Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.10.1954, Side 10

8
c. Salt- og sykurupplausn í frumusafanum.
Því sterkari sem upplausnin er, þeim mun meira frost þarf til þess,
að fruman frjósi.
2. Myndunarfræðilegir eiginleikar.
a. Liðstuttir sprotar virðast þola meira frost en hinir Iengri og
renglulegri.
b. Einangrun stöngulsins, hár, vax, korkur o. fl. eykur varnir jurt-
arinnar gegn því að frjósa of ört.
c. Lögun. Sumir jurtahlutar þykkna og fá tiltölulega minna yfirborð,
þegar jurtirnar búa sig undir veturinn. Minnkar það kalhættuna.
d. Dökkgrænn litur á jurtum virðist standa í einhverju samhengi við
frostþol. Eru dökkgrænar jurtir þannig frostþolnari en hinar ljós-
grænu.
3. Erfðafræðilegir eiginleikar.
Jurtir með háa litningatölu virðast vera frostþolnari en þær, sem
hafa fáa litninga.
Það er athyglisvert, að íslenzk grös eru einmitt gædd mörgum þess-
ara eiginleika. Til dæmis eru íslenzkir vinglar, sveifgrös og língresi
liðstyttri en flestir þeirra erlendu stofna, sem hingað flytjast. Algengur
stofn af íslenzkum vingli (F. rubra var. arenaria) er mun hærðari en
hinir aðfluttu. íslenzkt gras er talið grænna en hið útlenda, þótt hér
liggi engar sannanir fyrir hendi, og í ritgerð, sem dr. Áskell Löve hef-
ur samið um íslenzkt vallarsveifgras (13), sýnir hann fram á, að það
hafi hærri litningatölu en hið erlenda, sem nú flyzt inn til landsins.
Aðrir frumufræðilegir eiginleikar íslenzku stofnanna hafa ekki verið
rannsakaðir, svo að vitanlegt sé, en það væri athugandi, hvort þeir
reynust ekki vera gæddir þessum frostþolseiginleikum í ríkara mæli
en hinir erlendu stofnar.
Þannig geta tegundir og stofnar jurta verið mismunandi næmir fyrir
áhrifum frostsins, og þannig er lágmarkshitastig fyrir tilveru slíkra
jurta misjafnt. Fyrstu frostnæturnar skerða þannig blöð kartöflugrass-
ins, meðan grænkálið stendur ósnortið langt fram á vetur. Blöð lauf-
trjánna verða gul og skorpin og falla svo með öllu, en barrtrén standa
óhögguð, og frostið virðist ekkert á þau fá. Margar hitabeltisjurtir
eru meira að segja svo viðkvæmar, að þær þola ekki hinar minnstu
hitabreytingar. Slíkur er munur á frostþoli tegundanna, en einnig gæt-
ir þess innan sömu jurtar eftir árstíðum og veðurfari. Þegar líður á
haustið, breyta jurtirnar ytra útliti og geta því betur mætt kuldanum.
Fjölærar jurtir fella flestar blöð og stöngla, og eftir lifa aðeins rætur
og jarðsprotar. Blöð annarra jurta þykkna eða vefjast saman og minnk-
ar við það yfirborð þeirra. Saltupplausn frumusafans eykst smátt og
smátt, þegar líður á haustið, og einnig minnkar vatnssóknin til rótanna,
lífsstarfsemin dvínar og jurtirnar falla í dvala. 1 þessu ástandi eru þær
mun harðgerðari en þegar lífsstarfsemin var örari.