Vinnan - 01.05.1984, Qupperneq 11

Misskipting auðs
og valds fer % .w
ört vaxandi
Þröstur Ólafsson, framkvæmdastjóri
Verkamannaféiagsins Dagsbrúnar,
hélt aðalræðuna á Húsavík 1. maí.
Hann lýsti hinum snöggu umskiptum í
afkomu heimilanna og atvinnuörvggi
fólks. „Ný ríkisstjórn breytti viðnámi
gegn verðbólgu í baráttu gegn launa-
kjörum. Þær aðferðir sem beitt hefur
verið til að draga úr verðbólgu sýna
betur en orð fá lýst hve ríkjandi hag-
fræði er í reynd stéttbundin og ósann-
gjörn í garð verkafólks... Hér á landi
hefur allt frá stríðslokum verið við lýði
svokallað blandað hagkerfi. Nú er ver-
ið að breyta þessu. Nú skal innleitt
hreinræktað markaðskerfi, en leiðar-
Ijós þess eru ágirnd, vald hins sterka og
ójöfnuður...“
Þröstur rakti hvaða afleiðingar þessi
stefna gæti haft. „Þeir sem eiga pening-
ana fá nærri daglega tilkynningar um
hærri vexti og betri ávöxtunarmögu-
leika. Þjóðarbúið virðist hafa næga
getu til að borga hærri vexti til fjár-
magnsins þótt skera verði niður við
trog greiðslur fyrir vinnu.“ Þröstur
ræddi ástæður fyrir því að ríkisstjórn-
inni skyldi takast að koma efnahagsað-
gerðum sínum fram án átaka eða
árekstra á vinnumarkaðinum og hvers-
vegna félagslegar röksemdir hefðu Iot-
ið í lægra haldi.
„Almenn umræða um efnahagsmál
undanfarinn áratug, hefur snúist um
það, hvort beita eigi ákveðinni launa-
stefnu, gengisstefnu, vaxtastefnu, pen-
ingastefnu o.s.frv. Þessi einhæfa um-
ræða um aðferðir og tæknilegar út-
færslur hefur leitt til þess að búið er að
þurrka út úr vitund þjóðarinnar þá
miklu misskiptingu auðs og valda sem
við búum við og fer ört vaxandi. Áróð-
urinn beinist að því: Að sverta alla sam-
hjálp og samvinnu fólks sem efnahags-
legt ábyrgðarleysi: Að brennimerkja
allar tilraunir til efnahagslegrar jöfn-
unar sem uppsprettu verðbólgu og
stjórnleysis: Að telja alla félagshyggju
leiða til miðstýringar og ánauðar. -
Allur slíkur áróður leiðir smám saman
til vantrúar fólks á hverskonar félags-
legum röksemdum."
Gamaldags starfshættir
Þröstur ræddi um veika stöðu verka-
lýðshreyfingarinnar. „Sífellt vaxandi
velmegun undanfarinna ára ásamt
sjálfvirkum 'vísitölubótum, á þriggja
mánaða fresti, hafa veikt baráttuþrekið
og sljóvgað bæði áræði og þor... Starfs-
hættir félaganna eru gamaldags og
eigið frumkvæði lítið. Hefðbundin
verkalýðshreyfing lítur of þröngt á
hlutverk sitt - það á að vera víðtækara
en bara stúss í kringum samninga.“
Pólitískt mótvægi
gegn frjálshyggju
Þröstur nefndi eftirfarandi þrjú atriði
sem skilyrði þess að verkalýðssinnar
um allt land geti staðið saman að póli-
tísku mótvægi gegn frjálshyggju auð-
magnsins:
,,ífyrsta lagi þurfa þeir að sameinast.
Verkalýðshreyfingin gæti hér haft for-
ystu bæði í eigin félögum og þeim
stjórnmálaflokkum sem tengjast henni.
Án þessa verður engin sannfærandi
vinstri stefna mótuð og fátt gert til
varnar þeim málstað sem skuldbindur
okkur.
/ annan stað þarf sameinuð vinstri
hreyfing að afla sér bandamanna m.a.
meðal bænda svo að ýmissa tæknihópa
iðnaðarsamfélagsins. Án slíkra banda-
manna verður hefðbundin vinstri
hreyfing of veikburða til að geta af
þrótti og þekkingu tekist á við að móta
daginn á morgun.
/ þriðja lagi þarf nýjan stjórnmála-
grundvöll þar sem félagsleg afkomu-
trygging þeirra verst settu og félagsleg
auðlinda- og atvinnustjórnun eru horn-
steinar nýrra efnahagslegra samskipta
milli einstaklinga, félagasamtaka,
fyrirtækja og ríkis. Hér þarf í senn að
móta stjórnlist einarðari og harðari
réttindabaráttu launafólks og nýja
samskiptafleti í samstarfi við einkafjár-
magnið. Afturhvarf til gamalla, liðinna
hugmynda er ekki aðgöngumiði að
fjöldafylgi og framtíðarstefnu. í þessu
samhengi er efling ríkisvaldsins ekki
nauðsynlegur fylgifiskur. Við megum
aldrei fallast á þá skoðun að velferðar-
ríkið sé liðið undir lok, eins og hægri
menn úthrópa einum of ótæpilega. í
skjóli þess hefur hinsvegar sprottið
margskonar illgresi sem uppræta þarf.
Þar þurfum við líka að horfa í eigin
barm.
Meginverkefni kjarabaráttunnar
næstu misserin - fyrir utan almenna
hækkun launa — er að stytta vinnutíma
verkafólks. Þá á eg ekki við að stytta 40
stundir í 35 heldur að gera 40 stundir
að raunverulegum vinnutíma og þetta
gerist án skerðingar á launum. Staðl-
aður skrifstofuvinnutími verður aldrei
raunhæft vinnutímafyrirkomulag hér-
lendis vegna vertíðar og mikillar vinnu
um hábjargræðistímann. Engu að síður
er núverandi vinnuálag óþolandi.
Langur vinnutími er ekki bara slítandi
og lýjandi heldur ekki síður menning-
arlega fjandsamur."
• Verkamannasambandið varð tuttugu
ára nú í maí. Sagt verður frá afmælinu
og niðurstöðu sambandsstjórnarfundar
VMSÍ í næsta blaði.
VINNAN 11