Bæjarins besta - 22.12.1999, Blaðsíða 17

ar að vera. Hún er alltaf á
fullu enda augljóst hvað hún
heldursérvel! Það gefurlífinu
mikið gildi að taka þátl í fé-
lagslífi. Við erum að sumu
leyti ólík að upplagi en áhuga-
málin eigum við mörg og flest
þeirra sameiginleg. Egeraftur
á móti íhaldssamari að eðlis-
fari en hún og fastheldnari að
sumu leyti, þó að hún hafí
vissulega líka ákveðnar skoð-
anir.“
Eiginkonan á
frumkvæðið
„Segja má að oft hafí hún
ýtt mér áfram. Ég hefði senni-
lega ekki tekið eins mikinn
þátt í félagslífí ef ég hefði
ekki kynnst henni. Ætli ég
hefði ekki bara setið út af fyrir
mig með mína bók.“
Hildur: „Hannerósköpfeg-
inn þegar ég dríf hann af staðf'
Benedikt: „Já, ég er það.
Málið er það, að hún á alltaf
frumkvæðið. Jafnvel þó að
hún segi að ég vilji ráða! Og
ég held að það vitlausasta sem
nokkur maður getur gert sé að
hafa konuna upp á móti sér!"
Hildur: „A smærri stöðum
eins og hér er gjarnan leitað
til fólks sem vitað er að hefur
áhuga á félagsmálum og
stundum vill það verða meira
en maður ætlar sér sjálf’ur. En
þegar manni fmnst það gam-
an, þá gerir maður það. Og
það er ekki bara gaman að
vera í félagsstarfi, heldur er
það líka þroskandi. Þegar
börnin voru lítil var ég svo
heppin, að Benedikt naut þess
að vera heima og passa börnin
en ég fékk að fara út á kvöldin
til að taka þátt í félagsstörfum
eftir að hafa verið heima allan
daginn! Reyndar kom það
fram hjá börnunum okkar í
sjötugsafmælinu mínu, að
þeim fannst eins og mamma
þeirra hefði alltaf verið úti á
kvöldin en pabbi þeirra hefði
alltaf verið að passa þau!“
Benedikt: „Það var nú auð-
velt því að þau sofnuðu svo
snemma. Nema helst Ornar."
Börnin of sjálfstæð?
Bjarni sonur þeirra hjóna
hefur látið svo ummælt um
uppeldi þeirra systkinanna, að
foreldrarnir hafi báðir sett
reglurnar en móðirin verið
framkvæmdastjórinn. Og
Omar sonur þeirra hefur sagt
íviðtali: „Pabbi var náttúrlega
alltaf að vinna og þó að hann
hafi boðað ýmsar reglur, þá
kom það í hlut mömmu sem
var heimavinnandi að sjá til
þess að við framfylgdum
þeim. Það hefur nú stundum
verið sagt að hún hafi gert
okkur of sjálfstæð því við
fluttum öll úr bænum!"
Benedikt segir að Hildur sé
mjög jákvæð að eðlisfari og
loki helst eyrunum fyrir nei-
kvæðu umtali. Hildur: „Mér
frnnst það þeim mun mikil-
vægara sem lengra líður á
ævina, að minnast þess sem
maður hefur notið í lífinu og
gleðjast yfir því, að minnast
hins góða en gleyma hinu.
Auðvitað er mannsævin aldrei
laus við einhver áföll eða árek-
stra."
Benedikt og Hildur ásamt börnum sínum á sjötugsafmœli Benedikts 9. maí 1995. Frá vinstri: Halldóra, Bjarni, Hildur,
Einar, Benedikt og Omar.
Að flytja suður?
Þó að hjónin Hildur og
Benedikt ættu samkvæmt al-
manakinu að vera sest íhelgan
stein, þáhafaþau miklu meira
en nóg að gera, eins og fram
hefur komið. Benedikt: „Já,
það er vissulega nóg að gera.
Svo eru allir að spyrja hvort
við séum ekki að flytja suður,
allir krakkarnir farnir suður
o.s.frv. En ég svara því bara
eins og satt er: Það hefur aldrei
hvarflað að mér.“
Hildur: „Við getum ekki
hugsað okkur að fara héðan."
Föðurtúnin seiða ekki að-
eins til sín þá sem hleypt hafa
heimdraganum. Oft eru þau
einnig fastheldin á þá sem
hvergi hafa farið.
Bjarni Eiríksson
Meira hefur verið rilað um
Einar Guðfinnsson en Bjarna
Eiríksson. Þar má einkum
nefna ævisögu hans sem As-
geir heitinn Jakobsson rithöf-
undur úr Bolungarvík færði í
letur. Saga Einars og konu
hans, Elísabetar Hjaltadóttur,
er því mjög vel þekkt. Hér
verður hins vegar drepið á
nokkur atriði frá æviferli og
athafnasögu Bjarna Eiríks-
sonar.
Bjarni Eiríksson fæddist ár-
ið 1888 í Hlíð í Lóni í Auslur-
Skaftafellssýslu, þar sem for-
eldrar hans bjuggu góðu búi.
Hann stundaði nám í Flens-
borgarskóla í Hafnarfírði og
síðan Menntaskólanum í
Reykjavík, en þaðan varð
hann að hverfa frá námi. Hann
var um skeið heimiliskennari
og verslunarmaður hjá Þór-
halli Daníelssyni athafna-
manni á Höfn í Hornafirði og
vann við verslunarstörf í
Norðfírði og kennslu í Barna-
skólanum á Djúpavogi.
Til Isafjarðar fluttist Bjarni
árið 1917 á vegum Halldórs
Bjarnasonar móðurbróður
síns og vann þar við verslunar-
og viðskiptastörf. Þar kvænt-
ist hann 9. maí 1918 Halldóru
Benediktsdóttur frá Brekku í
Nesjum í Hornafirði. Þau
bjuggu í farsælu hjónabandi í
fjóra áratugi eða þangað til
Bjarni lést 2. september 1958.
Halldóra lifði mann sinn í átta
ár svo ekki skakkaði degi, en
hún andaðist 2. september
1966.
Til Bolungarvíkur
árið 1919
Þau hjónin Halldóra og
Bjarni fluttust til Bolungar-
víkur árið 1919 og segja má
að þar hafi ævistarfið byrjað,
en það reyndist bæði mikið
og farsælt. Fyrstu árin var
Bjarni verkstjóri og síðan
framkvæmdastjóri hjá Hinum
sameinuðu íslensku verzlun-
um, þangaðtil þærhættu starf-
semi árið 1926. Sína eigin
verslun stofnaði hann 10.
september 1927 en skömmu
áður var hann byrjaður þátt-
töku í útgerð og fiskverkun.
Verzlun Bjarna
Eiríkssonar
Verzlun Bjarna Eiríkssonar
hefur frá árinu 1935 verið til
húsa við Hafnargötu þar sem
húnerennídagen húsaskipan
innanstokks hefur þó verið
breytt frá fyrstu gerð. I önd-
verðu var verslað með allar
algengar vörur, allt frá títu-
prjónum og upp í timbur. Með
lilkomu sérverslana var vöru-
tegundum fækkað en hins
vegar hefur bókaverslun
lengstum verið ríkur þáttur í
starfseminni. Kaup og sala á
landbúnaðarvörum var lengi
stór liður í rekstrinum, auk
útgerðar, fiskkaupa og fisk-
verkunar, svo og umboðsstörf
fyrirskipaútgerðir.tryggingar
og fleira. Árið 1947 hafði
verslunin ásamt Jakobi Þor-
lákssyni, skipstjóra, forgöngu
um stofnun útgerðarfélagsins
Græðis hf„ en það byggði síð-
an veglegt fiskverkunarhús
sem starfsemi hófst í snemma
árs 1979.
Bjarni Eiríksson var mikill
áhugamaður um landbúnað.
Sér til yndis og heimilinu lil
búbótar ræktaði hann land,
sem hann nytjaði fyrir bústofn
sinn, sauðfé, kýr, geitur og
hesta. Þess má geta, að hugur
sonarsonar hans og nafna,
Bjarna Benediktssonar, sem
nú er fiskútflytjandi í Reykja-
vík, stóð í upphafi mjög til
búskapar. „Ég var staðráðinn
í því að gerast bóndi“, sagði
hann í viðtali við Bæjarins
besta fyrir nokkrum árum.
Margvísleg
félagsstörf
Bjarni Eiríksson kom víða
við um dagana og þótti góður
liðsmaður í menningar- og fé-
lagsmálum. Hann átti m.a.
sæti í skólanefnd, sóknar-
nefnd, hreppsnefnd og í stjórn
Sparisjóðs Bolungarvíkur. I
hjáverkum vann hann mikið
starf við Bókasafn Hólshrepps
og var sjálfur bókhneigður og
fylgdist grannt með þjóðmál-
um. Á sínum tíma var hann
góður íþróttamaður og glímu-
maður. Eins og áður hefur
komið fram var hann fjölhæf-
ur maður og starfsamur, vel
gefinn og góðviljaðurogham-
ingjumaður í lífi sínu og starfi.
Eiginkona hans átti ekki
minnstan þátt í því með stuðn-
ingi sínum hverju hann kom í
verk.
Þau hjónin Halldóra og
Bjarni eignuðust fimm syni.
Þeirra kunnastur mun hafa
orðið Björn Bjarnason stærð-
fræðingur, sem var rektor
Menntaskólans við Sund og
kennari við Háskóla Islands.
Fetaði í spor föðurins
Benedikt byrjaði á unga
aldri að afgreiða í verslun föð-
ur síns. Allt frá því að hann
lauk prófi frá Verzlunarskóla
Islands árið 1945 starfaði
hann við fyrirtækið og tók við
rekstrinum að föður sínum
látnum. Líkt og faðir hans hef-
ur Benedikt lagt lið margvís-
legum félags- og menningar-
málum, átt sæti í fjölmörgum
nefndum og stjórnum félaga
og fyrirtækja og m.a. verið
formaður skólanefndar og
sóknarnefndar.
Ekki skömmuðu
synirnir uppá
Á sjötugsafmæli Benedikts
fyrir nokkrum árum flutti Sól-
berg Jónsson sparisjóðsstjóri
í Bolungarvík ávarp og sagði
m.a.:
„Ég hef þekkt Benedikt frá
því ég fór að muna eftir mér.
Ég var heimagangur á heimili
hans eins og reyndar allir ut-
anmalapúkar. Heimili Bjarna
og Halldóru var mesta mynd-
ar- og menningarheimili. Þar
hélst allt í hendur, húsbændur
sem allir litu upp til vegna
mikillar vinnusemi, snyrti-
mennsku og ráðdeildar á öll-
um sviðum og ekki skömm-
uðu sy nir þeirra uppá þau. Þeir
báru alls staðar af, hvort sem
það var í námi eða öðru því
sem þeir tóku sér fyrir hendur.
Þegar Benedikt kom frá námi,
hlóðusl á hann mikil störf.
Hann var hægri hönd föður
síns, sem var með umfangs-
mikla útgerð, fiskverkun og
verslun. Jafnframt áttu þeir
feðgar í mörgum öðrum fyrir-
tækjum hér á staðnum og varð
Benedikt fljótt virkur í þeim,
annað hvort í stjórn eða end-
urskoðandi. Benedikt var
mikið í öllu félags- og menn-
ingarlífí staðarins og er það
enn.“
Þá hringdi síminn...
Einnig sagði Sólberg:
„Benedikt var kosinn í stjórn
Sparisjóðs Bolungarvíkur
1958 og er nú stjórnarformað-
ur. Ég er nú búinn að vera
undir hans stjórn í 34 ár og á
okkarsamstarf hefurekki fall-
ið skuggi. [...] Fyrst þegar ég
var að boða Benedikt á stjórn-
arfundi, þá stóð yfirleitt illa á,
það var svo mikið að gera og
hann átti svo margt ógert, svo
litlar líkur væru á að hann
gæti mætt og ef hann mætti,
þá yrði fundurinn byrjaður.
En alltaf kom Benedikt og
þegar til fundar var komið, þá
sat enginn eins rólegur og
hann. Þá hafði hann nógan
tíma til að kryfja málin til
mergjar og finna bestu lausn
á öllum málum. Það var
öruggt, að 15 mínútum eftir
að fundi lauk, þá hringdi sím-
inn, það var Benedikt, þá var
eitthvað sem hann vildi frekari
skýringu á eða árétta vissa
samþykkt. Benedikt tekur
ekkert að sér nema gera hlut-
inn vel og hann er sérlega
vinnusamurog vandvirkur. Ég
held að það sé ekki á neinn
hallað þegar ég segi, að hann
eigi flestar vinnustundir á
skrifstofu hér í bæ.“
Þetta voru kaflar úr ummæl -
um Sólbergs Jónssonar spari-
sjóðsstjóra.
Steinhljóð á
fréttatíma
Eftir að börnin fjögur voru
komin á legg stóð Hildur við
hlið manns síns í rekstrinum
og sáeinkum um bókabúðina.
„Við vorum einstaklegahepp-
in með starfsfólk", segir Bene-
dikt.
„Rekstur þessa fyrirtækis
var geysilega krefjandi starf“,
segir Benedikt, „enda var það
miklu meiraen verslun. Þegar
ég var í Verzlunarskólanum
var það oftast marnrna sem
skrifaði mér bréfin. Pabbi var
sífellt að vinna en þó var það
venja hans að taka sér bók í
hönd á kvöldin þegar hann
var kominn í rúmið. Hann var
mjög fróður maður."
Benedikt segir það minnis-
stætt að þegar hádegisfrétt-
irnar voru í útvarpinu í æsku
hans hafi alltaf verið stein-
hljóð á heimilinu. Þá urðu
börnin að hafa hægt um sig á
meðan.
Hildur: „Þannig varþaðlíka
hjá okkur."
Heilbrigð sál í
hraustum líkama
Benedikt: „Það var nú meiri
erill hjá þínum föður. Hann
hafði engan frið fyrir síman-
um. Það var alltaf verið að
hringja í hann í hádegismatn-
um enda erfitt að ná í hann á
öðrum tíma því að hann var
úti um allt. En þegar það kom
fyrir að pabbi skrifaði mér, þá
endaði hann bréfin alltaf á því
að biðja mig að muna hin
fornu spekiorð Rómverja:
Heilbrigð sál í hraustum lík-
ama.“
Þegar líður að lokum heim-
sóknarinnar til hjónanna að
Völusteinsstræti 34 í Bolung-
arvík hvarflar hugurinn að því
sem Benedikt nefndi um
gögnin frá rekstri Verzlunar
Bjarna Eiríkssonar í sjö ára-
tugi, varðveislu þeirra, flokk-
un og skráningu. Þær heim-
ildir verða ómetanlegar þegar
saga Bolungarvíkur verður
skráð.
- Hlynur Þór Magnússon.
MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1999
17