Fréttablaðið - 27.11.2021, Blaðsíða 77

Erlendis eru
margir stórnot-
endur á fiski, á borð við
stórar verslanakeðjur
og veitingahúsakeðjur,
farnir að kalla eftir því
að hlutirnir séu gerðir á
umhverfisvænan og
sjálfbæran hátt.
Við Grindavík hefur
Matorka byggt upp fyrsta
flokks aðstöðu fyrir landeldi
laxfiska, sem nýtir meðal
annars jarðhita á svæðinu
til að tryggja bestu eldis-
skilyrði. Landeldið í Grinda-
vík svarar vaxandi kröfum
markaðarins um sjálfbæra
framleiðslu sjávarfangs.
Að sögn Árna Páls Einarssonar,
framkvæmdastjóra vinnslu og
sölusviðs Matorku, hefur upp-
bygging fyrirtækisins staðið yfir
undanfarinn áratug. „Við tókum
stórt skref árið 2016 þegar við
hófum loks byggingu á fyrstu nýju
landeldisstöðinni fyrir laxfiska
á Íslandi í áratugi. Innviðirnir í
landeldi hér á landi voru nokkuð
komnir til ára sinna, þannig að
þetta var stórt skref. Við áttuðum
okkur fljótt á því að landeldi væri
eitthvað sem hægt væri að gera
miklu meira með á Íslandi. Það
eru þessar sjálfbæru lausnir sem
heimurinn er að biðja um.“
Undirbúningurinn tók mörg ár
en framkvæmdir hófust 2016. Hjá
Matorku starfa í dag um 45 manns
og undanfarin ár hefur verið unnið
að því að koma sjálfbærri fram-
leiðslu í landeldi á fót á Íslandi.
„Við erum með góða vöru. Íslenska
bleikjan er okkar aðallína en við
erum líka með regnbogasilung, en
í minna mæli,“ segir Árni Páll.
Traustur grunnur
og öflugur vöxtur
Verkefnið hefur verið kostnaðar-
samt. 25-30 milljónum evra hefur
verið varið í að byggja upp trausta
innviði. Árni Páll segir að vandað
hafi verið til allra verka. „En þrátt
fyrir þessar miklu fjárfestingar er
félagið enn að slíta barnsskónum,
þar sem aðalvöxturinn er fram
undan. Þetta er verkefni til fram-
tíðar og við ætlum að byggja þetta
upp í töluvert magn hér á Reykja-
nesinu.“
Matorka byrjaði með litla fisk-
eldisstöð í Landsveit, norðan við
Hellu, árið 2010. Þar hófst ævintýr-
ið. Fljótlega kom í ljós að fiskeldis-
fyrirtæki verða að vera með mikið
magn á bak við sig til að eiga ein-
hverja möguleika í þessum stóra
heimi sjávarútvegs. Segja má að
sagan byrji þarna í Landsveitinni,
en hún springur út í Grindavík.
„Í Landsveitinni vorum við að
ala 40-50 tonn á ári, en á þessu ári
verðum við með um það bil 1.300
tonn, sem er auðvitað bylting frá
því sem var. Markmiðið með þessu
öllu var að koma með sjálfbærar
lausnir inn á fiskeldismarkaðinn.
Erlendis eru margir stórnotendur
á fiski, á borð við stórar verslana-
keðjur og veitingahúsakeðjur,
farnir að kalla eftir því að hlutirnir
séu gerðir á umhverfisvænan og
sjálfbæran hátt. Við erum í raun að
svara kallinu um að hlutirnir séu
gerðir öðruvísi en þeir hafa alltaf
verið gerðir.“
90 prósent seld til útflutnings
Bróðurparturinn af sölu Matorku
er til útlanda, en hér á landi er
það fiskbúðin Hafið sem dreifir
vörum fyrirtækisins. Auk þess að
vera fiskbúð sem margir þekkja af
góðu, er Hafið stór dreifingaraðili
inn í verslanakeðjur, veitingahús
og mötuneyti. Útflutningur er hins
vegar 90 prósent af sölu Matorku.
Mjög mikið er selt til Banda-
ríkjanna og Kanada, en Evrópa
er einnig mikilvægur markaður. Í
Evrópu er salan fyrst og fremst til
meginlandsins. Í Bretlandi hefur
ekki verið mikill bleikjumarkaður,
en Matorka hefur hug á að sækja
þar fram líka.
Stjórnendur Matorku horfa
til Asíu sem framtíðarmarkaðar
með mikla vaxtarmöguleika og
eru farnir að þreifa fyrir sér með
sendingar þangað. „Til fram-
tíðar sjáum við fyrir okkur að
vöxturinn geti orðið mikill í Asíu,
því að þar er mikill áhugi á okkar
vöru. Erlendis seljum við mikið til
stórnotenda á borð við verslana-
keðjur, veitingahús og flugfélög.
Við erum ungt fyrirtæki og færum
okkur sífellt nær markaðinum, nær
neytandanum. Í Seattle í Banda-
ríkjunum erum við til dæmis með
litla söluskrifstofu, þar sem við
sinnum stórnotendum í sjávar-
fangi á Bandaríkjamarkaði,“ segir
Árni Páll Einarsson.
En hvert er ferlið í landeldi á lax-
fiskum?
„Við byrjum á því að kaupa
frjóvguð hrogn frá innlendum
birgjum. Þau eru flutt í seiða-
stöðina okkar fyrir austan fjall,
í Landsveitinni. Þar er seiðum
klakið út sem eru síðan alin í
Landsveit í fersku íslensku fjalla-
vatni án allrar seltu þangað til
þau vega 10 grömm. Þetta eru
einhverjir átta mánuðir. Þegar
þau eru orðin 10 grömm eru þau
flutt til Grindavíkur, þar sem
þau eru höfð innanhúss þangað
til þyngdin er orðin að minnsta
kosti 150 grömm. Innanhúss eru
þau í svona 3-6 mánuði og á þeim
tíma eru þau bólusett. Þegar þau
eru orðin 150-200 grömm eru þau
sett í stóru stöðina okkar hérna í
Grindavík og hér er fiskurinn alinn
alveg upp í sláturstærð, sem getur
verið á bilinu 1-2 kíló og allt upp í
2,5 kíló. Í útikerjunum er fiskurinn
í um það bil sex mánuði, þannig
að ferlið spannar á bilinu 18-20
mánuði alls að jafnaði.“
Landeldisstöðin í Grindavík er í
nágrenni við Bláa lónið og jarðhita
og nýtur góðs af því. Hægt er að
halda jöfnu hitastigi allan ársins
hring í kvíunum. Þetta er gríðar-
legur kostur, til dæmis samanborið
við sjókvíar þar sem hitastigið
getur rokkað mikið milli vetrar og
sumars og jafnvel nálgast frost-
mark á veturna. Í landkvíum
Matorku er um 9-10 gráðu vatns-
hiti allan ársins hring.
Matorka leggur áherslu á að
halda kolefnissporinu í lágmarki
og afla helst allra aðfanga hér
innanlands. Fóðrið kemur frá
Fóðurblöndunni. Bleikjan, sem er
aðalframleiðsla fyrirtækisins, er
þannig alíslensk og allt sem kemur
að ferlinu er íslenskt. Þetta segir
Árni Páll vera góðan sölupunkt á
erlendum mörkuðum.
Ársframleiðsla Matorku er,
sem fyrr segir, um 1.300 tonn, en
framleiðslugetan er um 3.000 tonn
á ári. Fyrirtækið hefur leyfi til að
margfalda þá getu og stefnir að því
að verða leiðandi í greininni þegar
fram í sækir.
Matorka hefur lagt mikið upp
úr vottunum sem matvælafram-
leiðandi. Í ljósi aukinnar með-
vitundar um umhverfismál og
samfélagslega ábyrgð, hafa mjög
margir stórnotendur á sjávar-
fangi sett sér ákveðnar reglur hvað
varðar innkaup á fiskmeti. Því
getur verið gríðarlega mikilvægt að
fá vottanir þriðja aðila um hversu
vel birgir stendur sig í framleiðslu
þegar kemur að þessum þáttum.
Matorka var fyrsta bleikju-
fyrirtækið á Íslandi til að taka upp
Aquaculture Stewardship Council
(ASC) staðalinn og hefur nú einnig
hlotið vottun frá Global GAP, en
þetta eru leiðandi gæðastaðlar
hvað varðar ábyrga, alþjóðlega
matvælaframleiðslu.
„Það hefur verið mikið ævintýri
að byggja upp þetta fyrirtæki og
varan hefur fengið mikið hrós um
allan heim,“ segir Árni Páll. „Hinn
heimsfrægi kokkur, Nobu Matsu-
hisa, tók bleikjuna okkar inn á
staðina sína í London, og í fyrra var
bleikjan okkar pöntuð í veislu fyrir
Karl Gústaf Svíakonung.“
Covid hefur þó hægt á vexti
fyrirtækisins og ekki hjálpaði
það þegar allt hristist og nötraði á
Reykjanesinu og jarðeldar byrjuðu
í mars. „Þetta mótlæti hefur þó
bara styrkt fyrirtækið og þrátt
fyrir þetta jukust tekjur félagsins
um 30 prósent á milli ára,“ segir
Árni Páll Einarsson framkvæmda-
stjóri vinnslu og sölusviðs
Matorku. ■
Matorka svarar kallinu um sjálfbært sjávarfang
Árni Páll
Einarsson,
framkvæmda-
stjóri vinnslu-
og sölusviðs
Matorku, með
framleiðslu
fyrirtækisins.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
Landeldisstöð Matorku við Grindavík tryggir umhverfisvæna og sjálfbæra framleiðslu við kjöraðstæður. MYND/ AÐSEND
Matorka leggur áherslu á sjálfbæra framleiðslu.
ALLT kynningarblað 9LAUGARDAGUR 27. nóvember 2021