Morgunblaðið - 06.05.2021, Side 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 2021
Á næstu dögum eiga
350 börn um land allt
von á bréfi frá um-
boðsmanni barna.
Bréfið inniheldur boð
á Barnaþing sem hald-
ið verður í Hörpu í
Reykjavík 18.-19. nóv-
ember nk. Barnaþing-
ið er nú haldið í annað
sinn en fyrsta þingið
var haldið í Hörpu
2019 og tókst ein-
staklega vel. Barnaþing er einn lið-
ur í víðtæku samráði við börn sem
embætti umboðsmanns barna
stendur fyrir.
Í 12. gr. Barnasáttmálans er
kveðið á um rétt barna til þess að
hafa áhrif en þar kemur fram að
tryggja skuli barni sem myndað
getur eigin skoðanir rétt til að láta
þær frjálslega í ljós í öllum málum
sem það varðar, og að tekið skuli
tillit til skoðana þess í samræmi við
aldur þess og þroska. Embætti um-
boðsmanns barna hefur á síðustu
misserum lagt ríka áherslu á að við
mótun stefnu og töku ákvarðana
sem varða börn sé ávallt leitað eft-
ir og tekið tillit til sjónarmiða
þeirra, enda búa börn yfir einstakri
reynslu og þekkingu sem og innsýn
í málefni og reynsluheim barna.
Barnaþing 2021
Börnin sem fá boð á Barnaþing í
nóvember voru valin með slembi-
vali úr þjóðskrá. Er það gert til að
fá sem fjölbreyttastan hóp barna
til þátttöku en markmið Barna-
þings er að efla lýðræðislega þátt-
töku barna og virkja þau í umræðu
um málefni sem varða þau. Niður-
stöður umræðunnar verða kynntar
ríkisstjórn sem framlag í stefnu-
mótun um málefni barna.
Þingið verður sett 18. nóvember
með formlegri dagskrá en 19. nóv-
ember verður umræða meðal
barnanna í þjóðfundarstíl og munu
fullorðnir einnig koma að um-
ræðunni. Ásamt barnaþingmönnum
verður alþingismönnum, fulltrúum
stofnana ríkis og sveitarfélaga, að-
ilum vinnumarkaðarins og frjálsum
félagasamtökum boðið á þingið.
Barnaþingið er
mikilvægur þáttur í
samráði við börn á
aldrinum 11-15 ára
sem alla jafna hafa fá
tækifæri til að koma
skoðunum sínum á
framfæri við stjórn-
völd. Vigdís Finn-
bogadóttir er sér-
stakur verndari
Barnaþingsins en hún
hefur unnið ötullega
að málefnum barna og
barnamenningu.
Fjölbreyttar leiðir til samráðs
Barnaþingið er eitt dæmi af
mörgum um fjölbreyttar leiðir sem
embætti umboðsmanns barna
stendur fyrir þegar kemur að sam-
ráði við börn. Við embættið starfar
ráðgjafarhópur barna sem hittir
umboðsmann og starfsmenn emb-
ættisins reglulega. Ráðgjafarhóp-
urinn veitir embætti umboðsmanns
barna ráðgjöf og tekur þátt í marg-
víslegum viðburðum og verkefnum.
Embætti umboðsmanns barna
tók þátt í verkefni á vegum ENYA
(European Network of Youth Ad-
visors) sem sneri að þátttöku barna
og áhrifum þeirra á ákvarðanatöku,
samráð við börn fór fram á netinu
og tóku tveir fulltrúar úr ráðgjaf-
arhópi umboðsmanns barna þátt í
fundi á vegum ENYA fyrir hönd
Íslands. Þá vann embættið þrjú
samráðsverkefni með börnum í vet-
ur fyrir félagsmálaráðuneytið.
Niðurstöður þessara verkefna
verða birtar fljótlega á heimasíðu
embættisins, barn.is.
Loks má nefna að embætti um-
boðsmanns barna hefur reglulega
komið á sérfræðihópum barna. Ár-
ið 2019 var til að mynda settur á
stofn sérfræðihópur fatlaðra barna
og unglinga, með það að markmiði
að skapa rými og tækifæri fyrir
fötluð börn og unglinga, til að ræða
málefni að eigin vali og koma með
ábendingar byggðar á eigin
reynslu og skoðunum.
Frásagnir barna
af heimsfaraldri
Umboðsmaður barna hefur þrí-
vegis, í samvinnu við grunnskóla,
óskað eftir frásögnum barna og
ungmenna af því, hvernig það væri
að vera barn á tímum kórónuveir-
unnar og hvaða áhrif faraldurinn
hefði haft á daglegt líf þeirra. Það
var fyrst gert vorið 2020, í annað
sinn síðari hluta þess sama árs og
nú síðast í lok apríl og munu niður-
stöður þess liggja fyrir við lok
skólaársins. Samantekt af frásögn-
um barna frá árinu 2020 er að-
gengileg á vefsíðu umboðsmanns
barna. Frásagnir barnanna bregða
upp mikilvægri mynd af hugar-
heimi og líðan barna á þessum
tíma.Teikn hafa verið á lofti um að
heimsfaraldurinn hafi aukið vanlíð-
an barna og bera frásagnirnar það
með sér en áberandi munur var á
svörum barnanna frá þessum
tveimur tímabilum árið 2020, eink-
um hvað varðar andlega líðan.
Nýr kafli í
réttindasögu barna
Óhætt er að segja að með Barna-
þingi og auknu samráði við börn sé
hafinn nýr kafli í réttindamálum
barna. Þrátt fyrir það hefur um-
boðsmaður barna ítrekað þurft að
benda opinberum aðilum á skort á
samráði við börn jafnvel í málum
sem varða mikilvæga hagsmuni
þeirra.
Nú er unnið að því að niður-
stöður barnaþinga verði nýttar
með markvissum hætti við opin-
bera stefnumótun hjá stjórnvöldum
og vonandi verður ekki langt að
bíða þess að allar ákvarðanir
stjórnvalda fari í gegnum mat á
áhrifum á börn áður en þær koma
til framkvæmda, þar sem börn fá
tækifæri til þess að koma sínum
sjónarmiðum á framfæri og hafa
áhrif.
Börn fá boð á Barnaþing
Eftir Salvöru
Nordal
Salvör
Nordal
» Barnaþingið er mik-
ilvægur þáttur í
samráði við börn á aldr-
inum 11-15 ára sem alla
jafna hafa fá tækifæri til
að koma skoðunum sín-
um á framfæri við
stjórnvöld.
Höfundur er umboðsmaður barna.
Lausn loftslagsmála
felst aðallega í
þrennu. Í fyrsta lagi
að stórauka endurnýj-
anlega orkuvinnslu. Í
öðru lagi að minnka
kolefnisspor fram-
leiðslu og þar með
neyslu okkar með ný-
sköpun og nýjum eða
breyttum fram-
leiðsluferlum. Í þriðja
lagi þarf að fanga og nýta eða
farga þeirri kolefnislosun sem eft-
ir stendur. Ótal tækifæri leynast á
Íslandi til grænnar atvinnu-
uppbyggingar í tengslum við
framangreindar lausnir, þar á
meðal fullkomið orkusjálfstæði
landsins.
Tækifæri okkar byggjast á að
við eigum þegar öflugt orkukerfi
með hverfandi kolefnisspor og lítið
vistspor, en landnýting í þágu
vinnslu og flutnings endurnýj-
anlegrar orku á Íslandi er í dag
áætlað um 0,4% af landinu. Sam-
bærilegt umfang er um 1,5-2% í
Noregi og Danmörku. Með þessari
nýtingu hefur okkur tekist að gera
bæði raforku- og hitaorkunotkun
að fullu endurnýjanlega og nú
vinnum við að sama árangri í sam-
göngum. Á þessum sama grunni
flytjum við þegar út orkusæknar
vörur og þjónustu með eitthvert
lægsta kolefnisspor á alþjóðlegum
markaði, sem eru hluti af lausn
loftslagsmála. Tækifæri okkar er
að byggja á þessum öfluga grunni
og bæta við orkukerfi okkar með
áframhaldandi ábyrgri nýtingu ís-
lenskra orkuauðlinda, ekki síst
vaxandi vindorku, aukinni grænni
framleiðslu í núverandi og nýjum
iðngreinum og nýtingu hugvits
okkar og reynslu sem getur orðið
öðrum fordæmi um hvernig bæta
megi efnahagslega velsæld, sam-
félag og umhverfi.
Þetta eru staðreyndir, ekki
óljósir framtíðardraumar. En til
þess að við náum að sækja tæki-
færin þurfum við að bera kennsl á
þau og stefna saman á að þau
verði að veruleika. Þar getur
orkufyrirtæki þjóðarinnar, Lands-
virkjun, sannarlega lagt sitt af
mörkum. Samtök iðnaðarins og
fjölmörg aðildarfélög þeirra leika
þar sömuleiðis lykilhlutverk.
Stjórnvöld verða þó að vera hér í
fararbroddi, tala fyrir tækifærum,
framkvæma til samræmis og ryðja
hindrunum úr vegi.
Það eru sameiginlegir hags-
munir Landsvirkjunar og Samtaka
iðnaðarins að benda á þau orku-
tengdu tækifæri sem felast í
grænni framtíð. En við ætlum að
gera meira: Við ætlum saman að
taka virkan þátt í að auka það
sem verður til skiptanna í sam-
félagi okkar. Þar liggja sameig-
inlegir hagsmunir allra Íslendinga.
Orkusjálfstæði
Við eigum óhikað að stefna að
því að vera sjálfbær í orkumálum,
ná fullu orkusjálfstæði. Heimurinn
er nú á hraðferð inn í nýjan veru-
leika rafbíla, vetnisskipa og -flug-
véla og annars græns samgöngu-
máta og við eigum alla möguleika
á að vinna matvæli og fisk með því
að nýta grænu orkuna okkar. Öll
okkar rafrænu samskipti kalla á
vinnslu og vörslu gagna í gagna-
verum, sem þegar hafa risið hér
og getur sá iðnaður haldið áfram
að vaxa og dafna með tilheyrandi
útflutningstekjum og þekkingu
fyrir þjóðarbúið. Þessi græna
framtíð kallar bæði á orkuvinnslu
og uppbyggingu græns iðnaðar.
Ekkert af þessu gerist nema
þau sem halda um stjórnvölinn
séu sammála okkur um mikilvægi
þess að stefna í þessa átt. Vissu-
lega hafa mörg skref verið stigin
á þeirri braut, en betur má ef
duga skal. Við eigum í harðri
samkeppni við önnur lönd, sem
einnig bjóða græna orku. Sú sam-
keppni harðnar enn meira, nú
þegar beislun vinds og sólar
verður æ algengari um allan
heim og saxar á forskotið sem
orka vatnsafls og jarðvarma
tryggði okkur áður.
Verum reiðubúin
Erum við reiðubúin að taka á
móti þeim sem vilja byggja hér
næstu gagnaver? Rafhlöðuverk-
smiðju til að mæta þörfum rafbíla-
framleiðenda? Stór gróðurhús sem
tryggja ferskt grænmeti allan árs-
ins hring? Getum við tryggt að-
stöðuna, orkuna, samstarf við önn-
ur fyrirtæki, sveitarstjórnir og
aðra hagaðila?
Því miður skortir enn töluvert
upp á. Landsvirkjun er reiðubúin
að mæta þessari áskorun og það
eru Samtök iðnaðarins og íslensk
iðnfyrirtæki líka. En stjórnvöld
verða að ryðja brautina, tryggja
að löggjöf sé með þeim hætti að
við missum ekki forskot okkar,
hvort sem þar er rætt um skipu-
lagsmál, umhverfismál, skattamál
eða hvert annað atriði sem snert-
ir rekstur fyrirtækjanna. Frum-
kvöðlar eru vissulega tilbúnir til
að taka ýmsa áhættu og skapa
grundvöll undir starfsemi sína,
en það þarf að ryðja hindrunum
úr vegi. Ef við getum tryggt snör
viðbrögð og fyrirsjáanleika í
rekstrarumhverfinu eru allar lík-
ur á að hér byggist upp enn öfl-
ugri grænn iðnaður til framtíðar.
Allar Norðurlandaþjóðirnar
vinna hörðum höndum að því að
ná þessum áhugaverðu nýju at-
vinnutækifærum til sín. Þar hefur
náið samstarf atvinnulífs, stjórn-
valda og annarra hagaðila þegar
skilað miklum árangri. Sam-
keppnin er og verður mikil en við
vitum að saman getum við náð
miklum árangri.
Ísland er land endurnýjanlegrar
orku og framlag okkar til lofts-
lagsmála og sjálfbærrar þróunar
er mikilvægt. Við eigum að leggj-
ast á eitt og vernda og styrkja
græna ímynd landsins. Í því felst
að grípa og sækja nýju tækifærin
og jafnframt halda áfram að bæta
þann grunn sem fyrir er með
grænni lausnum, í takt við breytta
tíma.
Græn framtíð
orkuvinnslu
og iðnaðar
Eftir Hörð
Arnarson og
Sigurð Hannesson
sigurður
Hannesson
» Við ætlum saman að
taka virkan þátt í að
auka það sem verður til
skiptanna í samfélagi
okkar. Þar liggja sam-
eiginlegir hagsmunir
allra Íslendinga.
Hörður er forstjóri Landsvirkjunar
og Sigurður er framkvæmdastjóri
Samtaka iðnaðarins.
Hörður
Arnarson
Fæst í öllum helstu apótekum og Eyesland gleraugnaverslunum
Nú fer í hönd tími
frjókorna
– ert þú klár?
BLEPHACLEAN
– lausn við þurrum
augum, hvarmabólgu
og frjókornaofnæmi
BLEPHACLEAN eru hágæða blautklútar til
að hreinsa mjúklega slím og húðskorpu af
augnhvörmum og augnhárum. Þeir vinna
vel á frjókornaofnæmi, hvarmabólgu og
vogrís. Klútarnir innihalda rakagefandi og
róandi efni sem draga úr bólgum og þrota
á augnsvæði án þess að erta augu eða
klútar sinnar tegundar sem eru klínískt sannaðir
g p æði augnlæknum og húðlæknum. Má nota fyrir
ungabörn frá þriggja mánaða aldri.
a
a virki o hafa verið rófaðir af b
Fyrir börn
og fullorna