Storð : heimur í öðru ljósi - 01.04.1983, Blaðsíða 64

Þó að hann myndi vel veturna heima
og göngurnar í skólann með föður sín-
um í öllum veðrum væru sér ekki síð-
ur minnisstæð vorin, sumrin og haust-
in þegar hann var við búskapinn. Það
hefði verið hans líf og yndi meira en
skólinn, en hann hefði alist upp við þá
vitneskju frá því að hann mundi fyrst
eftir sér að hann ætti að fara í skóla
þegar hann hefði aldur til og alltaf
gert ráð fyrir því. Faðir sinn hefði
fljótt ákveðið að þeir bræðurnir skyldu
taka stúdentspróf í Menntaskólanum á
Akureyri og það hefðu þeir gert. Syst-
ur þeirra tvær hefðu farið þangað líka
og lokið gagnfræðaprófi. Það hefði
þótt nóg því að í þá daga hefði minna
verið hugsað um kvenfólkið. Kristján
sagði að sig hefði ekki langað neitt
sérstaklega í skóla á þeim árum. Hann
hefði ekkert haft á móti því, en hann
hefði verið sendur í skóla og ekki farið
þangað af sjálfsdáðum.
egar við vorum komnir
upp á móts við kirkjuna
spurði ég Kristján hvaða
minningar henni væru
tengdar.
— Þær eru auðvitað
býsna margar. Hér hafði Kristján afi
minn verið prestur. Hann þjónaði á
þremur kirkjustöðum, Tjörn, Upsum
og Urðum. Þetta var fermingarkirkja
föður míns ef ég man rétt, en ég gæti
best trúað að systur hans hefðu verið
fermdar annars staðar. Þeir höfðu
þetta nú svona, prestarnir, að þeir
fermdu til skiptis á kirkjustöðunum
frá vori til vors, þó að börnin væru úr
fleiri en einni sókn. Satt að segja veit
ég ekki fyrir víst hvort foreldrar mínir
voru gefnir saman hér eða frammi á
Urðum en það var 1913 og á öðrum
hvorum staðnum hefur það verið. Af
kirkjum hér í Svarfaðardal er Valla-
kirkja elst, frá 1856, reist rétt eftir að
séra Páll Jónsson sálmaskáld sem
seinna var kenndur við Viðvík kom í
Velli ungur maður og fullur af lífs-
þrótti, en Tjarnarkirkja var byggð
1892. Hún átti þess vegna 90 ára af-
mæli um daginn og þá hélt söfnuður-
inn mikla hátíð ásamt vinum Tjarn-
arkirkju. Ég man auðvitað afskaplega
vel eftir því þegar hér var messað. Þá
var oft mikið um að vera og margt um
manninn. Við fórum alltaf í kirkju, en
ég tók ekki þátt í söng eða neinu slíku.
Það gerði faðir minn aftur á móti.
söng hér í kirkjunni áratugum saman
eins og margir aðrir, en hann var ekki
meðhjálpari. Það var Halldór í Brekku
hérna rétt fyrir innan, og séra Stefán
Kristinsson á Völlum var prestur alla
mína tíð hér, mjög myndarlegur og
fyrirmannlegur maður og sópaði að
honum. Sumar minningar um kirkj-
una eru vitanlega með öðrum blæ.
Mér stóð venjulega mikill stuggur af
því þegar verið var að taka grafir.
Stundum kom mikill gröftur hérna
upp úr kirkjugarðinum eins og oftast í
gömlum görðum, og beinin voru lögð í
hrúgur þangað til búið var að taka
gröfina. Þá var þessu skotið einhvers
staðar inn undir. Ég kannast við þetta
og maður var ævinlega á nálum meðan
á þessu stóð. Ef einhver hefði þá sagt
mér að ég ætti eftir að fást eins mikið
við mannabein og hefur orðið mitt
hlutskipti um dagana, þá hefði mér nú
ekki þótt það trúlegt, því að ég var
afskaplega hræddur við þetta, og satt
að segja forðaðist ég frekar kirkjuna
og kirkjugarðinn vegna þess arna. Ég
var alveg feiknalega myrkfælinn eins
og flest börn og ég held við höfum
verið það öll, systkinin. Það var nú
ekki í frásögur færandi þó að einhver
þættist heyra bankað í glugga sem oft
kom fyrir. En þó að ég væri svona
myrkfælinn og heyrði talað um að
eitthvað væri á sveimi sem ekki var
vitað hvað var, þá varð ég aldrei var
við neitt sjálfur. En þetta var haft á
orði. Það var kvistur á framhúsinu á
gamla bænum sem ég ólst upp í, ósköp
lítill kvistur yfir bæjardyrunum og tvö
rúm þar, og því var haldið fram hér í
sveitinni að reimt væri á kvistinum á
Tjörn. Þar höfðu átt að vera einhverj-
ar gamlar fjalir og af einhverjum var
sögð sú saga að hann hefði átt að heita
því að fylgja þeim.
Það bar iðulega við að menn báðust
hér gistingar og voru þá venjulega
látnir sofa einir uppi. Einu sinni kom
bóndi framan úr Svarfaðardal og bað
um að lofa sér að vera um nótt. Það
var auðsótt mál, en hann óskaði eftir
því að þurfa ekki að vera einn uppi.
Það var nú ekki talinn mikill vandi að
bjarga því. Ég hef líklega verið orðinn
ellefu eða tólf ára, svo að ég var látinn
sofa hjá honum í hinu rúminu eða
jafnvel í sama rúmi, gott ef ekki var,
og átti að vera honum þarna til halds
og trausts. Þetta fór svo þannig að
hann var ekki fyrr búinn að slökkva
ljósið en hann var steinsofnaður. En
ég sofnaði ekki og svaf ekki mikið
framan af nóttinni, maðurinn sem átti
að verja hann fyrir draugunum!
Það var orðið heitt á könnunni hjá
Sigríði þegar við komum aftur heim á
hlað og við vorum beðnir að ganga í
bæinn. Við kaffiborðið í bjartri og
notalegri stofunni á Tjörn var glatt á
hjalla. Saga og minningar urðu að
bíða, því að hjónin og annað heimilis-
fólk tók sér stutta hvíld frá dagsins
önn og gaf sér tíma til þess að rabba
um stund um daginn og veginn. Tvo
Sunnlendinga bar að garði og þegar
þeir voru búnir að koma í kirkjuna og
skoða sig um voru þeim boðnar góð-
gerðir ásamt þeim sem fyrir voru.
Bræðurnir, Kristján og Hjörtur Eld-
járn, höfðu báðir verið á Grænlandi
fyrir skömmu og tekið þar þátt í há-
tíðahöldum vegna þúsund ára byggð-
arafmælis norrænna manna í landinu,
Kristján vegna fræðiiðkana sinna og
fyrri starfa, meðal annars við forn-
leifarannsóknir á Grænlandsgrund, en
Hjörtur færði Grænlendingum stóð-
hest að gjöf frá Búnaðarfélagi íslands.
Þeir höfðu um margt að spjalla og
tíminn leið hratt.
Fleira var að sjá og för okkar ólokið.
Gullbringa stendur í
gróinni brekkunni
fyrir ofan Tjörn, hin-
um megin við veg-
inn. Hún var lengi
hjáleiga frá staðnum,
en nú hefur land hennar verið samein-
að Tjarnarlandi þaðan sem það var í
öndverðu. Þar stendur grámálað timb-
urhús með kvisti sem var eign og
sumardvalarstaður Kristjáns Eldjárns
og fjölskyldu hans, reist laust fyrir
aldamót. Við suðurgafl þess stendur
lítill kofi með stórum gluggum. Hann
er líka úr timbri, gulmálaður og
gluggakarmarnir rauðir. Þar var
vinnustofa Arngríms málara.
Sigríður Hafstað slóst í för með okkur
þangað upp eftir og Páll lagði bílnum
á túninu. Af hlaðinu er fallegt að
horfa yfir dalinn, en þó drógu húsin að
sér meiri athygli. Verið var að gera við
sumarbústaðinn að innan og að þeim
endurbótum höfðu unnið tveir tengda-
STORÐ 62