Iðjuþjálfinn - 01.01.2018, Blaðsíða 26

26
Ég fluttist á bæjarskrifstofurnar og
starfssvið mitt breyttist umtalsvert. Nú
tilheyrði ég Fræðslu- og félagssviði
sveitarfélagsins, varð tengiliður við ráðu-
neyti, sveitarfélög og aðrar stofnanir, sem
framkvæmdastjóri SvAust hafði áður séð
um. Ég var komin í stjórnunarstöðu með
aukna ábyrgð á fjármálum og stefnumótun
í málaflokknum. Það voru mikil viðbrigði að
fara úr því þverfaglega umhverfi sem
tengdist málefnum fatlaðra hjá SvAust og
yfir í stjórnsýslu sveitarfélaga, þar sem lítil
sem engin þekking var til staðar um þennan
málaflokk. Ég lagði því ríka áherslu á að
gerður yrði samningur við SvAust um
áframhaldandi aðgang að faglegri þekkingu
í formi ráðgjafar, funda og námskeiða á
vegum Svæðisskrifstofa og ráðuneytis, sem
reyndist auðsótt.
Við flutninginn yfir til sveitarfélagsins varð
öll þjónusta við fólk með fötlun heild-
stæðari, markvissari og persónulegri, því
þeir sem tóku ákvarðanir voru nær
þjónustuþegunum og þekktu þá oftast
persónulega. Sama starfsfólk veitti nú
liðveislu og frekari liðveislu (lög nr. 59/1992;
24. og 25. gr.) sem var áður skipt milli ríkis
og sveitarfélags og ég var staðsett í
ráðhúsinu og hafði því beinan aðgang að
stjórnsýslunni og pólitíkinni. Ég sinnti
áfram lögbundinni þjónustu við fötluð börn
en árið 2014 var svo ráðinn þroskaþjálfi til
að sinna þeim aldurshópi. Það var
kærkomið, því erfitt var að sinna vel svo
víðu sviði og þunginn í fullorðinsmálum
hafði aukist jafnt og þétt frá því að Höfn
varð reynslusveitarfélag.
Á þessum tíma var umræðan byrjuð um að
leggja niður sambýli og bjóða í staðinn upp
á önnur búsetuúrræði sem hentuðu fólki
betur og var SvAust í fararbroddi í þeirri
vinnu. Markvisst var unnið að því að byggja
upp þjónustu í heimabæjum þeirra fötluðu
einstaklinga sem vildu flytja aftur heim eða
veiktust/urðu fatlaðir á fullorðinsaldri. Öll
svona vinna og stefnubreyting tekur tíma
en það tókst mjög vel til og fékk ég mikinn
stuðning frá framkvæmdastjóra SvAust,
Soffíu Lárusdóttur og hennar starfsfólki við
að þróa þessa hugmyndafræði og upp-
byggingu í mínu sveitarfélagi.
Fleiri fullorðnir fatlaðir einstaklingar þurftu
þjónustu til að geta búið áfram í
heimabyggð. Þessir einstaklingar voru í
leiguhúsnæði í bænum, og rætt var um það
á pólitíska sviðinu að byggja sambýli. Ég
beitti mér gegn því og talaði fyrir
sjálfstæðum búsetuúrræðum í bænum og
einstaklingsbundinni þjónustu heim til
hvers og eins. Það voru engin fordæmi um
stofnanir fyrir fatlaða í sýslunni og við
höfðum því frjálsar hendur við að þróa
búsetuúrræði og þjónustu. Geðfatlaðir var
sá hópur fullorðinna sem hafði fengið litla
búsetuþjónustu frá Svæðisskrifstofum. Ég
sá strax að þörf var á að þeir fengju
þjónustu/stuðning heim til að geta búið í
samfélaginu og út af fyrir sig.
Við þessa auknu þjónustu heim til fólks
þurfti fleira starfsfólk, starfsfólkið þurfti
aðstöðu og auk þess var komin brýn þörf
fyrir dagvistarúrræði fyrir fatlaða fullorðna.
Árið 2000 stofnaði ég dagvistun fyrir fatlaða
fullorðna á Höfn. Þar var einnig starfs-
mannaaðstaða, sem var mikil bót fyrir
starfsfólk og skjólstæðinga. Í dagvistinni
buðum við upp á alls konar verkefnavinnu
sem við fengum frá fyrirtækjum í bænum,
ýmsa aðra iðju og félagslíf frá kl. 9-16 alla
virka daga og frá kl. 11-14 um helgar og á
rauðum dögum. Boðið var upp á heitan mat
í hádeginu alla daga ársins, þar sem
starfsfólkið borðaði með skjólstæðingum.
Það var sérstaklega mikilvægt fyrir
félagslega einangraða einstaklinga til að
hafa tilgang með því að fara út og hitta fólk.
Enginn aukakostnaður hlaust af þessari
helgar- og hátíðaropnun, því starfsfólkið
sem sinnti frekari liðveislu sá um þetta.
Um leið og fötluðum fullorðnum í þjónustu
fjölgaði, jókst þörfin fyrir starfsmenn í
vaktavinnu. Árið 1997 voru tveir starfsmenn
í einu stöðugildi en í lok árs 2016 voru þeir
orðnir 12 í u.þ.b. 11 stöðugildum. Mikill
hluti tíma míns fór í að sinna starfs-
mannamálum, skipuleggja vaktir, verkferla,
námskeið o.fl. Ég var heppin með starfsfólk
og ræktaði það og byggði upp eftir bestu
getu, enda er starfsfólkið stærsti auður
hvers vinnustaðar og því mikilvægt að hlúa
vel að því á allan hátt. Ég lagði mikið upp úr
því að starfsfólk væri vel upplýst og fengi
námskeið sem efldi það í starfi. Ég var
einnig sveigjanleg og kappkostaði að hafa
starfsmenn með í ráðum eins og hægt var
við alla uppbyggingu. Ég sótti sjálf ýmis
námskeið í stjórnun og samskiptum og tók
einnar annar nám í mannauðsstjórnun frá
HA til að efla mig sem yfirmann.
Árið 2012 tók ég líka við félagslegri heima-
þjónustu hjá sveitarfélaginu og breyttist
nafn deildarinnar yfir í heima þjónustudeild.
Það bættust fleiri starfs menn í hópinn og
rúmlega fjörutíu heimili sem fengu
heimilishjálp. Á sama tíma fluttu starfsmenn
heimahjúkrunar sig einnig í starfsaðstöðu
okkar, sem leiddi til aukinnar samvinnu og
samþættingar heilbrigðis- og félags-
þjónustu inni á heimilum fólks.
Strax frá því að Höfn gerðist reynslusveitar-
félag árið 1997 myndaðist mikil hefð fyrir
samvinnu milli kerfa. Ég vann náið með
starfsfólki heilsugæslu, skóla og leikskóla.
Til dæmis var kvöld- og helgarþjónusta hjá
málefnum fatlaðra en ekki heimahjúkrun,
þannig að starfsfólk málefna fatlaðra sá um
innlit og lyfjagjafir á kvöldin og um helgar
til þeirra sem þurftu heimahjúkrun. Þar
sem sveitarfélagið var reynslusveitarfélag í
heilbrigðis- og fötlunarmálum þá vorum við
lausnamiðuð og unnum verkefnin saman
þegar þau komu upp. Það þvældist ekki
fyrir hver ætti að borga hvað. Þetta var
gagnkvæmur ávinningur, t.d. samkeyrðum
við oft námskeið fyrir starfsfólk og
starfsmanna félagið var sameiginlegt. Við
höfðum gott aðgengi að hvíldarinnlögnum
á hjúkrunar heimilinu, ef þess þurfti.
Ég vann einnig ýmis verkefni í samvinnu við
félagsþjónustuna svo sem viðtöl og
eftirfylgni með ungum konum sem áttu
erfitt með að fóta sig í lífinu.
Á þessu tímabili fékk ég fimm iðjuþjálfa-
nema frá HA til mín. Í fyrstu hélt ég að það
væri lítið merkilegt að gerast á Höfn fyrir
iðjuþjálfanema. Ég væri aðallega í
stjórnunarstörfum og gæti litlu miðlað til
þeirra, en reyndin var önnur. Verkefnin voru
næg og ég gat miðlað heilmiklu til þeirra og
ekki síður þær til mín. Það var frábær
vítamínsprauta fyrir mig, einyrkjann, og
samfélagið okkar að fá þessa hæfileikaríku
nema til okkar.
Árið 2011 fluttist öll þjónusta við fatlaða á
landsvísu yfir til sveitarfélaganna. Þrátt fyrir
margra ára undirbúningsvinnu að yfir-
færslunni þá fundum við „gömlu“ starfs-
menn svæðisskrifstofa sem héldum áfram
hjá sveitarfélögunum greinilega að töluverð
þekking og reynsla hafði glatast við
yfirfærsluna. Þurftum við oft að berjast fyrir
því að það sem þegar hafði áunnist héldi
velli og passa að málaflokkurinn færðist
ekki 20 ár aftur í tímann. Þetta studdu
skýrslurnar Flutningur þjónustu við fatlað
fólk frá ríki til sveitarfélaga ágúst 2014 –á
yfirfærslu og Fatlað fólk og öryrkjar sem
íbúar sveitarfélaga – 2013 sem Rannsókna-
setur í fötlunarfræðum og Félagsvísinda-
stofnun HÍ unnu að fyrir sveitarfélögin. Hér
er tilvitnun úr annarri þeirra:
Þeir sem unnið höfðu á svæðisskrifstofunum
lýstu því að umræða um hugmyndafræði
og þróunin í málaflokknum hafi verið