Íslenskt mál og almenn málfræði - 2020, Qupperneq 244

(1)a. Lýsandi markmið: Að lýsa völdum atriðum í íslenskri setningagerð á 19.
öld, einkum með það í huga að gera grein fyrir mögulegum áhrifum mál -
stöðlunar.
b. Fræðilegt markmið: Ritgerðin er um leið nokkurs konar tilviksrannsókn
(e. case study) þar sem athugun á þróun íslenskrar setningagerðar á 19. öld
(og áfram) er notuð til að leita svara við eftirtöldum spurningum:
• Hvernig verkar málstöðlun?
• Varpar þróun íslensku á 19. öld á einhvern hátt nýju ljósi á almennar
fræðilegar spurningar innan félagsmálfræði og setningafræði?
Af þessu leiðir að gera má ráð fyrir að lesendur skiptist í tvo hópa eftir áhuga sviði:
• Lesendur sem hafa einkum áhuga á lýsandi þættinum (margir þeirra með
íslensku að móðurmáli eða a.m.k. læsir á íslensku).
• Lesendur sem hafa einkum áhuga á fræðilega þættinum (margir þeirra
e.t.v. með takmarkaða kunnáttu í íslensku máli).
Æskilegt væri að framsetningin miðaðist við þarfir og forsendur beggja hópanna.
Með því á ég t.d. við eftirfarandi:
(2)a. Það er ekki víst að þeir sem hafa mestan áhuga á mállýsingunni viti hvað átt
er við með hugtökum á borð við codification, implementation, super tokens,
nominalised adjectives og nominal/adjectival pattern eða skammstöfunum á
borð við AIC og BIC og stundum finnst mér skýringar á töflum og tölum
dálítið hraðsoðnar miðað við þennan lesendahóp.
b. Þeir sem hafa mestan áhuga á almennu fræðilegu spurningunum þekkja
kannski ekki eins vel til ýmissa staðreynda um íslenskt mál eða nýlegra
rannsókna á því og stundum virðist gengið út frá í textanum. Hver er t.d.
aðalmunurinn á lausa greininum hinn, ábendingarfornafninu hinn og
viðskeytta greininum -inn? Hvaða máli skipta hugtök eins og referential
deficiency, restrictiveness, evaluative adjectives og fleiri sem eru notuð í því
samhengi og hvernig tengjast þau þessum einkennum? Sumt af þessu hefur
að vísu verið rætt í nýlegum fræðilegum skrifum um íslensk efni en það er
ekki víst að lesendur þekki til þeirra skrifa, jafnvel þótt þeir hafi fræðilegan
áhuga á því íslenska efni sem hér er á dagskrá.
En þótt hér sé látið að því liggja að sums staðar hefði höfundur1 mátt koma betur
til móts við lesendahópana tvo er alls ekki hægt að kvarta yfir því að ritgerðin sé
of stutt eða ágripskennd!
Höskuldur Þráinsson244
1 Hér á eftir verður oftast notað orðið höfundur þegar vísað er til þess sem Heimir
Freyr segir í ritgerð sinni, enda er þar oft um að ræða framsetningu sem er ætluð lesendum
almennt en ekki endilega Heimi sjálfum. Í beinum spurningum er hann hins vegar stund-
um ávarpaður eins og um samtal væri að ræða, líkt og gert var við vörnina.