Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.10.1954, Blaðsíða 27

25
Hæð yfir sjó.
Sé gengið út frá því, að lega staðanna á landinu stuðli að mismun-
andi kalmyndunum vegna ólílcs veðurfars þeirra, mætti einnig lniast
við því, að kalhættan væri misjöfn eftir hæð þeirra á landinu, þar sem
mismunandi gróðurfar og jarðvegur ætti að hafa áhrif auk veðurfars-
ins. Sá samanburður, sem gerður var á kalskemmdum í mismunandi
liæð og skráður er hér í línuriti II, gefur til kynna, að mest sé kalhættan,
þegar komið er yfir 110 metra frá yfirborði sjávar. Að visu er ekki sama,
hvar verið er á landinu í þessari hæð, en munurinn er ekki mjög mikill.
Þar virðist frostkals gæta einna mest norðan- og' sunnanlands. Frá 110
m hæð niður í 70 m virðist aftur koma belti, sem lítið kelur á. í þessu
belti eru margar okkar beztu sveitir, eru þær þurrlendar, og þar er víð-
ast góður halli á landinu.
Þegar komið er niður fyrir 70 m hæð, fer aftur að kala meira. Þessar
byggðir eru að öllu jöfnu á sléttlendi, og þar eru veðraskiptin tíðust
vetur og vor.
Þegar hlýindin ganga yfir landið, ná þau oft ekki að þíða jörð upp
fyrir miðsveitina, og í hretum gætir þar ekki jafnvægishita sjávarins.
Á þessu svæði eru því umskipti og veðrabreytingar tíðastar og því eðli-
legt, að þar verði gróður verst úti vegna holklakaskemmda. Lægstu
byggðirnar eru svo aftur kalminni, og ]>ar er veðrátta öll heldur mild-
ari yfir veturinn.1)
Halli.
Eins og fyrr er getið, voru gerðar hallamælingar á þeim túnum, er
skoðuð voru, og einnig athuguð aðalstefna liallans. í línuriti III eru
gefin hlutföll milli kalinna og ókalinna túna með mismunandi halla,
er skipað hefur verið niður í fimm flokka. Er þeim halla, er sýnir yfir
50% kalnar sléttur, talið hættast við kali.
Er af línuriti þessu auðséð, að hallaminnstu túnin hafa farið verst,
en tún með góðum vatnshalla eru mun minna kalin. Þessa munar gætir
aftur á móti ekki eins mikið, þar sem halli er orðinn 9° og meiri (eink-
um norðanlands), enda eru oft skaflar í slíkum túnum, er liggja fram
á vor, og kelur þá niður undan þeim.
1) í ]>eim linuritum, sem hér fara á eftir, er reynt að sýna, hve ýmsar liugsan-
legar aðstæður, sem sléttur eru ræktaðar við, geta stuðlað mismunandi mikið að
kali. Línuritin eru þannig gerð, að reiknað liefur verið út í prósentum hlutfall kal-
inna sléttna ýmist sunnanlands eða norðan af öllum sléttum með ákveðinn eigin-
leika. Séu kalslétturnar yfir 50%, er talið, að hinn ákveðni eiginleiki hafi áhrif á
aukið kal. Séu þær 50% eða undir, virðist eiginleikinn engin áhrif hafa. Útreikn-
ingurinn er réttlætanlegur, þar sem kölnu og ókölnu slétturnar hafa áður verið
samræmdar þannig, að reiknað er meö jafnmörgum sléttum úr hvorum flokki.
4