Íslenskt mál og almenn málfræði - 2020, Page 175

að ferðast um heiminn, eins og kemur fram í meistararitgerð Berg lindar
Hrannar Einarsdóttur (2019; sjá einnig Sigríði Sigurjóns dótt ur 2019:58;
De Wilde og Eyckmans 2017:687). Íslenska er hins vegar bein línis ónot-
hæf á sumum þeirra sviða. Þá hefur Birna Arnbjörnsdóttir (2018b:35–36)
nefnt að Íslendingum finnist enska einmitt vera gagnlegt tæki en hún
tengir mikla enskunotkun þeirra við það gríðarmikla enska máláreiti sem
nú er í samfélaginu. Mikla notkun ensku sé hægt að skýra með ýmsu eins
og stöðu hennar í menntakerfinu og viðskiptalífinu en ekki síst í afþrey-
ingu — þ.e. því sem er skemmtilegt að gera.
Birna Arnbjörnsdóttir (2018a; 2018b) lýsir málumhverfi og ensku-
notkun Íslendinga nokkuð ítarlega út frá rannsóknum sem gerðar voru á
árunum 2005–2011. Þar er sagt frá því að enskt áreiti sé mjög mikið í
málsamfélaginu og enskunotkun mikil og að eldri börn, unglingar og
ungt fólk sé sífellt að færast í átt að virkari enskunotkun og það er tengt
m.a. við tækn ina og netið. Þannig sé til dæmis líklegt að aukin símanotk-
un til afþreyingar leiði til þess að enskt máláreiti aukist til muna. Þessar
rannsóknir eru komnar til ára sinna og það sama á við um þær sem fjallað
var um hér framar í kaflanum í tengslum við áhrif tölvuleikja og netnotk-
unar á ensku færni. Tíminn líður hratt á gervihnattaöld, eins og sagt er, og
tækninni hefur fleygt fram síðustu árin og leitt til sífellt nánara máls-
ambýlis ís lensku og ensku. Það er hvatinn að þeirri rannsókn sem lýst
verður í næstu köflum þar sem markmiðið var að varpa ljósi á stafrænt
málumhverfi Íslendinga, enskunotkun þeirra og hvað hefur áhrif á hana.
3. Efniviður og aðferðir
Hér verður farið yfir þau gögn sem notuð voru til þess að svara rannsókn-
arspurningunum sem lagðar voru fram í (1)–(4) í inngangi. Innan rann-
sóknarverkefnisins var samin viðamikil vefkönnun fyrir einstaklinga á
aldrinum 13–98 ára sem ætlað var að veita megindlegt yfirlit yfir notkun
íslensku og ensku í íslensku samfélagi og viðhorf til málanna. Vefkönn -
unin var send á 3.918 manna úrtak úr Þjóðskrá en Félagsvísindastofnun
Háskóla Íslands sendi hana út í nafni verkefnisins árið 2017. Úrtakið var
lagskipt þannig að fyrir fram var þýðinu skipt í sex aldurshópa og könn-
unin send til ákveðins fjölda í hverjum hópi. Aldurshóparnir voru eftir-
farandi: 13–15 ára, 16–20 ára, 21–30 ára, 31–45 ára, 46–60 ára og 61 árs
og eldri. Aðaláhersla var lögð á yngra fólk þar sem rök hafa verið færð
fyrir því að enskt máláreiti í samfélaginu í dag sé meira og nái til yngra
fólks og fleiri sviða en nokkru sinni fyrr, m.a. vegna notkunar á stafræn-
Stafrænt málsambýli íslensku og ensku 175