Morgunblaðið - 28.09.2020, Blaðsíða 4

ÁHRIF KÓRÓNUVEIRUNNAR Á ÍSLANDI4
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2020
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Meðalfjöldi legudaga á bráðamóttöku, sem
eiga helst ekki að fyrirfinnast, hefur dregist
verulega saman á milli ára, eða um 48,5%, á
tímabilinu janúar til ágúst. Fjöldi legudaga á
legudeildum og bráðadeild í Fossvogi hefur
dregist saman um 7,7%.
Legudagar á bráðamóttöku voru 5.221 frá
janúar til ágúst á síðasta ári en 2.688 á þessu
ári og fækkar þeim því um 2.533 á milli ára, að
því er fram kemur í starfsemisupplýsingum
Landspítalans fyrir tímabilið.
Covid líklega helsta ástæðan
Ólafur Baldursson, framkvæmdastjóri lækn-
inga hjá Landspítala, segir að helst megi ætla
að um sé að ræða áhrif Covid sem og verkefni
sem farið hefur verið í til þess að taka á flæð-
isvanda bráðamóttöku, vanda sem er til dæmis
tilkominn vegna skorts á hjúkrunarrýmum.
„Ef við horfum fyrst á fjölda legudaga á
legudeildum og bráðadeild í Fossvogi þá hefur
Covid ábyggilega áhrif á þær tölur og líklegast
að það sé helsta orsökin fyrir þeirri fækkun,“
segir Ólafur.
„Ef við lítum síðan á legudaga á bráðamót-
töku, sem eiga í raun ekki að vera til – það á
enginn að vera lengur en 24 tíma á bráðamót-
töku – þá er veruleg fækkun þar. Í viðleitni til
að útskýra það myndi ég nefna tvær ástæður. Í
fyrsta lagi verkefni sem sett hafa verið á dag-
skrá til þess að taka á flæðisvandanum á bráða-
móttökunni hér innanhúss og svo einhver fjölg-
un rýma utan spítalans.“
Þau síðarnefndu varða hjúkrunarrými sem
hafa verið opnuð við Sléttuveg.
„Það hjálpar en að auki höfum við sett ýmis
verkefni af stað innanhúss til að bæta flæði
sjúklinga frá bráðadeild og upp á legudeildir,“
segir Ólafur.
Önnur ástæða fyrir færri legudögum á
bráðamóttöku er líklega Covid en fólk virðist
veigra sér við því að leita til heilbrigðiskerfisins
í faraldrinum. Ólafur ítrekar að engin ástæða
sé til þess.
„Við höfum velt fyrir okkur áhrifum þess að
fólk leiti síður til spítalanna og heilbrigðisþjón-
ustunnar í þessu Covid-ástandi. Bæði forstjóri
Landspítala og forstjóri Heilsugæslunnar hafa
hvatt fólk til að hika ekki við að leita til heil-
brigðisþjónustunnar,“ segir Ólafur.
Mikilvægur lærdómur
Hann bendir einnig á að Landspítali hafi
lært mikið af fyrstu bylgju faraldursins og nú
hefur verið unnin skýrsla um lærdóminn sem
verður birt fljótlega. Skýrslan er unnin sam-
kvæmt hugmyndafræði Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunarinnar og í henni er lærdómur af
faraldrinum útlistaður í tíu atriðum.
„Eitt af því sem mikilvægast er er að við
lærðum að þjóna sjúklingum meira í gegnum
síma og fjarheilbrigðisbúnað en áður. Þessi að-
ferðafræði er byrjuð að smita út frá sér í ýmsa
þjónustu á spítalanum. Sem langtímaverkefni
munum við skoða og leita allra leiða til að auka
símaþjónustu við sjúklinga og aðra fjarheil-
brigðisþjónustu eftir því sem tæknin leyfir.
Það er mín tilfinning að þetta sé þegar farið að
hafa ýmis áhrif á þjónustuna okkar,“ segir
Ólafur.
Hluti almennings er nú í sóttkví sem og hluti
starfsmanna á spítalanum. Gjarnan hefur þurft
að brúa bilið með símtölum og leysa þannig
ýmis mál sem annars hefðu kostað ferð á spít-
alann, að sögn Ólafs.
„Í vor notuðum við símtöl af ásettu ráði til
þess að alvarleikaflokka sjúklingana. Þetta
varð til þess að meirihluti þeirra þurfti aldrei
að koma í hefðbundna skoðun á spítalann, og
var heima meðan á þessu fjar-eftirliti stóð.
Flestir sem voru svo óheppnir að fá Covid í vor
fengu símtöl daglega eða annan hvern dag, og
flestir létu vel af þessari þjónustu. Í þessu var
fólginn mikill lærdómur fyrir okkur sem við
getum notað í þessari bylgju sem við erum í
núna. Ég tel að þetta sé aðeins upphafið að
mun víðtækari þróun í átt að fjarheilbrigðis-
þjónustu og að við munum sjá samsvarandi
breytingar á starfsemistölum, hefðbundnum
komum mun fækka en ýmiss konar fjar-við-
tölum mun fjölga. Sjúklingar og heilbrigðis-
starfsmenn munu þurfa að aðlagast nýjum
raunveruleika sem verður áhugaverð áskorun
fyrir alla og þarf að skipuleggja vel, bæði út frá
ferlum og rekstri. Þetta eru flókin tengsl, ég
get ekki fullyrt að þetta hafi áhrif en mér finnst
það líklegt,“ segir Ólafur að lokum.
Mun færri legudagar en áður
 Meðalfjöldi legudaga á bráðamóttöku dregst saman um tæp 50%  Líklega afleiðingar COVID sem
og verkefna sem taka á flæðisvanda  Engin ástæða til að veigra sér við því að leita heilbrigðisþjónustu
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Bráðamóttaka Enginn á að þurfa að dvelja þar lengur en í 24 klukkustundir, að sögn Ólafs.
Einstaklingur á sextugsaldri er nú í
öndunarvél á gjörgæslu Landspítala
vegna kórónuveirunnar og fjórir alls
á sjúkrahúsi.
Þórólfur Guðnason sóttvarnalækn-
ir segir að við þessu hafi mátt búast.
„Þetta er auðvitað eitthvað sem við
máttum búast við þó svo að allir voni
að ekki komi til þessa. Líkt og við
sáum í upphafi faraldurs koma alvar-
legustu veikindin fram svona einni til
tveimur vikum eftir að viðkomandi
finnur fyrst fyrir einkennum.“
Spurður hvort þetta sé eitthvað
sem muni færast í aukana á næstu
dögum vegna þess fjölda smita sem
upp hafa komið undanfarið segist
Þórólfur svo sannarlega vona að svo
verði ekki. Hins vegar sé erfitt að
segja beinlínis fyrir um slíkt.
Þórólfur segir að engin ákvörðun
hafi enn verið tekin um hertar að-
gerðir eða tilslakanir og segir hann
að það ráðist á næstunni.
Tuttugu ný kórónuveirusmit
greindust innanlands á laugardag.
Alls voru tólf í sóttkví við grein-
ingu. Nýgengi smita síðastliðna 14
daga á 100.000 íbúa mældist í gær
118,1 og hefur ekki verið hærra í ann-
arri og þriðju bylgju faraldursins
hérlendis. 38 smit greindust á föstu-
dag.
Þórólfur segist vona að gærdag-
urinn gefi fyrstu vísbendingu um að
þriðju bylgju kórónuveirunnar hér á
landi sé að slota. Þó sé of snemmt að
segja fyrir um það þar sem áður hafa
sést viðlíka sveiflur í fjölda tilfella
milli daga. oddurth@mbl.is
Kórónuveirusmit á Íslandi
Nýgengi smita frá 30. júní
2.623 staðfest smit
Heimild: covid.is
Nýgengi innanlands 26. sept.
118,1 ný smit sl. 14 daga á 100.000 íbúa
4 einstaklingar eru á sjúkrahúsi,
þar af 1 á gjörgæslu
273.448 sýni hafa verið tekin
Þar af í landamæraskimun
149.051
sýni, samtals í skimun 1 og 2
1.614 einstaklingar eru í skimunarsóttkví
100
80
60
40
20
0
118,1
6,3
1.895 einstaklingar eru í sóttkví
455 eru með virkt smit og í einangrun
Nýgengi innanlands
Nýgengi, landamæri
júlí ágúst september
Fjórir alls
á sjúkrahúsi
 Vonar að þriðju bylgju sé að slota