Fræðaþing landbúnaðarins - 13.02.2009, Síða 233

MÁLSTOFA F - JARÐRÆKT, BELGJURTIR OG ÁBURÐUR | 231
Rúmþyngd mæld á rannsóknarstofu svarar nokkuð vel til raunverulegrar rúmþyngdar
(Guðni Þorvaldsson o.fl. 2003; Hólmgeir Bjömsson 2006) en ekki var gerð tilraun til að
leiðrétta fyrir þvi að í sýnunum var nokkuð um möl sem var sigtuð frá og því má reikna
með að gildin í töflunum séu frekar of há en of lág.
Það er ekki þekkt hvert efnamagn jarðvegsins var í upphafi tilraunar en landið hefur verið
að gróa upp. Til viðmiðunar má notast við meðaltal sýna frá þremur stöðum utan tilraunar
(10. og 13. tafla). Þar er kolefnisprósentan 1,3 í 0-5 cm dýpt og heildarmagn kolefnis í
efstu 20 cm jarðvegsins 15 t ha'1. Til samanburðar hefur kolefnisprósentan í efstu 5 cm
jarðvegsins hækkað og er 9 - 20 %. Kolefni í efstu 20 cm reiknast vera 38-46 tonn/ha þar
sem P- eða K-áburð skorti alveg en 48-58 tonn/ha annars staðar eða 53,1 tonn/ha að
meðaltali. Með einföldum samanburði við reiti utan tilraunar svarar þetta til þess að tæp
800 kg C/ha hafi safnast á ári í jarðveginn þrátt fyrir að næstum öll uppskera sé fjarlægð
af reitunum. Á reitum þar sem uppskeran er mest hafa um hafa 5 tonn af þurrefni verið
fjarlægð af reitunum á ári en það samsvarar rúmlega 2 tonnum af kolefni. Ef við gerum
ráð fyrir að 30% uppskerunnar hafi verið skilin eftir á reitunum í formi róta og uppskeru
sem ekki var fjarlægð (Thorvaldsson 1992; Thorvaldsson & Kunelius 2005) samsvarar
það tæplega tonni af kolefni sem er nálægt þeirri uppsöfnun kolefhis sem mældist í þeim
reitum. Meira gæti þó hafa verið skilið eftir en þessi 30%.
Þegar ræktunarjöfnuður fyrir nitur er skoðaður (töflur 16-18) sést að hann er alls staðar
jákvæður, þ.e. meira er borið á en er fjarlægt með uppskeru. Ef skoðaðir eru liðir sem
fengu 120-150 kg N/ha hafa að meðaltali verið borin á 2 tonn/ha af nitri umfram það sem
fjarlægt var með uppskerunni (meðaltal 10 meðferðarliða). Ef heildamitur í jarðvegi er
skoðað og meðaltal þessara 10 liða reiknað fást 3,4 tonn. í 13. töflu kemur fram að 900
kg N/ha hafi verið í jarðvegi utan við tilraunina. Nú vitum við ekki hvort sama magn var í
sandinum við upphaf tilraunarinnar en hafi svo verið gengur dæmið ágætlega upp þó
heldur meira mælist í jarðveginum en búast má við. Það af ábomu nitri sem ekki var
fjarlægt með uppskerunni er í jarðveginum. Það vekur athygli að í reitum sem ekki fengu
fosfór og reitum sem ekki fengu kalí hefur nitur tapast úr kerfínu en ekki úr öðrum
reitum. Þetta leiðir hugann að lífrænum jarðvegi þar sem mikið nitur losnar. Þar gæti
þurft passa upp á að ekki skorti steinefni svo plönturnar geti nýtt sem mest af því nitri
sem losnar og bundið það aftur í líffænt efhi.
16. tafla. Tilraun 3-59. Áburður og upptaka næringarefna 1959-2007, kg/ha.
Aborið alls í 49 ár Upptaka 1959-2007 Ræktunarjöfnuður
N P K Ca N P K Ca N P K Ca
al 5880 0 3920 0 968 57 599 107 4912 -56 3321 -107
bl 5880 642 3920 415 3148 358 2663 447 2732 285 1257 -32
cl 5880 1284 3920 831 3687 514 3435 604 2193 770 485 227
dl 5880 1921 3920 1243 4032 610 3368 730 1848 1311 553 513
a2 5880 2751 3920 1780 3612 556 3194 701 2268 2195 726 1079
b2 5880 2934 3920 1899 3936 638 3855 814 1944 2296 65 1085
c2 5880 3118 3920 2018 4058 682 4060 909 1822 2436 -140 1110
d2 5880 3300 3920 2135 3944 700 4184 935 1936 2600 -264 1200