Morgunblaðið - 28.05.2021, Side 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. MAÍ 2021
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
Litur: Svartur/Dark Ash Walnut að innan (einnig til svartur).10 gíra
skipting, auto track millikassi, multipro opnun á afturhlera, flott-
asta myndavélakerfið á markaðnum ásamt mörgu fleirra. Samlit-
aðir brettakantar, heithúðaður pallur með gúmmimottu, sóllúga.
VERÐ
13.580.000 m.vsk
2021 GMC Denali Ultimate 2500
Litur: White Frost/Dark Ash Walnut að innan. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum ásamt mörgu fleirra. Samlitaðir
brettakantar, heithúðaður pallur með gúmmimottu, sóllúga.
VERÐ
13.680.000 m.vsk
2021 GMC Denali Ultimate 2500
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Maímánuður hefur verið sérlega
sólríkur og veðuráhugamenn fylgj-
ast spenntir með því hvort sól-
skinsmetið fyrir Reykjavík í maí
verði slegið. Það er frá árinu 1958
og er 330,1 klukkustund. Enn er
möguleiki á því
að það gerist.
Sólskins-
stundafjöldi
mánaðarins er,
eftir þriðjudag-
inn síðasta,
285,8 stundir og
hafa ekki mælst
jafnmargar eða
fleiri áður sömu
daga, segir
Trausti Jónsson veðurfræðingur.
Aftur á móti er þessi tala (vegna
breytinga á mæli) ómarktækt ofan
við næstu tölu fyrir neðan (281,2
stundir árið 1967), svo er smábil
niður í 1958 (270,4 stundir), bætir
Trausti við. Enn vantar því 44,3
stundir til að ná því síðustu sex
daga mánaðarins. „Það er vel
hugsanlegt að það takist. En þessi
breyting á mæligerð gerir að mæl-
ingin nú þyrfti að fara upp í um
340 til að um ótvírætt met verði
að ræða,“ bætir Trausti við.
Þau tímamót urðu nefnilega um
síðustu áramót að hætt var að
mæla sólskinsstundir í Reykjavík
með svokölluðum Campbell–
Stokes-mæli. Framvegis verður
einungis notast við sjálfvirkan
mæli. Hann var fyrst notaður árið
2005 og fram til síðustu áramóta
voru bæði tækin notuð.
Byrjað að mæla árið 1911
Byrjað var að nota Campbell-
Stokes-mæli á Vífilsstöðum síð-
ustu dagana í janúar 1911 og má
heita að sólskinsstundir hafi verið
mældar á þennan hátt á höfuð-
borgarsvæðinu síðan, upplýsir
Trausti Jónsson veðurfræðingur á
bloggi sínu Hungurdiskum. Mæl-
ingar lögðust af á Vífilsstöðum
1923 en hófust þá nærri skrifstofu
Veðurstofunnar við Skólavörðustíg
– og frá 1931 í Landssímahúsinu
við Austurvöll. Árið 1946 fluttust
mælingarnar í turn Sjómannaskól-
ans og voru þar þar til Veður-
stofan flutti á Bústaðaveg árið
1973.
Mælingarnar hafa alla tíð verið
gerðar á sama hátt; þegar sólin
skín brennir hún rönd í pappír
sem komið er fyrir aftan við kúlu-
laga linsu (brennigler). Skipt er
um blað einu sinni á sólarhring og
lengd randarinnar á blaðinu mæld.
Nýja mælitæknin byggist á
sólarsellum, þar sem gert er ráð
fyrir að um beina sólgeislun sé að
ræða þegar mæld geislun fer yfir
120 W á fermetra, og tími yfir því
gildi telst þá til sólskinsstunda.
Margt gat truflað og ruglað
Trausti bendir á að nokkur
vandkvæði hafi fylgt gömlu kúlu-
tækninni. Þótt mælingin sé einföld
geti ýmislegt truflað hana og rugl-
að. Fyrst beri að telja að hér sem
og við aðrar mælingar skiptir
samviskusemi athugunarmanns
miklu máli. Ef ekki er skipt um
blað þannig að fleiri en einn dagur
lenda á sama blaði er oft erfitt að
aðgreina sólskinsstundir hvers
dags um sig.
Athugunarmaður verði einnig að
sjá til þess að kúlan sé hrein
þannig að hún hleypi sólargeisl-
unum í gegn. Mælirinn má heldur
ekki skekkjast.
Að þessum vandamálum tengd-
um athugunarmanninum slepptum
séu vandamálin fleiri. „Hér á landi
er aðeins notuð ein kúla á hverj-
um stað. Þetta veldur því að þegar
sólargangur er mjög langur er
hætt við að mælirinn skyggi á
sjálfan sig þegar sólargangur er
lengstur og fyrstu sólargeislar
morgunsins og síðustu geislar
kvöldsins mælist ekki. Pappírinn,
sem notaður hefur verið, hefur,
því miður, verið misdökkur og efn-
ið í honum misjafnt þau ár sem
mælingarnar hafa staðið. Þetta
veldur því að hann brennist misvel
og viðbúið að einhverju muni á
tímabilum af þeim sökum,“ segir
Trausti.
Mældar sólarstundir hafa því
reynst fleiri með nýju mæli-
tækninni en þeirri gömlu og því
verður samanburður við eldri
mælingar erfiðari þegar fram líða
stundir.
Sólarkúlan aflögð um áramótin
- Um síðustu áramót var hætt að nota tæki sem mælt hefur fjölda sólskinsstunda í meira en öld
- Ný tækni hefur nú tekið við - Enn er mögulegt að sólarmetið fyrir maí falli í þessum mánuði
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Veðurstofan Á lóð stofnunarinnar er umfangsmikið net mælitækja sem hafa safnað miklum upplýsingum allt frá því að Veðurstofan flutti á Bústaðaveg 1973.
Ljósmynd/Veðurstofan
Gamla tæknin Sólskinsmælistöðin á Sigurðarstöðum á Melrakkasléttu.
Ný tækni Mælirinn nemur beina sólargeislun sem fer yfir ákveðið viðmið.
Trausti Jónsson