Lögmannablaðið - 15.01.1996, Blaðsíða 11

Höfundur greinarinnar á málþingi L.M.F.Í. og Dómarafélags íslands síöast liðið vor.
málatilbúnaði ákæruvaldsins. Hér
er verið að flækja dómara inn í ein-
hvers konar eftirlit með málatil-
búnaði ákæruvaldsins með vafa-
sömum hætti. Hér sýnist eðlilegast
að byggja á þeirri meginreglu, að
málið standi og falli með þeim
málatilbúnaði af beggja hálfu, sem
fram er færður fyrir dóminn.
Ætlun mín var að gera hér aðal-
lega að umtalsefni lög nr. 37/1994,
um breytingar á lögum nr.
19/1991, en lög þessi hafa að
geyma nýskipan reglna um áfrýjun
dóma héraðsdóms í oþinberum
málum og ennfremur málsmeð-
ferðarreglur í slíkum málum fyrir
Hæstarétti.
Lögin nr. 19/1991 höfðu ekki að
geyma breytingar á rétti sakaðra
manna til að áfrýja héraðsdómum í
opinberum málum frá því sem
áður var. í greinargerð með lögun-
um var boðað að slíkar breytingar
væru fyrirhugaðar. Þær breytingar
komu síöan fram með lögum nr.
37/1994, svo sem áður greinir. Hin-
ar iögfestu breytingar hafa nú ver-
ið felldar inn í meginmál laganna
nr. 19/1991.
Þessar breytingar eru róttækari
en menn almennt gera sér grein
fyrir við fyrstu skoðun. Vemleg bót
er að þeirri breytingu að nú eru
samræmdar í nokkrum mæli réttar-
farsreglur um áfrýjun héraðsdóma í
... sakaðir menn
búa nú við skertan
áfrýjunarrétt...
einkamálum og opinberum mál-
um. Má þar nefna reglurnar sem
skylda þann, sem áfrýjunar óskar,
til að greina með skýrum og skil-
merkilegum hætti hver sé tilgangur
áfrýjunarinnar. Sama gildir varð-
andi reglurnar um greinargerðir
aðila til Hæstaréttar og tímatak-
markanir í þeim efnum. Allt gerir
þetta gang áfrýjunarmála skilvirk-
ari. Ýmsar reglur skilja þó einka-
málin og opinberu málin að, svo
sem lögbundinn atbeini ríkissak-
sóknara við áfrýjun opinberra
mála, án tillits til þess hvor málsað-
ila æskir áfrýjunar, og mismunandi
frestur aðila til ákvörðunar um
áfrýjun. Þessar reglur tel ég rétt að
endurskoða.
Ekki hefur tekist eins vel til með
aðrar breytingar á áfrýjunarreglun-
um. Það alvarlegasta í þeim efnum
er að lögin nr. 37/1994 þrengja
með óhæfilegum hætti, að mínu
áliti, rétt sakaðra manna til að
áfrýja dómum til Hæstaréttar frá
því sem áður var. í þessum efnum
verða rnenn að hafa hugfast, að
hér er um að ræða mikilvæg
mannréttindi þegnanna. Skoðum
þetta dálítið nánar.
Fram kemur í greinargerð með
frumvarpinu að nefndarmenn hafa
við frumvarpsgerðina haft hliðsjón
af viðauka nr. 7 frá 22. nóvember
1984 við Evrópusamning um
verndun mannréttinda og mann-
frelsis frá 1950. Viðauki þessi var
fullgiltur hér á landi þann 22. maí
1987 og hefur því lagagildi. í 2. gr.
viðaukans segir orðrétt:
1. Sérhver sá sem dómstóll finnur
sekan um afbrot skal hafa rétt
til að láta œðri dóm fjalla á ný
um sakfellinguna eða refsing-
una. Um beitingu þessa réttar
skal gilda löggjöf þar á meðal
um tilefni pess að beita megi.
2. Réttur þessi getur verið háður
undantekningum þegar um er
að rœða minni háttar brot eft-
irþví sem fyrir er mcelt í lögum
eða þegar fjallað er um mál
viðkomandi manns á frum-
stigi af œðsta dómi, eða hann
var sakfelldur eftir áfrýjun á
sýknudómi.
Áfrýjunarreglur laga nr. 19/1991,
sem voni í raun óbreyttar frá eldri
lögum, veittu sökuðum mönnum
fullnægjandi réttindi í þessum efn-
um. Um það tel ég ekki vera
ágreining. Hitt verður að viður-
Lögmannablaðið
11