Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1936, Blaðsíða 31

29
Öxarff. Mislingar aðalfarsótt ársins. Höfðu eigi gengið í Keldu-
hverfi síðan um 1880. Svipað var um Hólsfjöll, og í hinum hreppun-
um eigi í 20—30 ár. Undantekningar voru margar á báða bóga. Heimili
og sveitarhlutar höfðu sloppið í fyrri faröldrum. Þá höfðu og ýmsir
fengið þá á síðari árum utan héraðs, og marg'ir flutzt til. Mislingar
bárust á mitt heimili 17. maí með strandferðaskipi. Með sömu strand-
ferð bárust þeir til Raufarhafnar og lögðu brátt alla þorpsbúa í rúmið,
þá, er eigi höfðu fengið veikina. Ég trúi, að einn krakki slyppi. Síðan
bárust þeir á alla bæi á Sléttu nema tvo, Leirhöfn og Grashól. Eitt
heimili í Núpasveit, Bakki, sótti sér veikina. Þá bárust þeir á annað
heimili af tveim á Eyvindarstöðum í Kelduhverfi. í ágúst komu þeir
með áætlunarbíl að Lindarbrekku í sömu sveit, og veiktist allt næmt
heimilisfólk. Það er veitingastaður. Var það hrein furða, að veikin
skyldi eigi berast með fólkstraum, er landleið fer, á fleiri heimili í
héraðinu. Loks bárust þeir í nóv.—des. á annað bú af tveim á Víkinga-
vatni í Ivelduhverfi, þá frá Akureyri, og veiktust 3 (taldir í janúar-
mánuðarskýrslu 1937). Fátt var einkennilegt um útbreiðsluhátt og
nefni ég þrennt: Ásmundarstaðir á Sléttu ætluðu að verjast vegna
berklasjúklings. Barn þaðan var sent á bæ, sem veikin var á. Það
kom ekki inn, en konur, er löngu höfðu haft veikina (þ. e. fjölda ára
fyrr) komu út í varpa til þess — frá sjúklingum — og gerðu því
jafnvel eitthvað „gott“. Þetta barn veiktist eftir hæfilegan tíma og
fyrst manna á sínum bæ. — A Eyvindarstöðum tók einhleypur (ein-
setu-) maður til sín konu og barn frá Reykjavík. Barnið veiktist á
fyrsta sólarhring eftir komu. Forðaðist maðurinn að koma í grennd
þess, og kom bara í eldhús, en konan (ónæm) gekk á milli um húsið.
Maðurinn sýktist. Fáum dögum eftir að barnið varð hitalaust, fór
það í annað hús á sömu jörð og sýkti engan. — Stúllca kom með strand-
ferðaskipi að Grjótnesi á Sléttu og var í för með fólki mínu, er veikt-
ist ca. 12 stundum seinna. Stúlkan veiktist að sögn eftir 21 dag frá
því að hún yfirgaf skipið og' mitt heimili. Rétt á?5ur en hún lagðist,
fór hún til næsta bæjar og hafði náin mök við marga, er eigi höfðu
haft mislinga — og sýkti einn (er svo sýkti frá sér á heimilinu). í
þessum dæmum er bæði — ef rétt eru sögð — að virus virðist lifa
þó nokkra stund utan hins sjúka, og líka, að veikin þurfi ekki ætið
að vera allnæm. Þá og óvenjulangur meðgöngutími og dæmi um, að
sjúklingarnir hætti fljótt að smita. Margt fer milli mála í söguburði,
og í þessum sögum gruna ég helzt sögnina um hinn langa meðgöngu-
tíma. Veikin var typisk, áköf og skammæ og fylgikvillalítil eða
-laus. Menn höfðu venjulega ofsahita í ca. 3 dægur. Fólk 50—70 ára
hafði gjarna hita í 7—9 daga. 2 dóu: Annað unglingspiltur, floga-
veikur, sagt, að hann dæi úr „krömpum“. Hitt kona með mb. cordis
og að mörgu veil. Bæði dóu á hinu ákafa sótthitaskeiði veikinnar.
Lætur nærri, að veikin hafi gengið yfir % heimila héraðsins, og Htið
þar sem hún hafði ekki mjög lengi verið, eða í full 55 ár.
Þistilfi. Komu í maí frá Reykjavík. Bárust þeir inn í héraðið á
þrem stöðum, Bakkafirði, Skálum og Þórshöfn. Ég bjóst við því
þegar í byrjun, að ómögulegt væri að verja þessa staði, og gengu