttir
Theodór Friðriksson
ömmu- og langömmubörn
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
SIGURÐUR GUÐBERG HELGASON
frá Þorlákshöfn,
Siggi Helga frá Seli,
lést á Sjúkrahúsi Suðurlands 19. ágúst.
Útför verður auglýst síðar.
Ragna Erlendsdóttir
Linda Björg Sigurðardóttir Vilhelm Á. Björnsson
Guðlaug Sigurðardóttir Björgvin Jón Bjarnason
Jónas Sigurðsson Áslaug Hanna
og fjölskyldur
Elskulegur sonur okkar og bróðir,
MAGNÚS GÍSLI ARNARSON
atvinnubílstjóri,
lést fimmtudaginn 6. ágúst. Útförin fer fram
frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 26. ágúst
klukkan 13. Vegna fjöldatakmarkana
verður eingöngu nánustu ættingjum og vinum boðið í kirkjuna.
Guðrún Þóra Magnúsdóttir Örn Ísleifsson
Ólafur Örn Arnarson
ODDUR RÚNAR HJARTARSON
dýralæknir,
Strikinu 1c, Garðabæ,
lést á hjúkrunarheimilinu Ísafold þriðju-
daginn 4. ágúst. Útförin hefur farið fram
í kyrrþey að ósk hins látna.
Fyrir hönd aðstandenda,
Soffía Ágústsdóttir