Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Page 34

Múlaþing
Mentun kvenna til handanna
Það var lagt kapp á að kenna þeim als-
lags vefnað og útsaum; sauma í ábreiður og
mittislinda, og sauma og knippla. Fór það
allt vel úr hendi.
Rokkar vóru fáir til 1810-1812 en fjölg-
uðu eptir það því þá kom vefstóllinn og var
þá spunnið smátt band og haft tvöfallt í öll
fot.
[Neðanmáls:] Kljávefstóll, sem áður
var, var með 5 spýtum, ævinlega ofið tvö-
falt, og þótti góður vefari sem óf kvartjel á
dag.
Bókalestur var sögurnar og rímumar og
Klausturpósturinn og þau rit sem komu þar
á eptir. Nokkuð af karlmönnum var allvel
skrifandi en einkum var það á vissum bæj-
um. Föðurbræður Jóns vóru allir skrifandi.
Eptir 1840 fór þeim að fjölga sem lærðu að
skrifa.
Hreinlœti var nokkuð misjafnt. Matar-
ílát vóru öll úr trje og úr tini á nokkrum
bæjum. Höfuðþvottur var hafður á hverjum
laugardegi.
Kvenfólk hafði affljettað hár, og vafði
því uppundir faldinn, en karlmenn höfðu
sítt hár
Matarhæfi [o.fl.J
Matur var tvisvar á dag því lítið fjekkst
korn. A morgnana var rúgmjölsgrautur,
með spaðbita í, en á kveldin var grasaskyr
ofan í flautir en þegar kom framá veturinn,
og fór að minka í búi, þá var farið að
Valþjófsstað til að kaupa tólg af síra Vig-
fúsi.9 Tólgin var látin útí vatnsgrautinn og
þetta haft til dagsins á vorin.
Undir eins var farið að stía ám á vorin,
þegar nokkrar vóru bornar, til að fá mjólk.
Opt sá á fólki eptir aldamótin. Eptir 1815
fór þetta að lagast. KafFi fluttist hingað fyrst
1808-10. Jón segist hafa keypt 8 #10 seinni
ár sín á Kleif en 16 segist hann hafa þurft á
Klaustri eptir 1850.
Ekki var siður að bjóða almennt inn
gestum en ef þeir þurftu að standa við var
þeim gefið að borða. Næturgestir fóru
snemma á stað á morgnana en fengu þó að
borða áður.
Veislur vóru allar haldnar á Valþjófsstað
og var haft til matar fyrst grjónagrautur með
sírópsblöndu útá og hangiket og steik og
brennivín og dálítið haft af mjöð handa
kvenfólki. Skemmtun engin, nema lítið af
söng, og bannaði prestur þá sálmasöng.* 11
Víndrykkja var lítil og var því ekki tafið
lengi frameptir heldur fóru allir heim.
Morgungjafir vóru gefnar æfinlega. Þær
vóru þannig að brúðgumi gaf eða tilnefndi
brúðurinni vissa upphæð af peningum, svo
sem 30-40 dali eða spesíur, sem hún átti að
halda eptir óskiptu af búi. Þær hjeldust fram
til 1840.
Skírnarveislur engar. Erfidrykkjur
engar. [Hér eru nokkrar línur um kaup-
staðarferðir yfirstrikaðar því sama efni
kemur síðar].
Líkmenn fluttu líkin til grafar en nán-
ustu aðstandendur fóru hvergi og því engin
ræða flutt heima eða við kirkju. Eptir að síra
Stefán tók við flutti hann af og til ræðu við
kirkju.
Búnaðarhættir
Jarðrækt: 1845 var byrjuð fyrsta
vatnsveiting í Hamborg af lausamanni
Bryjólfi Evertssyni, sonarsyni Hans Víum.
Hann var bóksölumaður og hvatti Einar
Bjarnason, sem þá bjó í Hamborg til þess.
Skurður var grafinn til að ná Bessastaða-
9 Hér er líklega átt við “matsöfnunarfélagið” sem séra Vigfús Ormsson stofaði 1800. Sjá Mulaþing 12, bls. 192-203.
10 Ógreinilegt, væntanlega átt við pund.
11 í handriti stendur “samlasong”.
32