Morgunblaðið - 28.09.2020, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2020
Sá ágæti maður,
sem ég kalla „skim-
unarpáfann“, gekk
hart fram í því fyrir
sex til átta vikum að
landinu yrði með hert-
um sóttvarnaaðgerð-
um lokað fyrir ferða-
mönnum.
M.a. vegna hræðslu-
áróðurs „skimunarpáf-
ans“ var landamærum
Íslands í reynd lokað 19. ágúst sl.
Þetta átti að bjarga flestu eða
öllu gagnvart veirunni og frekari
útbreiðslu hennar. Vera nokkuð
pottþétt lausn. Það var um að gera
að halda hættulegum útlendingum
frá þrátt fyrir stórskaðlegar afleið-
ingar á atvinnu- og mannlíf í land-
inu.
Hvað um það. Það er gott ef
hægt er að skima sem mest finnst
sumum. Fyrir vísindin og mikil-
vægar rannsóknir. Fyrir allan
heiminn. Meira að segja þó að önn-
ur alda veirunnar valdi varla sjúk-
dómseinkennum, hvað þá alvar-
legum veikindum. Þetta er eins og
létt pest hjá flestum sem menn
verða vart varir við.
„Skimunarpáfinn“ mikli getur
auðvitað kallað veiruna marg-
víslegum nöfnum, líka nefnt hana
græna, búið til ýmis vísindaleg og
lítt skiljanleg orð og útskýringar
um hana, talað um alls kyns stökk-
breytingar, svona til að sýna vís-
dóm sinn og speki, en það breytir
ekki því að öll afbrigði vírussins, nú
í 2. bylgju, gera varla flugu mein.
Undirritaður er nú í Þýskalandi,
sem hefur þurft að komast af án
„skimunarpáfans“ mikla sem Ís-
landi áskotnaðist, kannski illu heilli,
og kannski er það lán Þjóðverja að
vera án hans, en hérna í Þýska-
landi er staðan þessi:
 Allir ganga með grímu þegar
þeir eru innan um aðra,
einkum í lokuðum rýmum.
 Samkomutakmarkanir virðast
víðast hvar 500 manns.
 Fjarlægðar milli manna og
hreinlætis er vel gætt af flestum.
 Þegar menn eru
undir beru loftir eða
sestir við borð á veit-
ingastað taka menn
grímu ofan.
 Þegnar 25 þjóða
mega koma til lands-
ins frjálslega, hindr-
unarlaust og án skim-
ana á landamærum.
 Í 1. bylgju, mars/
maí, létust þegar mest
var nær 300 manns á
dag, nú í annarri
bylgju er dagleg dán-
artala 0-10 (af 83 milljóna manna
þjóð).
 Landsframleiðsla, sem fyrst
var talið að myndi dragast saman
um allt að 9%, hefur nú verið leið-
rétt í 5-6% samdrátt; atvinnulífið er
að taka við sér af fullum krafti.
 Fjölgun smita hér er þessa
dagana hlutfallslega vel undir
helmingi af því sem gerist á Ís-
landi.
Varðandi ferðafrelsi er afstaða
Þjóðverja þessi: Skv. ESB- og
EES-samningunum ber þeim að
virða fjórfrelsið, þ.á m. ferðafrelsið,
einkum gagnvart þeim sem eru
með þeim í Schengen-samkomulag-
inu, eftir fremsta megni, af yfirveg-
un og samkvæmt meðalhófsregl-
unni.
Þegar afstaða er tekin til þess
hverjir hafa megi frjálsan og
óhindraðan aðgang að landinu er
miðað við að þær þjóðir sem hafa
jafn góð eða betri tök á útbreiðslu
veirunnar og Þjóðverjar sjálfir
megi koma hindrunarlaust og án
skimana.
Er hér bæði miðað við skynsemi,
skuldbindingar skv. samningum og
velvild til vinaþjóða; sama eða betri
blanda smitaðra og ósmitaðra
komumanna á ekki að breyta þessu
hlutfalli meðal heimamanna.
Þegnar eftirfarandi þjóða mega
koma frjálslega og skimunarlaust
til Þýskalands í stöðunni: Dan-
mörk, Eistland, Finnland, Grikk-
land, Írland, Ísland, Ítalía, Kýpur,
Lettland, Liechtenstein, Litháen,
Lúxemborg, Malta, Mónakó, Nor-
egur, Pólland, Portúgal, San Mar-
ínó, Svíþjóð, Slóvakía, Slóvenía og
Vatíkanið, auk Englands, Skotlands
og Norður-Írlands.
Ef við innleiddum sömu stefnu
gagnvart öðrum þjóðum myndi það
eflaust endurræsa flestar þær afl-
vélar þjóðfélagsins sem nú hefur
verið drepið á, ekki bara ferðaþjón-
ustuna og flest sem henni tengist
heldur allt þjóðfélagið, okkur öllum
til góðs.
Jafnvel þrengri hringur, eins og
ferðafrelsi fyrir hinar Norður-
landaþjóðirnar fjórar og Þýskaland,
myndi sennilega endurlífga ferða-
þjónustuna að nokkru leyti og
halda henni gangandi á hálfum
dampi þar til bæta mætti betur
um.
Í Þýskalandi virðist helsta vörnin
gegn útbreiðslu vírussins ekki vera
einangrun eða sóttkví heldur stíf
grímunotkun og afgerandi fjar-
lægðarreglur. Í mínum huga mættu
stjórnvöld á Íslandi hugleiða að
færa þyngdina frá einangrun og
sóttkví yfir á lögboðna grímu-
notkun og fjarlægðarskyldu. Allar
aðgerðir eru hvort sem er undir
sjálfvilja þeirra sem í hlut eiga
komnar. Ekki er hægt að neyða
neinn til sóttvarna.
Í öllu falli finnst mér tími til
kominn að mönnum sem stjórnast
af þröngsýni og öfgum, kannski
líka stórfelldum eiginhagsmunum,
sé ýtt til hliðar við stjórnun
Covid-19-mála á Íslandi.
Menn verða að líta til heildar-
myndarinnar, ekki bara hluta henn-
ar, ef bestur mögulegur heildar-
árangur á að nást við stjórnun
þessara Covid-19-mála á Íslandi!
Eftir Ole Anton
Bieltvedt »Ef við innleiddum
sömu stefnu myndi
það ræsa flestar aflvélar
þjóðfélagsins, ekki bara
ferðaþjónustuna heldur
allt þjóðfélagið, okkur
öllum til góðs.
Ole Anton Bieltvedt
Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslu-
maður og stjórnmálarýnir.
Þýskaland opið fyrir 25 þjóðum
en nýsmit margfalt færri en hér
„Pólitísk rétt-
hugsun“ er ekki fyr-
irbæri, sem orðið hef-
ur til í samtíð okkar,
heldur má sjá hennar
gæta á ferli mann-
kynsins langt aftur í
aldir, þó að heitið eigi
sér skamma sögu.
Það varð í raun til
innan hinna föllnu
Sovétríkja og náði til
þess, hvaða viðhorf mönnum var
leyfilegt að hafa til þess, sem
bolsévikar, eða kommúnistar, töldu
við hæfi. Viðbrögðin við því að
stíga út af fyrirskrifaðri línu voru
jafnan harkaleg. Mönnum var út-
húðað, þeir útskúfaðir og síðan
fangelsaðir, pyntaðir, drepnir eða
þá settir í hinar síberísku gúlag-
búðir, þar sem þeir vesluðust upp
við hraklegan aðbúnað.
Á áratugum tuttugustu ald-
arinnar gekk hin pólitíska rétt-
hugsun í gegnum þróun. Á tímabili
var hún nokkurs konar illkvittn-
islegt skop á meðal vinstrimanna,
en var síðar tíðnotuð í málflutningi
heitra hægrimanna gegn pólitísk-
um andstæðingum sínum. Á nokkr-
um síðustu áratugum hefur póli-
tísk rétthugsun þróast í skaðbeitt
vopn í höndum sérhagsmunahópa,
sem hafa nýtt hana til framgangs
sértækum baráttumálum sínum.
Þannig hefur pólitísk rétthugsun
að verulegu leyti færst út fyrir hið
eiginlega svið stjórnmála (pólitík-
ur) og snýr nú orðið ekki síst að
ýmsum þáttum, sem kalla má al-
menn samfélags- eða þjóðfélags-
mál, tíðast sértæk þó, þar sem í
hlut eiga oft fámennir, en háværir
minnihlutahópar, sem gjarna líta
svo á að þeir tali fyrir munn alls
samfélagsins, þó að fullu án um-
boðs þess sé. Heitið hefur þó hald-
ið sér, en orðið „pólitísk“ hlotið
víðari tilvísun.
Hvernig virkar hún?
Helsta virkni pólitískrar rétt-
hugsunar felst í því að móta við-
horf og skoðanir og, í framhaldi af
mótuninni, hafa áhrif á ákvarðanir
og gerðir ráðamanna, sem talin
hefur verið trú um það, að hið póli-
tískt rétta viðhorf sé í samræmi
við vilja meirihluta þjóðarinnar.
Því má yfirleitt treysta, að meiri-
hlutaviljinn sé aldrei kannaður. Því
eiga hinir kröfuhörðu forsvars-
menn pólitískrar rétthugsunar
jafnan léttan leik, þegar í hlut eiga
veiklundaðir menn, sem álíta, að
þeir verði að beygja sig fyrir vilja
hins ætlaða meirihluta. Um þetta
eru mörg dæmi og má nefna mál
tengd innflytjendum, umhverf-
ismálum, dómsmálum, stöðuveit-
ingum og kynjajafnrétti, svo nokk-
uð sé til tínt. Allt er þetta í raun
ekki annað dans í kringum gullkálf
ætlaðs tíðaranda, sem þó þarf eng-
an veginn að vera sá, sem talið er.
Dæmi um kirkjuna
Eitt harkalegasta dæmið um
undirgefni ráðamanna við ætlaðan
tíðaranda á grundvelli pólitískrar
rétthugsunar lýtur að nýorðnum
atburðum innan íslensku þjóðkirkj-
unnar, eða er ef til vill
réttara að nefna hér
til sögunnar það, sem
leiðarahöfundur Morg-
unblaðsins kallaði fyrir
skömmu „sér-
trúarsöfnuðinn“ á
biskupsstofu.
Fyrst er til að tína
afsökunarbeiðni, sem
toppurinn á stofunni
sá ástæðu til þess að
bera fram við „hinseg-
in fólk“. Afsökunar-
beiðnir eru í samtímanum orðnar
að nokkurs konar afláti eða beiðn-
um um syndafyrirgefningu sem
næst í anda skriftastólsins. Í þessu
tilfelli virðist vera um að ræða
þjónkun við ætlaðan tíðaranda,
sem toppurinn taldi sig þurfa að
sýna fyrir hönd allra kristinna í
landinu, en gerði það án nokkurs
umboðs, hvort heldur stofnana
kirkjunnar eða þjóðarinnar.
Annað sem nefna má er und-
arleg auglýsing safnaðar nokkurs,
sem sækist eftir fleiri „rassgötum“
á kirkjubekki sína. Orðið „rassgat“
hefur aldrei verið talið ýkja pent
orð og ekki líklegt, að safnaðar-
meðlimir hafi hug á því að vera
taldir í rassgötum. Er hér vænt-
anlega verið að reyna með heldur
fráhrindandi hætti að nota „alþýð-
legt“ orðalag, þó að vafalítið sé
ólíklegt, að almenningur í landinu
vilji upp til hópa láta kenna sig við
endaþarmsopið.
Loks má ekki láta ógetið hins
síðasta, eða hinnar fálkalegu aug-
lýsingar á vegum sunnudagaskóla-
starfs þjóðkirkjunnar, sem birtist
fyrir ekki löngu og hefur eðlilega
vakið sterk viðbrögð. Um hana
sagði toppurinn á biskupstofu í
kastsljóssviðtali, að þeir, sem að
komu, hefðu verið með „puttann á
púlsinum“. Puttann á hvaða púlsi?
Væntanlega á púlsi hinnar póli-
tísku rétthugsunar. Það fólk vann
verk sín í anda hennar í því að
túlka höfund kristinna trúarbragða
sem trúð, sem gapa, sem af-
skræmi, og síðan fer bisk-
upsstofutoppurinn, og reyndar
fleiri úr „sértrúarhópnum“, á stúf-
ana til þess að fyrst réttlæta og
síðan afsaka að vanhugsuð uppá-
koman hafi fallið í „grýttan jarð-
veg“ og kallar „harminn í þessu
máli“ sinn.
Menn geta harmað og afsakað
sem þeir vilja. Skaðinn hverfur
ekki. Hann verður ekki bættur
með innihaldslitlum orðum einum.
Hann varð fyrir vindhanalega gerð
í anda pólitískrar rétthugsunar,
sem leiddi afvega. Hann mun
liggja eins og mara á öllum, sem
að komu, allt frá toppnum og niður
úr. Hann mun lita viðhorf almenn-
ings til þjóðkirkjunnar um veru-
lega framtíð. Hann gæti orðið enn
einn dropinn í banabikar hennar.
Sú spurning leitar á, hvort ekki
ættu ýmsir að stíga til hliðar eftir
að hafa opinberað með afgerandi
hætti algert dómgreindarleysi sitt.
Eftir Hauk
Ágústsson
Haukur Ágústsson
» Skaðsemi pólitískrar
rétthugsunar.
Höfundur er fyrrverandi kennari.
Pólitísk rétthugsun
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.