Skessuhorn - 20.01.2021, Blaðsíða 28

MIÐVIKUDAGUR 20. jANúAR 202128
Vörur og þjónusta
R E S T A U R A N T
Upplýsingar í síma: 430 6767
R E S T A U R A N T
Upplýsingar í síma: 430 6767
H P Pípulagnir ehf.
Alhliða pípulagnaþjónusta
Hilmir 820-3722
Páll 699-4067
hppipulagnir@gmail.com
S
K
E
S
S
U
H
O
R
N
2
01
8
Fyrir alla vigtun
Húsarafmagn
Töflusmíði
Iðnaðarrafmagn
Bátarafmagn
Bílarafmagn
RAFMAGN
vogir@vogir.is Sími 433-2202
VOGIR
Bílavogir
Kranavogir
Skeifuvogir
Pallvogir
Aflestrarhausar
Hönnun prentgripa
& alhliða prentþjónusta
Drei bréf - Boðsbréf
Ritgerðir - Skýrslur
Reikningar - Eyðublöð
Umslög - Bréfsefni
Fjölritunar- og
útgáfuþjónustan
Getum við
aðstoðað þig?
sími: 437 2360
olgeirhelgi@islandia.is
• Bílasprautun • Bílaréttingar • Framrúðuskipti
BÍLASPRAUTUN VESTURLANDS
S: 860-0708 • Smiðjuvellir 7, Akranesi • bv.sprautun@gmail.com
Vinnum fyrir öll tryggingafélög
Pennagrein Pennagrein
Við höfum hér á landi ótal kerfi sem
mig langar að kalla hjálparkerfi, en
það langar mig að geta kallað öll
þau kerfi sem við erum skyldug til
að borga í með okkar sköttum, líf-
eyrisgreiðslum, tryggingar (sem er
reyndar ekki alltaf skylda) og fleira.
En eftir nánast ótal skipti þar
sem ég og þó aðallega mínir hafa
þurft á þessum hjálparkerfum að
halda höfum við í mörgum tilfell-
um fengið „NEI“ sem fyrsta svar
og svo jafnvel ekki já fyrr en í þriðju
umferð. En hvernig stendur eigin-
lega á því að þessi nei-kerfi/hjálp-
arkerfi reyna ekki eftir mesta mætti
að hjálpa okkur frá fyrstu spurningu
eins og ég tel eðlilegt og líklegt að
þeim hafi verið ætlað í upphafi?
Það er að mínu mati vegna þess
að örfáir aðilar hafa reynt að ná út
úr hjálparkerfunum okkar einhverj-
um aurum til að framfleyta sér, en
samt ekki átt rétt á því. Og þann-
ig hafa síðan verið búnar til regl-
ur í hjálparkerfunum til að reyna
að koma í veg fyrir misnotkun og
starfsfólk kerfanna verið kennt í
misskilningi að aðalhlutverk þeirra
væri að koma í veg fyrir að kerfið
„þeirra“ væri misnotað. Þann mis-
skilning má svo væntanlega rekja
til yfirmanna og rekstraraðila sem
hafa enga tilfinningu fyrir því
hversu mikilvægt hjálparhlutverk
þeirrar stofnunar er, heldur sjá ein-
göngu hversu mikill kostnaður er
við reksturinn.
En þar komum við einmitt að
líklega grunnvandamálinu við öll
hjálparkerfin okkar, nefnilega því
að allt of mikill kostnaður er settur
í að vernda fjármuni kerfisins, t.d. í
lögfræðikostnað við að finna leiðir
til að vernda kerfið, lögfræðikostn-
að við málaferli vegna misnotkun-
ar á kerfinu og mörgu fleiru. En
einmitt á meðan fólki, sem er vel
meinandi í grunninn er sett fyrst
og fremst fyrir að passa að veita
þeim ekki aðstoð sem gætu mögu-
lega ekki átt rétt á því, þá missir
það fólk alltof fljótt sjónar á því að
hugmyndin er í grunninn að hjálpa
fólki en ekki fæla það frá.
Ef fólk í ríkis- og sveitarfélaga
hjálparkerfunum okkar gerði sér til
dæmis betur grein fyrir sínu hjálpar
hlutverki og þau kerfi starfi betur
saman við að hjálpa og hafa beint
samband fyrir fólk á viðeigandi stað
mætti mögulega leysa stórt hlutfall
af málum í stað þess að fólk þurfi að
hlaupa á milli stofnana með misná-
kvæmar upplýsingar, eða jafnvel
gefast upp á kerfunum og verða
þannig líklega að mun stærri og
erfiðari kostnaði fyrir kerfin í fram-
tíðinni.
Að vita um dæmi þess að kerf-
in okkar séu að vísa hvert á annað
til þess eins að reyna að losna við
að hafa t.d. langveikt fólk á sínum
kostnaðarlið, og valda því þannig að
fólk fær mun minni og verri þjón-
ustu, á þeim tíma sem það þyrfti
sérstaklega að auka þjónustuna við
fólk, er að mínu mati viðbjóðslegt,
og ekki nokkurri manneskju bjóð-
andi.
Á kosningaári er full ástæða til
að velta fyrir sér hverju og hverjum
það er svo að kenna að hjálparkerf-
in okkar virka svona illa?
Fyrir mér er það mjög augljóst!
Öll stjórnvöld og allir flokkar sem
hafa komið að stjórn landsins und-
anfarna áratugi hafa staðið fyrir
nánast algjörlega óbreyttu ástandi á
Íslandi og það mun ekkert breytast
ef þið haldið áfram að kjósa eigin-
hagsmuna potara sem hugsa ekk-
ert um þann möguleika að allir Ís-
lendingar geta lifað mannsæmandi
lífi hér.
Hvernig væri að við settum alls-
staðar inn þá kröfu að allt fólk not-
ist við þá setningu sem líklega öll
trúarbrögð hafa viljað gera að sínu,
nefnilega; „þú skalt aldrei gera öðr-
um það sem þú vilt ekki að aðrir
geri þér,“ en við það vil ég bæta;
„þú skalt heldur aldrei sætta þig við
frá öðrum sem þú myndir aldrei
gera þeim.“ Með þeim orðum er
ég reyndar að ætlast til þess að við
séum ekki þröngsýn, og séum fær
um að setja okkur í spor annarra og
sýna þannig samhug. Eini kostur-
inn fyrir mig er því að halda áfram
að kjósa Flokk Fólksins.
Bergur Þór Jónsson.
Manna,- dýra- og skynsemisvinur.
Framtíðarsýnin þarf að vera skýr:
Sjálfbær nýting auðlinda, þar sem
hugað er að góðri nýtingu hráefna
og löngum endingartíma vöru strax
við hönnun og framleiðslu. Ný úr-
gangsstefna innleiðir kerfi sem
ýtir undir deilihagkerfið, viðgerð-
ir, endurnotkun og endurvinnslu.
Hún ýtir undir að við umgöngumst
úrgang sem verðmæti sem hægt er
að búa til eitthvað nýtt úr. Þetta er
það sem kallað er hringrásarhag-
kerfi, þar sem hráefnin eru not-
uð hring eftir hring. Slíku hagkerfi
þarf að koma á í stað línulegs fram-
leiðsluferlis, þar sem vörur eru not-
aðar, oft í stuttan tíma, og þeim síð-
an einfaldlega hent. Hættum slíkri
sóun.
Komum á
hringrásarhagkerfi
En til þess að hringrásarhagkerf-
ið verði að veruleika þarf að gera
breytingar á gangverkinu; gera ís-
lenskt samfélag að endurvinnslu-
samfélagi. Í því miði þarf að setja
fram efnahagslega hvata, skýrar
reglur og ábyrgð og auka fræðslu.
Nýverið lagði ráðuneyti mitt drög
að stefnu um meðhöndlun úrgangs
í samráðsgátt stjórnvalda, þar sem
settar eru fram 24 aðgerðir í átt að
hringrásarhagkerfi. Á yfirstandandi
löggjafarþingi verður frumvarp um
breytingar á úrgangslöggjöfinni
lagt fram á Alþingi. Undirbúningur
að stefnunni og frumvarpinu hef-
ur staðið yfir í á þriðja ár hjá Um-
hverfisstofnun og í ráðuneytinu.
Minni losun gróður-
húsalofttegunda
Markmið nýrrar stefnu er að hring-
rásarhagkerfi verði virkt, dregið
verði verulega úr myndun úrgangs,
endurvinnsla aukin og urðun hætt.
Um leið myndi draga verulega úr
losun gróðurhúsalofttegunda frá
meðhöndlun úrgangs, sem styður
við alþjóðlegar skuldbindingar okk-
ar og markmið Íslands um kolefnis-
hlutleysi árið 2040. Framtíðarsýnin
er sú að Ísland verði meðal leiðandi
þjóða í loftslagsmálum og sjálfbærri
nýtingu náttúruauðlinda til hags-
bóta fyrir komandi kynslóðir.
Róttækra breytinga
er þörf
Magn heimilisúrgangs á hvern íbúa
hér á landi er með því mesta sem
gerist meðal EES-ríkja og er endur-
vinnsla heimilisúrgangs of lítil og of
mikið af honum urðað. Þessu verð-
um við að breyta hið snarasta, því
við erum að sóa verðmætum með
því að henda of miklu og endur-
vinna of lítið, auk þess sem urðun-
in veldur losun gróðurhúsaloftteg-
unda og skiptir því máli í loftslags-
bókhaldi Íslands. Ný úrgangsstefna
miðar að því að breyta þessu.
Skyldum flokkun og
bönnum urðun
Af aðgerðunum 24 sem settar eru
fram í stefnunni er stefnt að því
að 12 verði lögfestar strax á þessu
ári. Þetta eru meðal annars aðgerð-
ir sem ganga út á að skylda flokkun
úrgangs frá heimilum og fyrirtækj-
um, samræma merkingar fyrir mis-
munandi gerðir af úrgangi, safna
lífrænum úrgangi sér og einnig
plasti, pappír og pappa, gleri, textíl
og spilliefnum. Þannig verða þess-
ir úrgangsstraumar sem hreinastir
og henta því betur til endurvinnslu.
jafnframt verði bannað að urða
þessar mismunandi tegundir af úr-
gangi sem safnað er sérstaklega.
Borgum minna ef við
flokkum og endur-
vinnum
Með aðgerðum í stefnunni verða
líka innleiddir efnahagslegir hvat-
ar þannig að neytendur og fyr-
irtæki borgi fyrir það sem þau
henda og borgi minna fyrir það
sem fer til endurvinnslu en til
urðunar. Einnig verður lagt til
að allar umbúðir og ýmsar vörur
úr plasti verði færðar undir fram-
lengda framleiðendaábyrgð. Það
þýðir að framleiðendur og inn-
flytjendur fjármagna og tryggja
meðhöndlun vörunnar þegar hún
er orðin að úrgangi, í stað þess
að neytendur beri kostnaðinn. Þá
verða gerðar ráðstafanir til þess
að hefja löngu tímabæra endur-
vinnslu á gleri.
Stuðningur
við endurvinnslu
Mikilvægur þáttur í bættri með-
höndlun á úrgangi er að bæta töl-
fræði yfir úrgang og að tryggja að
úrgangur sem fluttur er úr landi
endi í viðeigandi meðhöndlun. Þá
er í stefnudrögunum gert ráð fyr-
ir sérstökum stuðningi við heima-
jarðgerð og við uppbyggingu inn-
viða sveitarfélaga og fyrirtækja
sem styðja við endurvinnslu,
ekki síst hérlendis. jafnframt er í
drögunum að finna aðgerðir sem
styðja eiga sérstaklega við sveit-
arfélög við að innleiða bætta úr-
gangsstjórnun.
Skýr framtíðarsýn
Framtíðarsýnin er skýr: Að nýta
auðlindir miklu betur, sóa minna
og búa til verðmæti og nýjar vörur
úr úrgangi. Þetta er mikilvægur
hluti hringrásarhagkerfis sem ný
úrgangsstefna innleiðir. Ég hvet
sem flesta til að senda inn athuga-
semdir við drögin.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson.
Höf. er umhverfisráðherra
í ríkisstjórn Íslands.
Ný úrgangsstefna:
Endurvinnslusamfélag
Hjálparkerfin
okkar, eru það
hjálparkerfi í raun?
Fréttaveita Vesturlands
www.skessuhorn.is