Morgunblaðið - 22.08.2020, Qupperneq 43

MENNING 43
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 2020
hvorri mynd. Nolan er leikstjóri af
því tagi sem vill í lengstu lög forðast
tölvubrellur og tölvuteiknun og það
sést á útkomunni. Geti leikari leikið
í hasaratriði skal hann gera það.
Allt skal vera eins raunverulegt og
kostur er. Slík atriði fá að sjálf-
sögðu á sig raunverulegri blæ en
ella. Mikið er á leikarana lagt en
þeir fá líka nóg greitt fyrir. Ef leik-
arar eiga að slást í þyngdarleysi þá
slást þeir í þyngdarleysi. Ef Boeing
747 breiðþota á að brotlenda á flug-
skýli verður að redda slíkri þotu og
láta hana brotlenda á flugskýli.
Draumur eða veruleiki?
Inception, sem í íslenskri þýð-
ingu er kölluð Hugljómun, segir frá
Cobb nokkrum sem leikinn er af
Leonardo DiCaprio. Cobb er sá
allra færasti þegar kemur að því að
lauma sér inn í drauma fólks og
stela þaðan leyndarmálum (ekki
fylgir sögunni hvort samkeppnin sé
hörð í þeim bransa). Cobb er eftir-
lýstur, talinn hafa valdið dauða eig-
inkonu sinnar og hefur hann því
ekki séð börn sín tvö í dágóðan
tíma.
Dag einn býðst Cobb að fram-
kvæma svokallaða hugljómun sem
felst í því að koma hugmynd fyrir í
kolli fórnarlambs. Slíkt er áhættu-
samt því kafa þarf sérstaklega djúpt
í drauminn, niður um þrjár hæðir ef
líkja má draumi við nokkurra hæða
hús. Í venjulegum draumi nægir að
vera drepinn til að vakna en sé mað-
ur drepinn í enn dýpri svefni, svo-
kallaðri þriðju draumavídd hugans,
lendir maður í einhvers konar
limbói um óákveðinn tíma og óvíst
hvort maður á þaðan afturkvæmt.
Ekki víst hvort maður komist til
raunheima úr draumheimi yfirleitt.
Mal, látin eiginkona Cobb eða
minningin um hana öllu heldur,
reynist honum fjötur um fót í störf-
um hans. Hún mætir oftar en ekki í
draumana og eyðileggur fyrir hon-
um. Undirmeðvitund Cobb gerir
það að verkum að hann stefnir sam-
verkamönnum sínum ítrekað í
hættu í draumheimum og þegar allt
hangir á bláþræði undir lokin er
ekki ljóst hvort draumagengið muni
enda í limbói eða vakna eins og ekk-
ert hafi ískorist. Á endanum veit
áhorfandinn ekki lengur í hvorum
heiminum hann er staddur. Er þetta
draumur eða veruleiki? Endirinn er
glettilega galopinn.
Völundarhús
Sæbjörn Valdimarsson heitinn
gagnrýndi Inception fyrir Morg-
unblaðið í júlí árið 2010 og gaf fullt
hús stjarna, fimm stykki. Lýsti hann
myndinni sem vísindaskáldsögu-
legum framtíðartrylli með róm-
antísku ívafi og sagði hana marg-
flókna, sem hún vissulega er.
Rómantíski kaflinn er að vísu of fyr-
irferðarmikill í handritinu að mínu
mati og hefði gjarnan mátt stytta
hann. En margflókin er myndin svo
sannarlega og oft veltir maður fyrir
sér hvort ákveðin flétta í sögunni
gangi upp miðað við þær forsendur
sem gefnar voru í upphafi. Margir
hafa einmitt bent á hin ýmsu göt í
handritinu, eitthvað sem fær ekki
staðist og haldið því fram að götin
séu mörg. Á móti má spyrja hvort
vísindaskáldskapur á borð við þenn-
an þurfi að standast slíkar kröfur
yfirleitt.
Inception er kvikmynd sem
hrífur mann með sér og lifir lengi
eftir áhorfið. Ekki gefst mikill tími
til heilabrota í bíóinu því kvikmynd-
in er keyrð áfram af miklum krafti
(þegar hún er ekki að segja frá sam-
bandi Cobb og eiginkonu hans),
hugmyndaflugi og tilkomumiklum
tæknibrellum og sjónhverfingum.
Inception er völundarhús sem
manni tekst næstum því að rata út
úr.
Ekkert jafnast á við gott bíó
Þótt fátt nýtt sé að finna í bíó-
húsum landsins þessa dagana er
ástæðulaust að hætta að fara í bíó
þegar hægt er að sjá myndir á borð
við Inception. Að upplifa myndir af
þessu tagi í stórum bíósal með háu
tjaldi og kröftugu hljóðkerfi er allt
annað en að horfa á þær í sjónvarpi.
Skiptir þá engu hversu stór flat-
skjárinn er eða krafturinn í græj-
unum heima. Ekkert kemur í stað-
inn fyrir bíó og auðvitað saknar
maður þess að geta ekki séð sum-
armyndirnar í bíóhúsum. Frumsýn-
ingum þeirra hefur verið frestað en
einhvern tíma hlýtur þessu kófi að
ljúka. James Bond á að koma í nóv-
ember. Við skulum vona að það
standist því Bond-mynd er alltaf
bíóveisla. Þangað til dreypum við á
vodka Martini, hristum en ekki
hrærðum.
Margflókin hugljómun
» Að upplifa myndiraf þessu tagi í
stórum bíósal með háu
tjaldi og kröftugu hljóð-
kerfi er allt annað en að
horfa á þær í sjónvarpi.
Flækja Inception er mikið sjónarspil og fléttan hefur fengið margan bíógestinn til að klóra sér í hausnum.
AF KVIKMYNDUM
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Sambíóin hafa staðið fyrir sýn-ingum í kófinu í sumar ávöldum kvikmyndum enska
leikstjórans Christophers Nolans en
nýrrar kvikmyndar hans, Tenet, er
beðið víða um lönd með mikilli eftir-
væntingu þar sem um stórmynd er
að ræða. Stórmynd í þeim skilningi
að ekkert er til sparað og mun
myndin vera sú dýrasta eftir Nolan
til þessa og er þá mikið sagt.
Ef marka má vefinn Screen-
rant og fleiri s vefi sem fjalla um
kvikmyndir var framleiðslukostn-
aður Tenet á bilinu 200 til 250 millj-
ónir dollara og við bættist svo annar
kostnaður og þá einkum við mark-
aðssetningu. Heldur vefmiðillinn In-
dieWire því fram að myndin þurfi
að skila 800 milljónum dollara í
miðasölu til að koma út á sléttu. Í ís-
lenskum krónum eru það 111 millj-
arðar króna (!).
Bíómynd
Ein þekktasta mynd Nolans er
Inception og sú var heldur betur
dýr í framleiðslu á sínum tíma.
Kostaði 160 milljónir dollara að
framleiða hana en myndin skilaði
um 829 milljónum dollara í miðasölu
sem telst harla gott. Skal engan
furða að myndin hafi kostað skild-
inginn því annað eins sjónarspil
hafði varla sést áður á hvíta tjaldinu
þegar myndin var frumsýnd árið
2010. Í tilefni af tíu ára afmælinu
hafa Sambíóin nú hafið sýningar á
henni að nýju og kom hún vel út á
háu tjaldi salar 1 í Egilshöll þar sem
ég sá hana fyrir rúmri viku. Incep-
tion, líkt og Tenet, er kvikmynd
gerð fyrir bíó, fyrir stórt og hátt
tjald og öflugt hljóðkerfi. Að frum-
sýna kvikmyndir á borð við þessa í
sjónvarpi væri mikil synd, svo ekki
sé fastar að orði kveðið.
Á undan Inception sýna Sam-
bíóin nú tvær stuttar kynningar-
myndir, annars vegar um gerð
myndarinnar og hins vegar Tenet.
Eru þar sýnd myndbrot frá tökum
og áhugaverð viðtöl, m.a. við Nolan
þar sem hann segir frá sýn sinni og
hverju hann vildi ná fram með