Morgunblaðið - 02.09.2020, Blaðsíða 24

24 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. SEPTEMBER 2020
Íransk-bandaríski konseptlistamað-
urinn Siah Armajani er látinn, 81
árs að aldri. Armajani, sem var
þekktur fyrir notkun á arkitekt-
úrískum formum, eins og brúm og
ljóðrænum bændabýlum, í konsept-
myndlist sinni, hefur lengi verið
þekktur og dáður í hópum lista-
manna en hefur öðlast aukna al-
menna frægð á síðustu árum. Fyrir
tveimur árum var viðamikil og um-
töluð yfirlitssýning á verkum hans
sett upp í Metropolitan-listasafninu
í New York, undir heitinu „Follow
This Line“, og var hún einnig sett
upp í Walker-listamiðstöðinni í
Minneapolis. Listamaðurinn var bú-
settur í Minnesota-ríki síðustu sex-
tíu árin sem hann lifði.
Armajani nam heimspeki við há-
skólann í Teheran í Íran en flúði
land árið 1960, þar sem hann ótt-
aðist að verða handtekinn vegna
þátttöku sinnar í mótmælum gegn
stjórnvöldum á þeim tíma. Settist
hann að í Minnesota og hélt náminu
áfram. Í Bandaríkjunum heillaðist
Armajani af arkitektúrískum form-
um til sveita, til að mynda korn-
turnum bænda á sléttunum, hlöðum
og yfirbyggðum brúm. Þegar hann
tók að vinna myndlistarverk vísuðu
þau iðulega í slíka strúktúra og
byggðu á formum úr þeim.
Armajani hannaði fjölmörg opin-
ber listaverk og minnisvarða, til að
mynda turninn þar sem Ólympíu-
eldurinn var tendraður á leikunum
í Atlanta árið 1996, og var afstaða
hans til verkanna mótuð af aust-
rænni speki og ljóðlist.
„Það er viss kjarni í hugmyndum
um listaverk og þegar maður eldist
skilur maður sífellt betur að sá
kjarni þolir engar málamiðlanir,“
sagði hann.
Vildi engar mála-
miðlanir í listinni
 Siah Armajani allur, 81 árs að aldri
Ljósmynd/Metropolitan Museum of
Virtur Siah Armajani skapaði fjöl-
mörg opinber listaverk um dagana.
Röð verka eftir Æsu Björk gler-
listakonu og Tinnu Þorsteinsdóttur
tónlistarkonu, Shield I-III, eru
kynnt og sýnd á nýrri sýningu
streymissafns í New York-borg,
Streaming Museum. Eru verk
þeirra sýnd með verkum nokkurra
annarra norrænna listamanna en
sýningin er sett upp í samvinnu við
Sameinuðu þjóðirnar, í tilefni af 75
ára afmæli stofnunarinnar.
Sýningin var opnuð á vefnum
streamingmuseum.org í liðinni viku
undir heitinu „Art’s New Natures -
Digital Dynamics in Contemporary
Nordic Art“ og eru þar sýnd verk-
efni sjö norrænna listamanna.
Verkin Shields eftir Æsu Björk
og Tinnu eru samsett úr gler-
skúlptúrum, heilabylgjum, vídeóum
og hátölurum. Verkin hafa vakið
athygli á undanförnum árum og í
tilkynningu segir að þau hafi meðal
annars unnið til Grand Prize-
verðlauna á Toyama International
Glass Exhibtion 2018 í Japan og
verið sýnd í Danmörku og Noregi
og nýjasta verk þeirra, Shield III,
var sýnt í Feneyjum meðan á 58.
myndlistartvíæringnum stóð sum-
arið 2019, sem hluti af samsýningu
Karuizawa New Art Museum við
Markúsartorgið.
Stjórnendur Streaming Museum
ritstýra nú Centerpoint Now, út-
gáfu World Council of Peoples for
the United Nations, sem verður gef-
in út fyrir allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna og dreift á heimsvísu.
Fjölþætt Eitt verka Æsu Bjarkar og Tinnu
sem sýnd eru á vef streymissafnsins.
Verk Æsu Bjarkar
og Tinnu í Stream-
ing Museum
Ferð með fyrirheiti
eftir heldur horfa á þá úr öruggri
fjarlægð háðfuglsins.
Pálína Jónsdóttir hefur verið í
fyrri hópnum. Áður en sýning
hófst á Ég kem alltaf aftur flutti
hún nokkur inngangsorð um vinnu
hópsins og minningar sínar um
sýningu Cricot 2 sem að hennar
sögn breytti sýn hennar á hvað
leikhús gæti verið, og þar með lífi
hennar. Sjálf steig Pálína samt
ekki á svið í Iðnó til að hafa áhrif
á gang mála, heldur eftirlét það
félögum sínum í Reykjavík En-
semble, þeim Adam Switała, Ewu
Marcinek, Jördisi Richter, Magda-
lenu Tworek, Mao Alheimsdóttur,
Karolinu Bogusławska, Robert
Zadorozny og Wiolu Ujazdowska.
Sýningin er kölluð verk í
vinnslu, og Pálína talaði um níu
daga sem hópurinn hafði til um-
ráða í Iðnó áður en áhorfendum
var hleypt inn. Þeir hafa verið vel
nýttir. Óreiðan í sýningunni stafar
ekki af fumi og fáti heldur einmitt
af trú á að línuleg rökvísi og vits-
munalegur agi sé, ef ekki til
óþurftar, þá allavega óþarfur til að
hreyfa við áhorfendum.
Það er alveg rétt. Brota-
kenndar, næstum kúbískar myndir
leikhópsins úr veruleika sínum –
pólskum og íslenskum, sögulegum
og nútímalegum, persónulegum og
pólitískum, trúarlegum og hvers-
dagslegum, harmrænum og fyndn-
um – opnuðu hugmyndaflug áhorf-
enda og héldu athygli salarins
áreynslulaust í þann klukkutíma
sem sýningin stóð. Afslöppuð nær-
vera og alvörublandin glettni
hópsins var hárrétt til að draga
okkur inn í heiminn og láta okkur
í léttu rúmi liggja að skilja ekki
allt.
Auðvitað er allt önnur orka í
sýningu sem unnin er á þessum
hraða í íslenska atinu en í djúpri
og langvinnri samvinnu og djúp-
köfun á borð við þá sem Kantor
og aðrir sjáendur og vitringar
leikhússins á tuttugustu öld fóru í
áður en áhorfendum var hleypt að
borðinu. En þannig virkar inn-
blástur á alvörulistamenn eins og
Pálínu og hennar fólk: kallar ekki
fram eftiröpun heldur hvetur til
dáða í eigin leit að möguleikum og
viðfangsefnum. Opnar dyr sem
enginn veit hvert liggja fyrr en
gengið er um þær, eða alla vega
kíkt inn.
Hér er arkað af stað af hug-
rekki og gleði. Það verður gaman
að hitta Reykjavík Ensemble á
næsta áfangastað. Þau munu
koma aftur.
»En þannig virkarinnblástur á alvöru-
listamenn eins og Pálínu
og hennar fólk: kallar
ekki fram eftiröpun
heldur hvetur til dáða í
eigin leit að möguleikum
og viðfangsefnum.
Nærvera „Afslöppuð nærvera og alvörubland-
in glettni hópsins var hárrétt til að draga okkur
inn í heiminn og láta okkur í léttu rúmi liggja að
skilja ekki allt,“ segir í umsögn um Ég kem alltaf
aftur í uppfærslu Reykjavík Ensemble.
AF LISTUM
Þorgeir Tryggvason
Ég missti af hinni rómuðuÍslandsheimsókn pólskameistarans Tadeusz
Kantors og leikhópsins Cricot 2 á
Listahátíð 1990. Eins og títt er um
framúrstefnuleg stórvirki hef ég
bæði heyrt vitnisburði frá fólki
sem varð fyrir nánast trúarlegri
upplifun á Ég kem aldrei aftur, og
séð nokkra leikhúsgesti skopast
með tilburðina. Aðallega að leik-
stjóranum sjálfum, sem var
kannski frægastur fyrir að taka
sér einatt stöðu á sviðinu með
leikhópnum sínum og gefa fyrir-
skipanir meðan á sýningum stóð.
Ekkert liggur eins vel við höggi
gárunganna og þegar listamenn
leggja á ókönnuð svæði tjáningar-
innar og sækja svo langt í dýptina
eftir innblæstri að flestum þykir
einfaldara að fylgja þeim ekki
Klettagörðum 11 | 104 Reykjavík | Sími 568 2130 | verslun@et.is | Opið mánud.-föstud. kl. 8.00-18.00
Mikið úrval af
KÖSTURUM OG AUKALJÓSUM
fyrir allar gerðir bíla