Bændablaðið - 28.01.2021, Qupperneq 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 28. janúar 202110
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
samþykkti á fundi sínum 21. jan-
úar síðastliðinn mjög gagn rýna
umsögn í 22 liðum vegna frum-
varps til laga um hálendis þjóðgarð.
Í umsögninni segir m.a.:
„Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
hefur á fyrri stigum lýst andstöðu
sinni við fyrirhugaðan hálendis­
þjóðgarð. Sveitarstjórn fellst ekki
á það að 64,5% af því landsvæði
sem fellur innan sveitarfélagamarka
Bláskógabyggðar verði gert að þjóð­
garði með því stjórn fyrirkomulagi
sem boðað er í fram komnu frum­
varpi. Skipulag og stjórnsýsla svæð­
isins mun færast frá lýðræðislega
kjörnum fulltrúum sveitarfélagsins,
til fulltrúa annarra sveitarfélaga,
félagasamtaka og embættismanna.
Umsjón, rekstur og ákvörðunartaka
er varðar eignir sveitarfélagsins á
hálendinu mun færast úr höndum
sveitarstjórnar og íbúa sveitarfélags­
ins til fulltrúa annarra sveitarfélaga,
félagasamtaka og embættismanna.
Sveitarstjórn hefur ítrekað bent á
að ekki liggur fyrir greining og sam­
anburður á rekstri þjóðgarða annars
vegar og þjóðlendna hins vegar. Aldrei
í ferlinu hefur af hálfu umhverfisráð­
herra verið bent á vankanta núverandi
kerfis þjóðlendulaganna, hvort sem
litið er til þjóðhagslegrar hagkvæmni
eða náttúruverndar.“
Eykur tortryggni
Þá er gerð athugasemd við að
ekki þurfi samþykki viðkomandi
sveitarfélaga fyrir því að landsvæði
innan marka sveitarfélags falli
undir hálendisþjóðgarð. Sá háttur
hafi verið hafður á við stofnun
Vatnajökulsþjóðgarðs og segir í um­
söginni að farsælla væri að svo væri
einnig varðandi hálendisþjóðgarð. Að
sniðganga með þessum hætti aðkomu
sveitarfélaga að ákvörðun um skil­
greiningu á mörkum þjóðgarðs eykur
einungis tortryggni til málsins.

Er þörf á enn einni
ríkisstofnun?
Um markmið hálendisþjóðgarðs
segir að þau séu göfug, og leggst
sveitarstjórn ekki gegn þeim
enda taki þau mið af núverandi
stjórnfyrirkomulagi þjóðlendna.
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
bendir hins vegar á að þegar séu
a.m.k. einar fimm ríkisstofnanir
í landinu sem hafa m.a. það
hlutverk að framfylgja því
að lögum um náttúruvernd
sé framfylgt, auk þess að
stunda rannsóknir og fræðslu.
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
veltir því fyrir sér hvort þörf sé
á enn einni ríkisstofnuninni sem
hefur sama markmið og margar
aðrar stofnanir sem nú þegar eru
starfandi.“
Telur línur lagðar fyrir
eignarnám
Telur sveitarstjórn að eignarnáms­
ákvæði í þessu frumvarpi sé
líka óásættanlegt. Ljóst sé að
þar sé verið að leggja línur um
eignarnám eigna sveitarfélaga
og nytjaréttarhafa, s.s. í formi
fjallaskála. Einnig liggi þar
undir eignarnám óbeinna eignar­
heimilda, s.s. grasnytja og veiði.
Þá segist sveitarstjórn Blá­
skógarbyggðar ekki geta fallist
á að fulltrúar félagasamtaka
eða áhugamannafélaga hafi eins
mikla sérstöðu innan opinberrar
stjórnsýslu og gert er ráð fyrir í
frumvarpinu.
Ekki vænlegt til sátta
Í lokakafla samþykktar Bláskóga­
byggðar segir síðan m.a.:
„Eitt af helstu rökum ráð­
herra fyrir nauðsyn þess að stofna
hálendisþjóðgarð er að varðveita
þurfi hálendið fyrir komandi kyn­
slóðir. Verði frumvarpið að lögum
eru núverandi stjórnvöld búin að taka
sér það vald að binda hendur kom­
andi kynslóða um það hvernig þær
kjósa að nýta stóran hluta landsins.
Það er ekkert við núverandi stjórn­
fyrirkomulag eða framtíðarsýn ríkis
og sveitarfélaga er varðar hálendið
sem gefur tilefni til að ætla að á
næstu árum verði gengið svo nærri
hálendinu að komandi kynslóðir
geti ekki notið þess. Sveitarstjórn
Bláskógabyggðar telur langt í frá að
verið sé að hugsa um hag komandi
kynslóða þegar teknar eru svo stórar
og óafturkræfar ákvarðanir um það
hvernig komandi kynslóðum ber að
nýta landið.
Það er ljóst hverjum þeim sem les
frumvarpið að megin tilgangur þess
er að koma völdum og ákvörðunar­
töku á stórum hluta landsins í hendur
fárra aðila.
Frumvarp líkt því sem hér er lagt
fram er ekki til þess fallið að sátt
verði um stofnun hálendisþjóðgarðs,
sem ætti að vera stolt þjóðarinnar.
Því leggst sveitarstjórn Bláskóga­
byggðar gegn framlögðu frum­
varpi.“
Frá árinu 2006 hafa 68 vind-
myllur verið reistar á Nordmøre-
svæðinu um miðbik Noregs og
samkvæmt rannsókn á áhrifum
þeirra á fuglalíf hefur komið í
ljós að þær hafa drepið samtals
108 haferni og þrjá gulerni. Á
árunum 2019 og 2020 hafa fimm
ernir til viðbótar drepist í árekstri
við vindmylluspaða í virkjunum
Fosen Vind í Þrændalögum. Þetta
eru þó einungis þeir ernir sem
vitað er um með vissu að hafi
drepist í árekstrum við vind-
mylluspaða.
Fuglasérfræðingurinn Torgeir
Nygård segir skráningu á dauð­
um fuglum við vindmyllur ekki
nægilega góða. Það eigi m.a. við
vindorkuver Fosen í Þrændalögum
(Storheia vindpark), sem sam­
anstendur af 80 vindmyllum sem
eru með 288 megawött í uppsettu
afli. Fyrirtækið hefur lýst þessu
orkuveri sem stærsta vindorkuveri
Evrópu. Orkan þaðan getur dugað
fyrir 400.000 rafmagnsbíla eða
fyrir álverið á Karmøy.
Yfirvöld hafa ekki krafist þess
að Fosen Vind leiti að né skrái
dauða fugla markvisst eftir að
vindmyllurnar voru teknar í notkun.
Vill að skilyrði verði sett um
eftirlit með fugladauða
„Það ætti að vera krafa og leyfis­
skilyrði að markvisst sé leitað
að fuglum, jafnvel eftir að vind­
myllurnar hafa verið teknar í
notkun. Þetta er til dæmis á Spáni
og í Portúgal, sagði Torgeir í sam­
tali við Adresseavisen, en Nationen
hefur líka fjallað um þessi mál.
Hann vill að sama aðferðafræði
verði notuð þar varðandi eftirlit
og talningu á dauðum fuglum og
notuð er á Nordmøre­eyju. Þar
hafa farið fram rannsóknir á áhrif­
um vindmyllanna á fuglalíf síðan
2006. Þá sé ekki nóg að skoða bara
svæðið fast við vindmylluturnana.
Leitarradíusinn verði að vera að
minnsta kosti 110 til 120 metrar út
frá áhrifasvæði vindmylluspaðanna.
Þá þurfi að beita hundum við leit að
dauðum fuglum. Án hunda finnist
aðeins allra stærstu fuglarnir, eins
og hafernir, en ekki rjúpur og aðrir
fuglar þaðan af minni.
Nýtt met í vindorkuframleiðslu í
Noregi en er samt einungis 6,4%
af heildar raforkuframleiðslunni
Nýtt met var sett í raforkufram­
leiðslu í Noregi á árinu 2020. Þá
voru framleiddar 9,9 terawatt­
stundir með vindmyllum, sem er
4,4, tera watttstundum eða 79%
meiri raforka en á árinu 2019.
Vindorkan á árinu 2020 samsvaraði
raforkunotkun um 62.000 heimila
samkvæmt tölum Statistisk sentral­
byrå (SSB).
Stöðug uppbygging hefur verið
í vindorkugeiranum í Noregi á
undanförnum árum. Sú raforku­
framleiðsla er samt enn lítill hluti
af heildarraforkuframleiðslu lands­
ins, eða um 6,4% þegar mest fram­
leiðsla hefur verið í Noregi, eins og
á síðasta ári.
Þótt vindorkan í Noregi þyki
ekki mikil þá er hún samt rúm­
lega tvöfalt meiri en heildarnotk­
un á raforku á Íslandi var á árinu
2019 sem var samtals 19,5 TWst.
Heildar raforkuframleiðslan í Nor ­
egi á árinu 2020 var 154,2 TWst,
sem er 19,6 TWst, eða 15% meiri
framleiðsla en á árinu 2019. Af
þessari raforkuframleiðslu voru
91,8% framleidd með vatnsafli.
Raforkunotkunin í Noregi dróst
saman um 0,2% á síðasta ári en
raforkuútflutningurinn jókst um
20,5 TWst sem er mesta aukning á
einu ári sem skráð hefur verið. Þetta
er samhliða mikilli framleiðslu og
lágu raforkuverði. /HKr.
FRÉTTIR
Dauðir hafernir sem lent hafa í vindmylluspöðum í Noregi.
Storheia vindpark, sem er í eigu Fosen Vind orkufyrirtækisins. Uppbygging
hófst á svæðinu í ágúst 2016 en síðasta vindmyllan af 80 í þessum
vindmyllugarði var sett upp í ágúst 2019. Þarna hefur verið fjárfest fyrir um
þrjá milljarða norskra króna. Raforkuframleiðsla hófst á svæðinu í febrúar
2020. Mynd / Fosen Vind
Vindmyllur hafa drepið á annað hundrað
hafarna í Noregi síðan 2006
Þetta kort sýnir Storheia vindpark, vindmyllugarð Fosen í Þrændalögum.
Smola vindmyllugarðurinn á Nord­
møre­svæðinu í Noregi. Mynd /Birdlife
Gabion grjóthleðslu körfur
Nokkrar stærðir til á lager
GABION KÖRFUR
TÖLVUPÓSTUR
sala@bkhonnun . is
SÍMI
571-3535
VEFFANG
www .bkhonnun . is
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar:
Lýsir harðri andstöðu við frumvarp um hálendisþjóðgarð
– Segir stjórnvöld vera að taka sér vald og binda hendur komandi kynslóða