Fréttablaðið - 05.05.2021, Blaðsíða 16

Fjárfestingafélagið Silfurberg, í eigu hjónanna Friðriks Steins Kristjánssonar og Ingibjargar
Jónsdóttur, hagnaðist um 2,48 millj­
arða króna í fyrra. Stærstur hluti
hagnaðar Silfurbergs skýrist af hlut
sem félagið átti í þýska lyfjafyrir­
tækinu Neurax pharm Arzneimittel
í gegnum sjóði Apax Partners. Neu­
raxpharm var selt undir lok árs til
fjárfestingafélagsins Permira fyrir
jafnvirði 240 milljarða króna.
Í svari Silfurbergs til Markaðarins
segir að fjárfestingin hafi komið til
við endurfjárfestingu á hlut sínum
við sölu á lyfjafyrirtækinu Invent
Farma til Apax Partners 2016 en
kaupverðið nam um 30 milljörðum.
Með aðkomu Apax að Invent
Farma hófst vinna við að búa til leið­
andi fyrirtæki á sviði samheitalyfja í
Evrópu sem einbeitir sér að meðferð
miðtaugakerfisins (CNS).
Á meðal félaga í eignasafni Silfur­
bergs eru Lyfjaver, Oculis, Vaxa Tec­
hnologies, Crowberry Capital og Orf
Líftækni. Eigið fé Silfurbergs var um
11,8 milljarðar í árslok 2020. – hae
Helgi Vífill
Júlíusson
helgivifill@frettabladid.is
Frumtak Ventures er á lokametrunum að loka sjö milljarða vísisjóði. Horft er til þess að Kría, f jár festingarsjóður á veg um r ík isins sem
fjárfestir í vísisjóðum, muni leggja
sjóðnum til aukið fé til frekari
stækkunar. Þetta segir Ásthildur
Otharsdóttir, meðeigandi og fjár­
festingastjóri hjá Frumtaki Vent­
ures.
„Þetta verður í fyrsta skipti á
Íslandi sem rekstrarfélag vísisjóða
stofnar sinn þriðja sjóð,“ segir hún.
Sjóðir Frumtaks hafa meðal ann­
ars fjárfest í Controlant, Sidekick
Health og Meniga. „Fjárfestarnir í
nýja sjóðnum eru að stórum hluta
sömu lífeyrissjóðir og lögðu fé í
okkar fyrri sjóði,“ segir Ásthildur.
Að hennar sögn mun sjóðurinn
fjárfesta í fyrirtækjum sem eru
komin af klakstigi og hyggja á mik­
inn vöxt alþjóðlega. Horft sé til þess
að fjárfesta í átta til tíu fyrirtækjum.
Í upphafi verði lagðar 150 til 200
milljónir króna í fyrirtækin og
fyrirtækjum fylgt eftir með frekari
fjárfestingum samhliða vexti eða
öðrum áfangasigrum.
Brunnur Ventures hleypti nýverið
af stokkunum sínum öðrum sjóði
sem er 8,3 milljarðar að stærð. Kvika
eignastýring kom á fót vísisjóðnum
Iðunni sem leggja mun áherslu á líf­
vísindi og heilsutækni. Áskriftarlof­
orð námu 6,7 milljörðum króna eftir
fyrstu umferð söfnunar en síðari
umferð söfnunar lýkur í september.
Fram hefur komið í Markaðinum
að Eyrir Venture Management og
Crowberry Capital vinni að því
að safna í nýja vísisjóði og að Bala
Kamallakharan, sem rekur Iceland
Venture Studio, vilji stofna vísisjóð.
„Ég hef engar áhyggjur af því að
það muni skorta fjárfestingartæki­
færi jafnvel þótt f leiri vísisjóðum
verði hleypt af stokkunum um svip­
að leyti. Aukið aðgengi að fjármagni
hvetur jú til meiri nýsköpunar.
Það er mikil gróska í frumkvöðla­
umhverfinu um þessar mundir og
mörg fyrirtæki hafa þegar knúið
dyra hjá okkur þótt sjóðnum hafi
ekki enn verið ýtt úr vör.
Jafnframt ber að hafa í huga
að vísisjóðir á Íslandi hafa ólíkar
áherslur. Það er mikilvægt fyrir
frumkvöðla að standa frammi fyrir
valkostum. Jafnvel þótt tiltekið
sprotafyrirtækið höfði ekki til ein­
hverra fjárfesta, kann það vera
spennandi í huga annarra,“ segir
Ásthildur.
Hún segir að Frumtak leggi
áherslu á að fá erlenda fjárfesta
til liðs við sig við uppbyggingu á
nýsköpunarfyrirtækjum. „Fyrir­
tækin þurfa nefnilega ekki einungis
fjármagn til að ná árangri heldur
einnig stuðning frá þeim sem hafa
þekkingu á atvinnugreininni. Réttu
erlendu fjárfestarnir geta opnað
dyr og tengt saman fólk sem er afar
mikilvægt fyrir framgang fyrirtækj­
anna. Ísland er lítið land og því er
takmarkað svigrúm til sérhæfingar
hjá fjárfestum. Íslenskir vísisjóðir
hafa mikla þekkingu á að koma
fyrirtækjum af stað en eftir því sem
starfseminni vex fiskur um hrygg er
gott að fá djúpa þekkingu á mála­
flokknum að borði.“
Ásthildur segir að við sem þjóð
eigum ekki að hræðast það að erlent
fé leiti til Íslands heldur fagna því.
„Að sjálfsögðu eigum við að tryggja
yfirráð yfir auðlindum okkar en við
verðum að hafa hugfast að erlend
fjárfesting er afar mikilvæg fyrir
hagsæld á Íslandi. Aukin fjárfesting
leiðir til betri samkeppnishæfni og
meiri áhættudreifingar. Þess vegna
þurfum við að róa öllum árum að því
að skapa þannig aðstæður að áhuga­
vert sé að reka fyrirtæki hér á landi.
Jafnvel þótt tiltekið fyrirtæki
væri alfarið í eigu erlendra fjárfesta
en rekið hér á landi þá hefði það í för
með sér að rekstrarkostnaður væri
innlendur, fyrirtækið myndi greiða
hér laun, skatta og önnur opinber
gjöld, kaupa aðföng frá íslenskum
birgjum og svo framvegis. Við bætist
aukin þekking, reynsla og tengsl við
alþjóðlegan markað sem er fyrir­
tækjum til hagsbóta og eykur líkur
á árangri.“
Á undanförnum árum hafa
erlendir vísisjóðir fjárfest umtalsvert
í íslenskum vaxtarfyrirtækjum. Það
þekktist varla fyrir áratug. „Íslensk
nýsköpunarfyrirtæki hafa verið að
standa sig betur og það hefur vakið
athygli erlendra vísisjóða. Íslenskir
vísisjóðir hafa líka unnið ötullega
að því að mynda tengsl við erlenda
fjárfesta og taka þátt í norrænu sam­
starfi. Á sama tíma hafa fyrirtækin
lagt kapp á að koma sér á framfæri
erlendis og ræða við fjárfesta. Þessi
samvinna er vel til þess fallin að
vekja athygli fjárfesta á íslenskum
sprotafyrirtækjum,“ segir hún.
Ásthildur bendir á að gott aðgengi
að fjármagni sé mikilvægt til að
frumkvöðlar geti einbeitt sér í rík­
ari mæli að uppbyggingu fyrirtækj­
anna. Að sama skapi sé skynsamt að
fyrirtækin afli nægs fjármagns í fjár­
mögnunarlotum til að stjórnendur
þeirra hafi svigrúm til að ná þeim
áföngum sem stefnt sé að. Annars
fari of mikil orka í að sækja nýtt fé
til fjárfesta ótt og títt.
Samtalið berst að sjálfbærni. „Á
Íslandi eru mikil tækifæri til að
gera betur í sjálf bærni. Þær risa­
vöxnu áskoranir sem heimurinn
stendur frammi fyrir í umhverfis­
málum verða ekki leystar nema
með aukinni nýsköpun, bættri
tækni og breyttu neyslumynstri.
Ég sit í stjórn Íslandsstofu og sam­
nefnarinn í stefnumótun okkar um
tækifæri í útflutningi hér á landi var
sjálfbærni. Þar eigum við að vera í
fararbroddi.“
Við að loka sjö milljarða vísisjóði
Í fyrsta sinn sem rekstrarfélag vísisjóða stofnar sinn þriðja sjóð. Fjárfestarnir eru að stórum hluta sömu lífeyrissjóðir og lögðu fé í
fyrri sjóði Frumtaks Ventures. Leggja áherslu á að fá erlenda fjárfesta til liðs við sig við uppbyggingu á nýsköpunarfyrirtækjum.
Ásthildur Otharsdóttir segir að við sem þjóð eigum að fagna erlendri fjárfestingu. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Frá Marel til Frumtaks
Ásthildur, sem sat í stjórn Marels
í ellefu ár og var í rúm sjö ár
stjórnarformaður fyrirtækisins
þar til í mars, réði sig nýverið til
Frumtaks Ventures. Hún gegnir
starfi fjárfestingastjóra og er á
meðal hluthafa. Ásthildur þekkir
vel til á nýjum vettvangi því hún
var stjórnarformaður Frumtaks
Ventures frá árinu 2015 þar til
fyrir skemmstu.
Blaðamaður spyr hvers vegna
hún hafi ákveðið að ráða sig til
Frumtaks Ventures og helga sig
uppbyggingu sprotafyrirtækja
eftir að hafa starfað lengi hjá
stórum fyrirtækjum á borð við
Marel og Össur.
„Það er hollt að staldra við og
leiða hugann að því hvert förinni
sé heitið. Ég verð ævarandi þakk-
lát fyrir að hafa fengið tækifæri
til að taka þátt í vegferð Marel.
Á þeim tíma sem ég starfaði í
stjórninni voru keypt átta fyrir-
tæki, markaðsvirðið 15-faldaðist
og félagið var skráð í kauphöll í
Amsterdam.
Þegar þeirri hugmynd var
gaukað að mér að ganga til
liðs við Frumtak Ventures ýtti
ég henni satt best að segja til
hliðar. Ég var afar sátt við að sitja
í stjórn fyrirtækisins og þótti það
skemmtilegt.
Þegar ég áttaði mig á að komið
væri að kaflaskilum fékk ég ráð-
gjafa til að aðstoða mig við að
teikna upp nokkrar sviðsmyndir
fyrir starfsferil minn. Eftir þá
vinnu fannst mér blasa við hvað
starfið hjá Frumtaki Ventures félli
vel að áhugasviði mínu og að þar
gæti reynsla mín nýst vel. Ég hef
lengi brunnið fyrir mikilvægi þess
að efla hugvitsdrifinn iðnað til að
tryggja hagsæld á Íslandi.
Þegar ég vann við rekstrarráð-
gjöf, meðal annars hjá Accenture
í Danmörku og á eigin vegum í
Bandaríkjunum, og síðar sem
lánastjóri hjá Kaupþingi, kom það
oft fyrir að mér þótti viðskipta-
vinurinn áhugaverðari en fyrir-
tækið sem ég starfaði sjálf hjá.
Þegar ég starfaði hjá Kaupþingi
var Össur uppáhaldsviðskipta-
vinur minn og mér tókst að sann-
færa stjórnendur fyrirtækisins um
að ráða mig til að stýra viðskipta-
þróun, taka þátt í kaupum á fyrir-
tækjum og fjármagna vöxtinn. Hjá
Össuri fékk ég verðmæta innsýn í
nýsköpunarumhverfið. Þar áttaði
ég mig á því að ég vildi starfa við
nýsköpun í alþjóðlegu umhverfi.
Eftir fjögur ár hjá Össuri settist ég í
stjórn Marels,“ segir hún.
Ásthildur situr í stjórn Íslands-
stofu og háskólaráði Háskóla
Íslands. „Controlant, sem
Frumtak 2 á í og sér um dreifingu
á COVID-19 bóluefni Pfizer á
heimsvísu, og Marel spruttu bæði
úr hugmyndum sem urðu til í
Háskóla Íslands. Vel menntað fólk
er hluti af ástæðunni fyrir frjóum
jarðvegi í nýsköpun. Við þurfum
að hlúa enn frekar að menntun
til að skara fram úr á þessu sviði,“
segir hún.
Ásthildur situr jafnframt í ráð-
gjafarráði Boards Impact Forum,
sem eru samtök stjórnarmanna á
Norðurlöndum sem einbeita sér
að því að efla sjálfbærni í gegnum
stjórnarsetu í fyrirtækjum.
Hún sat í stjórn Icelandair
Group á árunum 2012 til 2019 og
stjórn Marorku 2010 til 2016.
Högnuðust hvor um
sinn milljarðinn
Vísisjóðurinn Frumtak 1
hagnaðist um 1.170 milljónir
króna á árinu 2020 samanborið
við 45 milljónir árið 2019. Vísi-
sjóðurinn Frumtak 2 hagnaðist
um 1.023 milljónir króna á liðnu
ári samanborið við 34 milljónir
króna árið 2019.
Hagnaðinn má meðal annars
rekja til þess að Frumtak 1 seldi
ellefu prósenta hlut í Contr ol-
ant, íslensku upplýsingatækni-
fyrirtæki sem þróað hefur
hugbúnaðarlausnir með sér-
staka áherslu á lyfjaiðnaðinn,
fyrir nærri tvo milljarða króna.
Frumtak 2-sjóðurinn á einnig í
Controlant og við það hækkaði
bókfært virði eignarhlutarins.
Frumtak 2 á jafnframt hlut
í heilbrigðistæknifyrirtækinu
Sidekick Health sem tryggði
sér í lok síðasta árs 20 milljóna
Bandaríkjadala fjármögnun,
jafnvirði 2,5 milljarða íslenskra
króna, til þess að styðja við vöxt
félagsins í Evrópu og Bandaríkj-
unum.
Meniga, sem er sömuleiðis í
eignasafni Frumtaks 2, tryggði
sér 1,3 milljarða fjárfestingu
í fyrra, einkum frá erlendum
bönkum.
Frumtak 1, sem var stofnaður
árið 2008 og á eitt ár eftir af
starfstíma sínum, hefur þegar
selt fimm af eignum sínum með
góðri ávöxtun og eru nú tvö
fyrirtæki eftir í eignasafninu.
Sjóðurinn seldi 23 prósenta hlut
sinn í hugbúnaðarfyrirtækinu
MainManager til hins norska
View Software við lok árs 2020.
Félagið heitir nú Ørn Software
og var fyrir skömmu skráð í
kauphöll í heimalandi sínu.
Hluthafar Opinna kerfa undir­búa sölu á fyrirtækinu. Fjárfestingasjóðurinn MF1
á ríf lega 79 prósenta hlut, Eignar­
haldsfélag Frosta Bergssonar, sem
er einn af stofnendum Opinna kerfa
og stjórnarmaður, á um 16 prósent
og starfsfólk fer með um fimm
prósenta hlut. Fyrirtækjaráðgjöf
Íslandsbanka annast söluferlið.
Mikill viðsnúningur varð á rekstri
fyrirtækisins í fyrra eftir breytingar
sem ráðist var í fyrir tveimur árum,
meðal annars á innra skipulagi
félagsins og áherslum í vöruúrvali.
Hagnaður fyrir fjármagnsliði, skatta
og afskriftir jókst úr fimm milljón­
um 2019 í 215 milljónir árið 2020. Þá
lækkaði rekstrarkostnaður félags­
ins um 100 milljónir á milli ára.
Tekjurnar jukust um fimm prósent
á milli ára og námu 3,9 milljörðum.
Aðspurður hvers vegna MF1
kjósi að selja í Opnum kerfum
eftir að hafa átt hlutinn í tæp tvö
ár segir Gísli Valur Guðjónsson,
framkvæmdastjóri MF1, að megin­
hlutverk sjóðsins sé að veita lán en
ekki koma að félögum sem ráðandi
hluthafi. Sjóðurinn hafi gripið til
þess ráðs að fylgja lánveitingu eftir
með því að ganga inn í hluthafa­
hópinn, endurskipuleggja fjárhag­
inn og snúa rekstrinum við. Það hafi
gengið eftir og því sé nú góður tími
til að kanna sölu á eignarhlutnum.
„Það er rökrétt að fá nýja eigendur
að félaginu,“ segir hann í samtali við
Markaðinn. – hvj
Setja Opin kerfi í söluferli Hagnast um 2,5 milljarða 
EBITDA Opinna kerfa
jókst úr 15 milljónum árið
2019 í 215 milljónir í fyrra.
5 . M A Í 2 0 2 1 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN