Storð : heimur í öðru ljósi - 01.04.1983, Qupperneq 74

Teistan
gefið. Vanalega verpir hún aðeins
einu eggi, en stundum þó tveimur.
Er svo að sjá sem hún láti sér
nægja að koma aðeins einum unga
á legg, en hann nýtur líka hinnar
bestu umhyggju og atlætis.
Afstýröi sjóslysum?
Fleira en einlífið greinir
teistuna frá frændliði henn-
ar og þar á meðal er rödd-
in. Teistan gefur frá sér veikt og
blíðlegt tíst sem meir minnir á
hljóð söngfugla en svartfugla.
Glennir hún þá upp oddhvasst nef-
ið svo við blasa fagurrauðir góm-
arnir og tungan, hvort tveggja í
stíl við rauða fætur hennar. Sagt
er að sjómenn hafi á árum áður
haft hinar mestu mætur á teist-
unni, enda var talið að hún hefði
oftar en einu sinni afstýrt óhöpp-
um á sjó í þoku og dimmviðri.
Þegar sjómenn heyrðu söng teist-
unnar vissu þeir að skipið var
komið hættulega nálægt landi, þar
sem hún heldur sig mest uppi í
„harða grjóti“ svo notað sé sjó-
mannamál. Trúin á björgunarmátt
teistunnar tilheyrði öld seglskip-
anna, en hvarf svo með henni, því
að hið veika tíst þessa fugls grein-
ist tæplega gegnum vélaskrölt nú-
tímans.
Litaskipti teistunnar greina hana
þó að líkindum meir frá öðrum
svartfuglum en nokkuð annað. I
sumarbúningi hennar ber mest á
svarta litnum eins og áður segir.
En á veturna skiptir hún alveg um
búning og verður nær alhvít á bol-
inn, nema dökki liturinn helst á
henni aftanverðri. Og fæturnir
halda nákvæmlega sínum gamla
lit, þeir eru alltaf jafn-fagurrauðir.
Mætti helst líkja þessum litabreyt-
ingum við rjúpuna. Áður á tíð var
það líka trú manna að teistan héldi
sig inni í sjávarhellum á vetrum og
léti ekki sjá sig fyrr en voraði.
Töldu menn að hér væri um tvær
óskyldar tegundir fugla að ræða,
og má um það lesa í gömlum ann-
álum. Hið rétta kom ekki í ljós
fyrr en löngu síðar.
Meö afbrigðum matvönd
Fæðuval teistunnar getur
varla talist fjölbreytt.
Flestir svartfuglar hafa
hinar mestu mætur á hvers kyns
fiskmeti og má nefna lundann sem
dæmi um það, en hann sækir sér í
sjóinn þá fiska sem nefinu eru
næstir, sandsíli, trönusíli, loðnu og
meira að segja spærling. En teist-
an er með afbrigðum matvandur
fugl. Eini fiskurinn sem hún legg-
ur sér til munns mun vera sprett-
fiskur, en það er fiskur sem heldur
sig þétt uppi við klappirnar. Þetta
skýrir vitaskuld það hvers vegna
teistan heldur sig svo nálægt landi
og hvers vegna svo miklu minna
ber á henni en þeim svartfuglum
sem sækja viðurværi sitt langt á
haf út.
Vegna þess hve stutt þarf að sækja
lætur teistan sér líka nægja einn
fisk í hverri veiðiferð og er þá
einnig að því leyti ólík frænda sín-
um lundanum sem raðar fiski í
gogg sér svo helst minnir á sardín-
ur í dós. En þessi eini fiskur nefn-
ist ekki sprettfiskur að ástæðu-
lausu, og hann linnir ekki sprettin-
um þótt í teistugogg sé kominn.
Margvefur hann sig utan um
gogginn og reynir þannig að losna
úr prísundinni.
Og matvendni teistuungans ríður
ekki heldur við einteyming. Auð-
vitað vill hann ekki annað en
sprettfisk, og sá sprettfiskur verð-
ur að vera lifandi þegar komið er
með hann í hreiðrið því annars er
ekki við honum litið. Meðan
lundapysjan verður að gleypa í sig
dautt síli úr goggi sinna foreldra
er fullt eins víst að teistuunginn
reki sína aðstandendur til baka,
standist fæðan ekki kröfur hans.
Þetta veit teistan vitanlega, og sé
eitthvað farið að draga af fiskinum
á heimleið tekur hún gjarna dýfur
niður í sjóinn og vætir örlítið í
honum svo hann vakni til lífsins á
ný. Þessar aðfarir minna stundum
á leik kattarins að músinni og
stinga nokkuð í stúf við hið fagra
hjartalag sem fuglinum er eignað.
Það sem hér hefur verið sagt um
teistuna er að mestu byggt á at-
hugunum á hegðun hennar í og við
Vestmannaeyjar og frásögnum
fróðra manna sem vel eru kunnir
staðháttum þar. Vera kann að
háttarlag teistunnar sé á annan veg
í öðrum landshlutum og væri fróð-
legt að fá að heyra um slíkt. En
hér verður staðar numið í þessari
frásögn af einum sérkennilegasta
og skemmtilegasta svartfuglinum
okkar.
Teistan er með afbrigðum matvand-
ur fugl og eina fæðan sem hún legg-
ur sér til munns er sprettfiskur. En
ekki nóg með það — teistuungar líta
ekki við sprettfisknum sé hann ekki
lifandi þegar þeir fá hann í gogginn.
STORÐ 72