Fréttablaðið - 05.05.2021, Blaðsíða 23

SUMARGRILL
Veglegt sérblað Fréttablaðsins
um sumargrill kemur út 8. maí nk.
Allt sem hugsast getur varðandi grillið í sumar.
Tryggðu þér gott auglýsingapláss
í langmest lesna dagblaði landsins.
Nánari upplýsingar um blaðið veitir:
Jón Ívar Vilhelmsson, markaðsfulltrúi Fréttablaðsins
Sími 550 5654 / jonivar@frettabladid.is
dæmis mikill íþróttaáhugamaður
og heldur með Arsenal þá væru
fréttir þess efnis efst á síðunni.“
Heiðar ítrekar þó mikilvægi þess
að Vísir, sem er stærsti vefmiðill
landsins ef horft er til fjölda not-
enda, ræki áfram hlutverk sitt sem
almannaþjónusta. Sérstaklega í ljósi
þess að upplýsinga- og fréttavefir á
vegum ríkisins geta reynst brigðulir
á ögurstundu. „Í eldgosinu hrundu
vefir Ríkisútvarpsins og Veðurs.is
vegna álags á meðan Vísir hélt sínu
striki.“
Að mati Heiðars á Vísir mikið inni
en á síðasta ársfjórðungi jukust aug-
lýsingatekjur vefmiðilsins um 15
prósent á milli ára.
Helsta vaxtartækifærið gæti þó
falist í uppbyggingu tengdri hluta-
neti (e. Internet of Things), sem gerir
tækjum kleift að tala saman og er
einn angi af fjarskiptum framtíðar-
innar. Sýn hefur til að mynda unnið
með Controlant í yfir áratug og bjó
til fyrstu sérhæfðu kortin sem fyrir-
tækið notar í mæla sína. Samningar
Controlant við lyfjarisa um að nýta
tækni íslenska fyrirtækisins við
dreifingu á bóluefni gegn COVID-19
voru mikil lyftistöng fyrir þennan
hluta starfseminnar.
„Ég hugsa að við séum með um
95 prósenta markaðshlutdeild á
Íslandi þegar kemur að sérhæfðum
kortum. Við erum í algjörum sér-
flokki,“ segir Heiðar.
Við þetta bætist að Sýn mun
tengja alla nýja snjallmæla Veitna
á um 160.000 stöðum og samstarf
við Vodafone Global gerir það að
verkum að nánast allir nýir bílar
sem koma til landsins frá og með
þessu ári munu tengjast við sím-
kerfi Sýnar.
RÚV hafið yfir lög og reglur
Rekstrarumhverfi einkarekinna
fjölmiðla á Íslandi litast af umsvif-
um Ríkisútvarpsins á auglýsinga-
markaði og í dagskrárgerð. En þrátt
fyrir að áhrif stofnunarinnar á fjöl-
miðlamarkaðinn hafi legið fyrir
lengi hafa stjórnvöld lítið aðhafst.
„Árið 1996, þegar áform voru
uppi um að breyta afnotagjaldinu
í nefskatt, var skrifuð skýrsla fyrir
menntamálaráðuneytið. Þar var
fullyrt – og spáð hárrétt fyrir – að
starfsemi Ríkisútvarpsins myndi
smám saman ganga að einkarekn-
um fjölmiðlum dauðum og lagt til
að stofnunin yrði tekin af auglýs-
ingamarkaði. Þetta var fyrir aldar-
fjórðungi síðan.“
Hefurðu misst trúna á því að
stjórnvöld taki á ruðningsáhrifum
Ríkisútvarpsins?
„Já, ég hef enga trú á því að það
verði einhverjar breytingar í bráð.
En það er ekki eins og ég sé á móti
Ríkisútvarpinu. Það ætti að sinna
menningarþjónustu en ekki keppa
við einkamiðla.“
Heiðar rifjar upp viðtal sem Morg-
unblaðið tók fyrr í vetur við hann,
Orra Hauksson, forstjóra Símans, og
Stefán Eiríksson útvarpsstjóra. Þar
var bent á að RÚV hefði oft framleitt
efni til höfuðs einkareknum miðlum,
svo sem barnaefni, en Stefán sagði að
hann teldi ekki að RÚV ætti að vera
í beinni samkeppni við einkamiðla
um áhorf á tilteknum tímum.
„Síðan hefst nýr tónlistarþáttur
á RÚV í síðasta mánuði sem er
nákvæmlega á sama tíma og Heima
með Helga. Það er sláandi hversu
langt RÚV gengur,“ segir Heiðar.
Og honum virðist að RÚV sé hafið
yfir lög og reglur.
Árið 2019 birti Ríkisendurskoðun
skýrslu um rekstur Ríkisútvarpsins
þar sem fjölmiðillinn var sagður
brjóta lög með því að hafa vanrækt
að setja samkeppnisrekstur í sér-
stakt dótturfélag. Lög sem kveða á
um að RÚV skuli stofna dótturfélag
eru frá árinu 2013 en gildistöku
umrædds ákvæðis var frestað til
2018. Sagði í skýrslunni að ákvæðið
um dótturfélag væri til að tryggja að
ríkisstyrkir rynnu ekki til annarrar
starfsemi en almannaþjónustu.
„Skýrslan varpaði ljósi á það
hvernig RÚV var að blekkja virðis-
aukaskattskerfið með því að nota
innskattinn af almannaþjónustunni
þegar þau máttu einungis nota inn-
skattinn af samkeppnishlutanum.
Þetta var bókhaldsbrella. Ef einka-
fyrirtæki hefði verið staðið að þessu
hefði brotið varðað fangelsisvist. Og
ef eigandinn gæti ekki endurgreitt
ríkinu vangoldin gjöld hefði hann
verið gerður persónulega gjald-
þrota.“
Þá birti fjölmiðlanefnd skýrslu á
síðasta ári þar sem ríkismiðillinn
er sagður hafa þverbrotið þjónustu-
samning sinn við stjórnvöld með
því að f lokka verktakagreiðslur
til starfsmanna sinna sem kaup á
dagskrárefni frá sjálfstæðum og
óskyldum framleiðendum.
Sinnulaus stjórnvöld
Ásamt umsvifum RÚV er tilfærsla
auglýsinga yfir til samfélagsmiðla
ein stærsta rekstraráskorun einka-
rekinna fjölmiðla á Íslandi. Hins
vegar fær ríkissjóður engan virðis-
aukaskatt af auglýsingakaupum
á samfélagsmiðlum, jafnvel þó að
þær séu keyptar af íslenskum fyrir-
tækjum og séu ætlaðar neytendum
á Íslandi.
„Áður fyrr sögðu samfélags-
miðlarnir allir í kór að þeir væru
einungis opinn vettvangur, að þeir
gætu ekki haft stjórn á efninu sem
þar birtist. Síðan afhjúpa þeir sig í
aðdraganda forsetakosninganna í
Bandaríkjunum þegar þeir hófu að
ritskoða fréttir þeim tengdar. Nú
eru Ástralía og Kanada að stíga fram
og gera samninga við þessa sam-
félagsmiðla þannig að þeir greiði
höfundarréttargreiðslur, skatta og
önnur gjöld.
Það er ótrúlegt að stjórnvöld hér
á landi hafi ekki kippt þessu í liðinn
þegar þau hafa skýra hagsmuni af
því að vernda íslenska fjölmiðlun.
Í staðinn er verið að koma á fót
styrkjakerfi fyrir fjölmiðla. Það er
miklu nær að jafna leikinn frekar
en að fást við afleiðingarnar,“ segir
Heiðar og vísar þar bæði til umsvifa
RÚV og samfélagsmiðla.
Fjölmiðlafraumvarpið er sem sagt
gagnslítið?
„Fjölmiðlafrumvarpið linar þján-
ingar en bjargar engu. Það er plástur
á sár sem stækkar og stækkar. Svo
vitum við að um leið og ríkið kemur
á fót styrkjakerfi byrja fjölmiðlar að
laga sig að skilmálum kerfisins. Allt
í einu er komin ógn við ritstjórnar-
legt sjálfstæði.“
Reglur og höft kosta sitt
Fjarskiptalagafrumvarp er nú í
meðförum Alþingis. Í frumvarpinu
er kveðið á um að búnaður í til-
teknum hlutum innlendra farneta,
sem teljast viðkvæmir með tilliti
til almannahagsmuna og öryggis
ríkisins, skuli í heild sinni eða að
ákveðnu hlutfalli búnaðar vera frá
framleiðanda í ríki sem Ísland á
öryggissamstarf við eða ríki innan
Evrópska efnahagssvæðisins.
Frumvarpinu er meðal annars
ætlað að tryggja að 5G-kerfin verði
ekki of háð kínverska fyrirtækinu
Huawei eða öðrum framleiðendum
tæknibúnaðar. Bæði Sýn og Nova
nota fjarskiptabúnað frá Huawei.
„Í frumvarpinu felast jákvæðar
breytingar sem miða að því að leyfa
meiri samrekstur á kerfum í stað
þess að hvert fyrirtæki sé í sínu
horni. Við þekkjum hvernig þetta
hefur verið með Mílu og Gagnaveitu
Reykjavíkur sem grafa tvo ljósleið-
ara í hvert hús. En það er ekki enn
búið að afgreiða frumvarpið sem
veldur því að við eigum erfitt með
að ráðast í fjárfestingar til lengri
tíma. Við vitum ekki hvaða tak-
markanir á birgja verða settar.
Okkur finnst ótækt að ríkið ætli
að skipa einkafyrirtækjum fyrir
um við hverja þau eiga viðskipti.
Við tökum öryggishlutverk okkar
mjög alvarlega og á vegum Voda-
fone Global starfa þúsundir fjar-
skiptaverkfræðinga sem sjá um
að ganga úr skugga um að kerfin
séu örugg. Þá vaknar sú spurning
hvort þingmönnum á Íslandi sé
betur treystandi en þeim til þess að
meta áhættuna. En svona er þetta
oft með reglur og höft. Fólk virðist
ekki átta sig á því að reglur kosta og
í þessu tilfelli kosta þær gríðarlega
fjármuni. Sterkir og hagkvæmir
innviðir skipta öllu máli fyrir sam-
keppnishæfni til langs tíma.“
Í lok árs 2019 undirrituðu Sýn,
Síminn og Nova viljayfirlýsingu
um viðræður um möguleika á sam-
nýtingu og samstarfi við uppbygg-
ingu fjarskiptainnviða.
Er einhver hreyfing í þessum
efnum?
„Já, Póst- og fjarskiptastofnun
hefur leyft okkur að prófa búnaðinn
saman, farsímakjarna frá Ericsson
og sendi frá Huawei og öfugt, og
Samkeppniseftirlitið hefur ekki gert
athugasemdir. Þessar prófanir hafa
gefið góð fyrirheit en við þurfum að
fá fjarskiptalagafrumvarpið sam-
þykkt svo að við vitum til hvers sé
ætlast af okkur.“
Ofurskuldir bitna á þeim ungu
Úr rekstrinum yfir í efnahagsmál.
Ríkissjóður hefur skuldsett sig fyrir
hundruð milljarða króna til þess
að bregðast við kórónakreppunni.
Hefurðu áhyggjur af þessari miklu
skuldasöfnun?
„Ég hef aðallega áhyggjur af ungu
fólki, það er að segja, að þróunin
verði eins og í Japan á tíunda ára-
tug síðustu aldar – og hennar gætir
raunar enn í dag – þar sem japanska
ríkið skuldsetti sig gífurlega en
komandi kynslóðir sátu uppi með
reikninginn.
Mikið er rætt um að hækka
atvinnuleysisbætur en það er ekki
fjárfesting. Það er í lagi að taka lán
ef það skilar sér í verðmætasköpun
sem stendur undir láninu og vel það.
En það er fráleitt að fjármagna sam-
neyslu með láni til langs tíma. Ungt
fólk í dag virðist ekki vera sérstak-
lega spennt fyrir stjórnmálum eða
fjármálum en það hefur mikla hags-
muni af því að sitja ekki uppi með
þennan risastóra reikning.“
Talandi um atvinnuleysi. Það er í
sögulegum hæðum á sama tíma og
mikill skriðþungi er í launaþróun,
sérstaklega hjá hinu opinbera.
Gengur dæmið upp?
„Við höfum þurft að segja upp
fólki vegna þess að launakostnaður
við hvern starfsmann er orðinn svo
mikill. Af leiðingin er sú að álagið
eykst á þá sem eftir eru,“ segir Heið-
ar.
„ Það er óhják væmileg t að
launahækkanir um fram það sem
atvinnulífið stendur undir skili sér
í verðbólgu eins og hagsaga Íslands
vitnar um. Ýmsir ytri þættir hafa
haldið aftur af verðbólgunni á síð-
ustu tveimur árum, til dæmis lágt
olíuverð, framleiðsluslaki í hag-
kerfinu og hagstæð markaðsverð
fyrir fisk og ál. Við höfum verið
heppin en hagfræðilögmálin hafa
hins vegar ekki breyst.
Það sem veitir manni bjartsýni er
hraði tæknibreytinga,“ bætir Heiðar
við. „Þær eru áhrifamikill kraftur
sem verkar í átt til verðhjöðnunar.
Á hverjum degi kemur ný tækni
sem gerir fólki kleift að gera meira
fyrir minna. Horft fram á veginn
munu hraðar tæknibreytingar og
minnkandi fólksfjölgun hafa verð-
hjaðnandi áhrif á alþjóðavísu.“
Þetta var bókhalds-
brella [af hálfu
RÚV]. Ef einkafyrirtæki
hefði verið staðið að þessu
hefði brotið varðað fang-
elsisvist.
Hart bitist um enska boltann
Eins og kunnugt er missti Sýn
sýningarréttinn á enska bolt-
anum árið 2018 þegar Síminn
yfirbauð fyrirtækið í útboði
um réttinn. Í kjölfarið hafði
Markaðurinn eftir heimildum að
tilboð Sýnar hefði numið nærri
átta milljónum evra, jafnvirði
um 1,2 milljarða króna á nú-
verandi gengi. Útboðsferlið var
með þeim hætti að ef munur á
tilboðum væri innan tíu prósenta
færi útboðið í aðra umferð. Ekki
kom til þess og því ljóst að tilboð
Símans var minnst tíu prósentum
hærra.
„Það verður hart bitist um sýn-
ingarréttinn þegar hann verður
boðinn út í sumar. En við getum
ekki tapað á því enda eigum við
ekki réttinn sem stendur. Við
getum einungis hagnast ef vel
tekst til.“
Ætla að má að norræna
streymisveitan Viaplay taki
þátt í útboðinu en fyrirtækið
á nú þegar sýningarréttinn á
enska boltanum á öllum hinum
Norðurlöndunum. Via Play
hefur fært út kvíarnar hér á landi
með kaupum á sýningarréttum
erlendra íþróttaviðburða, svo
sem Meistaradeild Evrópu en
rétturinn skiptist til helminga
milli Via Play og Sýnar.
„Við höfum vitað um nokkurt
skeið að áhersla okkar þyrfti
að vera á innlenda efnisfram-
leiðslu,“ segir Heiðar en Sýn
hefur tryggt sér sýningarréttinn
á efstu deildum karla og kvenna í
knattspyrnu næstu fimm árin.
Daglegur rekstur
er stanslaus barátta
Heiðar starfaði sem fjárfestir
um langt skeið áður en hann
tók við sem forstjóri Sýnar árið
2019. Þetta eru tvö ólík hlut-
verk.
Voru mikil viðbrigði að taka
við forstjórastarfinu eftir að hafa
verið fjárfestir í svo langan tíma?
„Auðvitað er daglegur rekstur
hjá einkafyrirtæki stanslaus
barátta. Þá skiptir miklu máli að
hafa gaman af verkefnunum og
vinna með góðu fólki.“
Hefurðu þurft að vinna í ein-
hverju eiginleikum til þess að
fínstilla stjórnunarstílinn?
„Ætli ég hafi ekki þurft að
hlusta meira en ég er vanur að
gera,“ segir Heiðar á léttum
nótum.
MARKAÐURINN 7M I Ð V I K U D A G U R 5 . M A Í 2 0 2 1