Storð : heimur í öðru ljósi - 01.04.1983, Síða 127

Ur bókakristunni
Við íslendingar erum lestrarhestar
— svo oft hefur það verið endur-
tekið að engum blöðum getur verið
um það að fletta lengur. Sumir virðast
meira að segja standa í þeirri mein-
ingu að vísasti gróðavegurinn hér á
landi sé að gefa út bækur fyrir jólin,
a.m.k. ekki ábataminna en t.a.m. að
steypa páskaegg fyrir páskana. Ef tii
vill fara þeir flatt á þeirri trú, bók er
nefnilega dýrari í framleiðslu en
páskaegg, en ekki ýkjamikill munur á
söluverði.
En hvað lesum við? Því svörum við
ekki nema tilneyddir. En kom-
umst við ekki undan því segjum við
gjarnan: íslendingasögur og Shake-
speare. Og enginn skyldi lá okkur slíkt
svar. Við erum ekkert að tíunda lestur
sem við getum ekki verið stoltir af, og
auk þess er þetta óneitanlega hálfur
sannleikur því að margir okkar hafa
gluggað í þetta hvort tveggja.
En bóksalafélagið virðist samt á öðru
máli ef dæma skal eftir skrá sem það
gerði í janúar síðastliðnum yfir tíu
söluhæstu bækurnar á síðasta jóla-
markaði. Sú skrá er sjálfsagt samin í
tölvu, og það þýðir að okkur er ekki til
neins að bera á hana brigður jafnvel
þótt tölvan hafi ekki verið rétt mötuð.
Þessi skrá segir að við höfum seinni
partinn í vetur aðallega verið að lesa
reyfara og ævisögur. Einhverjir hafa
þó gluggað í lækningabók, sem er vita-
skuld heilsusamlegt. Sumir hafa verið
að búa sig undir laxveiðarnar næsta
sumar með því að kynna sér hyljina í
ánum og landið umhverfis þá, og á
milli hafa þeir kannski leikið eða sung-
ið falleg jólalög eftir nótum. Einhverj-
ir hafa svo lesið sig í svefn á kvöldin
eftir vídeóið með því að glugga í eina
eða tvær íslenskar skáldsögur.
Ljóð er ekki að finna í þessari skrá,
og þó teljum við okkur með ljóð-
elskustu þjóðum. Við erum svo ljóð-
elsk að við gefum út fleiri ljóðabækur
árlega en margar milljónaþjóðir og sé
Eftir Eirík Hrein Finnbogason
Myndskreyting Hilmar Þ. Helgason
miðað við mannfjölda erum við auð-
vitað margfaldir heimsmethafar í
ljóðabókaútgáfu. Lesum við þá ekki
þessar ljóðabækur? Ekki segja bóksal-
arnir. Þeir segja að við lesum ekki
ljóðabækur nema eftir stórskáld og
dugi stundum ekki til. Við bara yrkj-
um þær og gefum þær út. Illa er kom-
ið Islending mun einhver kannski
segja — en þó þarf það ekki að vera.
Enginn nennir að yrkja ljóð nema
hann sé í þörf fyrir að tjá sig, og þá
þörf höfum við greinilega í ríkum
mæli. Við erum allir meiri eða minni
skáld sjálfir og lesum ekki ljóð eftir
aðra nema við finnum að þeir slái
okkur út. Ef við finnum það, tökum
við bókunum þeirra tveim höndum.
Við hina segjum við eins og Sigurður
heitinn frá Arnarholti þegar hann
fyrir mörgum árum gekk eftir Hafnar-
stræti í Reykjavík og var boðin Bíla-
söngbókin til kaups: „Nei, nei, svona
get ég vel gert sjálfur.“
En reyfara höfum við aldrei getað gert
sjálfir svo að mynd sé á. Við höfum
frá því hér var byrjað að draga til stafs
orðið að flytja inn obbann af okkar
lygisögum og reyfurum. Og þeir fáu
sem settir hafa verið saman hér gegn-
um tíðina gerast ævinlega í útlöndum.
Á íslandi hafa nefnilega aldrei gerst
reyfarar — fyrr en þá kannski á allra
síðustu árum eftir að við með bættri
skólagöngu fórum að verða hlutgengir
á morða- og gripdeildamarkaðinum.
Kannski þetta sé skýringin á því að
við látum reyfara skipa hásætið á
bóksölulistum — við gerum það af
hreinni kurteisi við hinn erlenda gest
sem er svo framandi að okkur er fyrir-
munað að líkja eftir honum.
En við förum í manngreinarálit um
reyfarana eins og líka sjálfsagt er, við
látum ekki koma aftan að okkur í reyf-
araviðskiptunum fremur en öðru. Há-
sætið bjóðum við ekki neinum reyfara
nema hann hafi merki Alistair Mac-
lean í hattinum. Hafi hann það eru
honum hér allir vegir færir, jafnvel
inn á skrifborð aðstoðarmanna ráð-
herranna. Hitt er áhyggjuefni að ég
les í Tímanum — sem er ekki óábyrgt
blað — að reyfarar með Alistair Mac-
lean merki fari sífellt versnandi. Ljótt
er ef satt er og getur ekki stafað af
öðru en framleiðendurnir séu hættir
að nenna að vanda sig eða máski orðn-
ir drykkfelldir af allri velgengninni.
Maður veit aldrei hvað getur hent í
útlöndum.
En vondur eða góður er kannski
ekki neitt aðalatriði í reyfaramál-
um. Reyfara með Alistair Maclean
merki skulum við kaupa hvað sem á
dynur og aðra reyfara líka eftir því
sem buddan leyfir. Hver veit nema við
eygjum þarna von um heimsmet mið-
að við mannfjölda eins og á svo mörg-
um öðrum sviðum. Ætli við séum ekki
að verða mestu reyfaralesendur í
heimi. Óyggjandi svar liggur að vísu
ekki á lausu því að við mundum aldrei
viðurkenna reyfaralestur fyrir lestrar-
könnuðum. En auðséð er að við berum
meiri virðingu fyrir reyfurum en
nokkur önnur þjóð. Við bindum þá í
skrautband og gefum þá í jólagjafir
eins og skrautmuni. Erlendis lesa
menn reyfara og fleygja þeim síðan í
sorpið eða eldinn. Hér dramba þeir
með sína gylltu kili í viðhafnarskápum
innan um alfræðibækur og Hómers-
kviður.
125 STORÐ