Fréttablaðið - 27.11.2021, Blaðsíða 34

Kynjakerfið gerir ráð
fyrir því að konur verði
ástfangnar af jafningj-
um sínum eða ein-
hverjum sem eru eldri
eða ofar í stigveldinu.
Berglind Rós Magnúsdóttir
hefur rannsakað marga ólíka
anga ástarinnar. Í nýjustu
rannsókn sinni talaði hún við
fimmtán fráskildar frama-
konur um leit þeirra að nýrri
ást eða sambandi og hvernig
markaðurinn hefur breyst
og þarfir þeirra. Hún segir
markaðinn opnari en áður,
minna traust og margar mót-
sagnir á markaði ástarinnar.
Þessi vettvangur er lítt
rannsakaður á Íslandi
og ég er, ásamt f leirum,
að byggja upp rann-
sóknarvettvang þvert á
svið hug- og félagsvísinda. Ástin
er þannig fyrirbæri að það er ekki
hægt að finna henni farveg á ein-
hverju einu sviði,“ segir Berglind
Rós Magnúsdóttir, formaður Hins
íslenzka ástarrannsóknafélags, en
hún er uppeldis- og menntunar-
fræðingur að mennt og hefur rann-
sakað umhyggju, vina- og foreldra-
tengsl, en átti alltaf rómantísku
ástartengslin eftir, að eigin sögn.
Berglind segir að þó svo að það
sé iðulega talað um ástina aðeins í
tengslum við maka, vini, fjölskyldu
og foreldra, þá sé fólk miklu oftar
ástarveitur, til dæmis í vinnu eða í
tómstundastarfi.
„Þetta er drifið okkar,“ segir Berg-
lind Rós ákveðin.
Hún segir að forsaga þess að hún
hóf þessar rannsóknir sé sú að árið
2015 hafi Anna Guðrún Jónasdóttir
verið gerð að heiðursdoktor í stjórn-
málafræðideild Háskóla Íslands og
hún velti því fyrir sér af hverju hún
hefði ekki fengið meiri athygli fyrir
skrif sín á Íslandi.
„Hún þróaði hugtakið ástarkraft,
sem ég hef til dæmis fjallað um í við-
tölum og í pistlum í Lestinni á RÚV,“
segir Berglind Rós, og að hugtakið
byggi á kenningum Marx um vinnu
og arðrán vinnukrafts.
„Hún segir að þessi hugtök Marx
séu frábær greiningartæki, en þau
nái ekki utan um þann hluta lífs-
kraftsins sem varðar ástartengslin
og alla þá orku sem fer í umhyggju
og ástartengsl,“ segir Berglind og
að það megi sjá á því, til dæmis, að
umönnunarstörf eru ekki, eða illa,
launuð.
„Það er frekar nýtilkomið að skil-
greina umhyggju sem starf og sýnir
vel hversu blind við vorum áður á
það sem kallast ástarkraftur, hvern-
ig hann er nýttur og að hann er ekki
óendanleg auðlind,“ segir Berglind
Rós og að þetta geti skýrt beint og
óbeint hversu margir eru í kulnun
núna, því umhyggjuþáttur margra
starfa hafi blásið út og sítengingin
mái út skilin milli vinnu og einkalífs.
Kunnum ekki að setja mörk
„Við kunnum ekki að setja mörk
fyrir ástarkraftinum. Við getum
sett mörk um hvenær við hættum
að vinna en svo spreðum við ástar-
kraftinum án þess að spá meira í
því og hvort við séum í samskiptum
sem eru ójöfn hvað þetta varðar,“
segir Berglind. Þetta hafi að miklu
leyti verið drifkrafturinn í rann-
sóknum Önnu Guðrúnar og að það
hafi ekki verið hægt að skilgreina
kynjamisrétti í samfélaginu út frá
því að konur hafi ólík eða minni
réttindi en karlmenn, en að eitthvað
hafi verið óútskýrt sem gæti varpað
ljósi á augljóst misrétti.
„Þannig nýtti hún hugtakið ástar-
kraftur til að útskýra að konur séu
að jafnaði að veita meira af honum
í ástarsamböndum, inni á heimilinu
og í störfum sínum, og þannig er
meiri hætta á að þær brenni út.“
Í mánuðinum kom út grein sem
fjallar um nýjustu rannsóknir henn-
ar, en það eru djúpviðtöl við fimm-
tán fráskildar framakonur sem hafa
skilið við langtímamaka og eru að
reyna að fóta sig í breyttum heimi
og sítengdum veruleika tilhugalífs-
ins.
„Það er áhugavert að skoða þær
konur sem samkvæmt f lestum
árangursmælik vörðum standa
Framakonur
í annars konar
leit að ást
Berglind Rós
segir að það sé
margt breytt á
markaði ástar-
innar og margar
mótsagnir.
FRÉTTABLAÐIÐ/
VALLI
Lovísa
Arnardóttir
lovisaa
@frettabladid.is
sterkt. Eru fjárhagslega sjálfstæðar
og hafa þannig getu til að fara inn
í jafningjasamband. Þær geta yfir-
gefið sambönd vegna þess að þær
eru fjárhagslega og félagslega sjálf-
stæðar. Þær eru ögrandi, því þær
hafa vald. Kynjakerfið gerir ráð fyrir
því að konur verði ástfangnar af
jafningjum sínum eða einhverjum
sem eru eldri eða ofar í stigveldinu.
Þetta er hins vegar að breytast
og þær hafa fæstar áhuga á eldri
mönnum, en hins vegar virðast þær
opnari fyrir yngri mönnum, ekki
síst vegna þess að þeir eru allajafna
jafnréttissinnaðri og tilfinningalega
opnari að þeirra mati.“
Skekkja á markaði
Berglind segir ákveðna skekkju svo
á markaðnum, sem er þegar lítill,
því að „framakarlarnir“ á sama
aldri séu margir að reyna að ná sér í
yngri konur þegar þeir koma aftur á
markaðinn, en karlar sem séu yngri
en þær séu miklu opnari fyrir öllum
aldri.
„Þær hafa allar upplifað talsverð
vonbrigði á þessum vettvangi og
lært að verja sig ástararðráni,“ segir
Berglind og segir að þær geri það, til
dæmis, með því að auka hæfni sína
í að aðgreina milli kynlífs og ástar
og að taka ekki upp sambúð. Hún
segir að stöðunni á markaðinum
megi lýsa með einu orði og það sé
„regluslökun“, sem birtist meðal
annars í stöðugum breytingum á
sambandssamningum, sem skapi
ákveðið óöryggi, en um leið frelsi
til að skilgreina tilfinningar sínar
upp á nýtt.
„Fólk er stöðugt að þreifa sig
áfram í samningaleit, eins og í
atvinnuviðtali eða í þarfagrein-
ingu.“
Hún segir að þetta hafi aukist sér-
staklega með tilkomu forrita eins og
Tinder, á meðan áður hafi fólk hist
og komist að því saman hvort það
ætti saman og svo skildu leiðir.
„Það sem er augljóst er að frádræg
tengsl eru orðin norm. Það þýðir að
þú ferð inn í einhver tengsl, en þú
gerir óbeint ráð fyrir því að þeim
ljúki. Traustið á því að eitthvað vari,
það hefur minnkað gríðarlega. Það
er kannski ekki skrítið ef litið er
til skilnaðartíðni og lengdar sam-
banda. Tölfræðilega er landslagið
breytt og þessar framakonur eru
fráskildar og þar af leiðandi ekki
barnungar og upplifa þessar breyt-
34 Helgin 27. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ