Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.10.1954, Qupperneq 5

Tildrög.
Á síðastliðnum árum hafa orðið mjög mikil brögð að því, að slægju-
lönd bænda kali. Hefur kveðið svo rammt að þessu í sumum héruð-
um, að til stórvandræða hefur horft. Fjöldi bænda hefur beðið óbæt-
anlegt tjón, er heyfengur þeirra hefur rýrnað um helming eða meir á
þessum árum. Stórar spildur í túnum þeirra og nýgræðslum hafa eyði-
lagzt vegna kals, og hefur sumum bændum ekki þótt ómaksins vert
að slá þá hluta túna sinna, er illa hafa orðið úti. Aðrir hafa af illri
nauðsyn orðið að hirða það, sem upp af þessuin blettum óx, þótt aldrei
yrði verkuð úr því góð taða. Má því álykta, að það tjón, sem kalið
hefur valdið, sé enn meira en tölur um heyfeng þessara ára benda til,
þar sem fóðurgildi heysins hefur eðlilega verið mun rýrara. Það er erfitt
að gera sér grein fyrir því, hvað þetta tjón hefur verið mikið á öllu
landinu vegna þess, að tölur um heyfeng og túnastærð eru ekki mjög
nákvæmar og sprettutíð, áburðarnotkun og hirðing hafa einnig mikil áhrif
á töðufeng ársins. Auk þess eru sáðlönd grænfóðursjurta og unnin flög
talin með túnasléttum síðustu ár í búnaðarskýrslum. Ætti það þó ekki
að hafa mikil áhrif á hlutfallið milli töðufengs og ha fjölda, þar sem
unnt er að áætla töðufeng sáðlandsins það mikinn, að hann vegi upp
á móti því heyi, sem ætti að fást af flögunum.
Ekki hefur enn verið safnað öllum skýrslum um töðufeng ársins
1952, þegar þetta er ritað, en á samanburði áranna 1950 og 1951 (4)
má sjá, að uppskeran sumarið 1951 er 302 000 hestum minni en hún
ætti að vera miðað við sömu uppskeru á ha og 1950. Sé töðuhesturinn
reiknaður á kr. 100.00, þá er uppskerutjónið kr. 30.2 milljónir. Töðu-
fengur sumarið 1952 verður nokkuð betri, en þó má búast við allt að
kr. 20 milljóna mismuni það árið. Vitanlega stafar þessi munur ekki
allur af kalskemmdum, en búast má við, að kalið eigi samt drjúgan
þátt í honum.
Þvílíkt tjón af völdum kals hefur ekki komið í tíð hinna miklu
framfara á sviði nýræktar, og er því von, að sumir hafi látið sér detta
í hug, að ræktunaraðferðum síðustu ára væri hér að einhverju leyti
um að kenna. Hefur efasemdum þessum einkum verið beint að hinum
erlendu grastegundum, sem sáð hefur verið til, og þær taldar of veik-
byggðar fyrir íslenzkar aðstæður. Eru þeir dómar byggðir á þeirri skoð-
un sumra bænda, að nýræktir síðustu ára hafi farið verr af völdum