Fréttablaðið - 27.11.2021, Blaðsíða 30

Þórdís segist sjálf komin með þykkan skráp og tekur upphrópunum reiðra karla um að hún eigi að halda kjafti létt enda viss um að reiðin beinist gegn baráttu hennar frekar en persónu. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
myndir það hefur fyrir konur og
karla. Konur fá yfir sig mikið meiri
kynferðislega áreitni,“ segir Þórdís.
Óumbeðnar typpamyndir
Ein birtingarmynd þess eru óum-
beðnar myndir af kynfærum og
bendir Þórdís á viðhorfsrannsóknir
sem gerðar hafa verið í Bretlandi og
Bandaríkjunum. „Þar kom í ljós að
rúmlega helmingur ungra kvenna
hafði fengið óumbeðnar typpa-
myndir. Ég hugsa að talan sé svipuð
hér á landi, enda erum við mjög
stafræn þjóð.“
Þórdís segir ekki síst áhugavert
að þegar konur voru spurðar hvort
þeim þættu slíkar myndsendingar
sexí, svöruðu 86 prósent þeirra:
Alls ekki. „Óumbeðin nektarmynd
er form af kynferðislegri áreitni og í
ár tóku hér á landi gildi lög um kyn-
ferðislega friðhelgi. Það er ekki í lagi
að ryðjast inn í hana með nektar-
mynd, það er lögbrot.“
Þórdís Elva heldur úti vinsælum
Instagram-reikningi og nýtir hann
í baráttuna, en segir þar einnig frá
lífi tvíburamóðurinnar sem getur
sannarlega verið grátbroslegt. Hún
er dugleg að gera grín að eigin hvers-
dagsleika sem mæður ungra barna
gætu tengt við, til að mynda sitjandi
ein úti í bíl með miðstöðina á til að
eiga dýrmæta stund fyrir sig eina.
Hún er virkur notandi og segir hún
í kringum fimm þúsund manns
fylgjast með sér daglega. „Ég nýti
miðilinn mikið til að bæði koma
mínu efni á framfæri og fá viðbrögð.
Ég er í samtali við samtíma minn og
það krefst þess að hlusta þegar hann
svarar.“
Samþykki gerir gæfumuninn
Þórdís spurði fylgjendur sína út
í hinar svokölluðu typpamyndir
og segir viðbrögðin hafa verið
afgerandi. „Algengt var að konur
töluðu um að ef myndin var óum-
beðin hafi það virkað sem innrás og
þær hafi viljað þurrka myndina úr
minni sínu. Öðru gilti auðvitað um
umbeðna mynd, eða mynd sem var
hluti af einhverju daðri á milli para.
Þetta er alltaf það sama, hvort sem
það er á netinu eða utan þess: Sam-
þykki gerir gæfumuninn.“
En netið er alls staðar og löggjöf
er varðar það misjöfn á milli landa.
„Ég skil vel að fólki fallist hendur í
baráttunni,“ segir Þórdís og nefnir
vefsíðu sem mikið hefur verið notuð
hér á landi til að birta nektarmyndir
af ungum konum í þeirra óþökk.
„Inni á umræddri síðu eru 99 pró-
sent þolenda konur og 76 prósent
þeirra undir 18 ára aldri. Síðan er
vistuð í Panama og íslensk lögregla
segist ekkert geta gert enda ekki
með lögsögu þar, en auðvitað er
alveg hægt að gera eitthvað. Tækni-
legu lausnirnar eru til, það vantar
bara viljann. Við búum í heimi þar
sem hakkarar komast inn í öryggis-
kerfi Pentagon,“ segir hún með
áherslu. „Ef íslenskur karl misnotar
barn í Taílandi getum við sótt hann
til saka hérlendis og það sama ætti
að gilda um að birta nektarmynd í
leyfisleysi.“
Bjuggu í vítahring ótta
Inni á umræddri vefsíðu eru ungar
konur ítrekað nafngreindar, óskað
eftir og birtar nektarmyndir af þeim
í þeirra óþökk. „Ég fór árið 2015 í
hringferð um Ísland, hitti krakka og
hélt fyrirlestra um þetta. Það hafði
enginn fullorðinn rætt um þetta og
þau voru uppfull af reynslusögum,“
segir Þórdís, sem fékk sögur frá
stelpum allt niður í fimmta bekk
grunnskóla. „Stelpur sögðu mér
frá því að auglýst hefði verið eftir
myndum af þeim og því væru þær
hættar að fara í skólasund og leik-
fimi af ótta við að hægt væri að ná af
þeim mynd. Þær bjuggu í vítahring
ótta og voru farnar að skerða þannig
sín eigin lífsgæði,“ segir hún.
„Íslensk stelpa varð fyrir því 16
ára gömul að það birtust af henni
nektarmyndir án hennar samþykk-
is og ári síðar gúgglaði ég nafnið
hennar. Þá birtust 16.200 niðurstöð-
ur og það var hér um bil allt klám,
versta tegund sora of beldiskláms.
Hennar stafræna fótspor var þann-
ig undirlagt af því efni sem maður
vill síst að nafn manns tengist. Þessi
einstaklingur var ekki orðinn lög-
ráða og á eftir að þurfa að sækja um
störf í framtíðinni.“
„Ég er ekki að segja svona sögur
sem áróður til kvenna um að taka
ekki af sér nektarmyndir. Allir hafa
rétt á að tjá sína kynvitund eins og
þeir vilja. Það að segja við mann-
eskju: „Þú hefðir ekki átt að taka af
þér þessa nektarmynd ef þú vildir
ekki að henni væri dreift,“ er svo-
lítið eins og að segja við fórnarlamb
nauðgunar: „þú hefðir ekki átt að
vera í þessu stutta pilsi.“ Við höfum
fullan rétt á að tjá okkur, hvort
sem er með klæðaburði eða ljós-
mynd. Að einhver annar kjósi svo
að níðast á okkur af þeim sökum, er
alfarið á þeirra ábyrgð. Ég er frekar
að vekja athygli á því hversu alvar-
legar afleiðingar það hefur að dreifa
efni í leyfisleysi.“
Auðvelt að búa til nektarmyndir
Þórdís segir jafnframt auðvelt að
búa til nektarmyndir af fólki með
aðstoð myndvinnsluforrita og lýsir
því hvernig hún hafi í undirbúningi
fyrir fyrirlestur vikunnar horft á svo-
kallað „deep fake klám“ þar sem and-
lit þekktra stjórnmálakvenna hefur
verið sett á klámleikkonur. Sú vin-
sælasta í slíku klámi er bandaríska
þingkonan, Alexandria Ocasio-Cor-
tez sem hefur haft hátt um réttindi
kvenna og minnihlutahópa,“ segir
Þórdís og bendir á að sumt efnið sé
ansi sannfærandi og tækninni eigi
bara eftir að fleygja fram.
Þórdís segist oft fá spurningar
um það hvers vegna hún sé að eyða
kröftum sínum í baráttu gegn staf-
rænu of beldi, á meðan hún geti
barist gegn „alvöru“ of beldi, eins
og hún segir það orðað. Of beldi
sem skilji eftir sig brotin bein og
marbletti.
„Þegar ég heyri þessi rök verður
mér alltaf hugsað til þess þegar ég
var í stjórn Kvennaathvarfsins í
fjögur ár. Þar fengum við konur til
okkar sem tikkuðu í öll þessi box
og voru með brotin bein og blóð-
nasir. Þær sögðust ekki geta farið
úr of beldissambandinu því maki
þeirra ætti kynlífsmyndband eða
nektarmynd og hótaði að setja það
í dreifingu. Þær sjá þá fyrir sér að
missa atvinnu sína, félagslega stöðu
og jafnvel forsjá barna sinna og æru.
Þær sáu sig því tilneyddar til að vera
áfram í ofbeldissambandinu. Þann-
ig áttaði ég mig á því að stafræna
of beldið væri límið sem héldi öllu
hinu saman. Það lokar fólk inni í
of beldissamböndum. Þú tékkar
þig ekkert út af internetinu, ef þú
verður fyrir of beldi á internetinu
getur verið ógerningur að ná því út,“
segir Þórdís og sýnir blaðamanni
myndir af ungum konum sem tóku
líf sitt eftir að hafa orðið fyrir staf-
rænu kynferðisofbeldi.
Sagt að halda kjafti
Við mynd af Þórdísi á forsíðu þessa
tölublaðs eru dæmi um skilaboð
sem hún sjálf hefur fengið á Netinu,
hún segist vera komin með þykkan
skráp og hún sé dugleg að snúa því
upp í grín. „Algengustu haturs-
skilaboðin sem ég fæ eru að ég eigi
að halda kjafti, svo það er augljóst
að margir karlar vilja senda mér
lífsstílsráð um að það vanti meiri
þögla íhugun í líf mitt. Sem móðir
þriggja ára tvíbura, guð minn góður
hvað ég er sammála,“ segir hún og
skellir upp úr. Þórdís tekur dæmi
um önnur skilaboð á ensku, þar sem
sendandinn óskar þess að barmur
hennar fari vaxandi: „Still up to
your feminist bullshit? Waiting on
you to grow some tits!“ Þórdís lítur
niður á nett brjóstin og skellihlær:
„Við bæði vinur, við bæði.“
„Það er auðvelt að grínast með
þetta því ég veit að þetta beinist
ekki að mér persónulega – jafnvel
þó þetta sé skrifað við persónu-
legar færslur mínar. Ég veit að hvaða
kona sem er, sem talar eins og ég og
beitir sér með þeim hætti sem ég
geri, myndi fá nákvæmlega sömu
athugasemdir. Þetta snýst ekki um
mína persónu heldur kerfið sem ég
er að ögra með starfi mínu. Hins
vegar er ég mannleg og hef upp-
lifað ógeðslegar árásir sem virki-
lega særðu. Ein þeirra náði undir
skinnið á mér, en þá hafði maður
haft fyrir því að finna lýsingu mína
á nauðguninni sem ég varð fyrir
þegar ég var 16 ára. Hann skrifaði
hana alla upp á nýtt og sett sjálfan
sig inn í hana, og sagðist þannig
ætla að gera það sama við mig. Það
var vont, því það var svo úthugsað,“
segir Þórdís, sem segir þó erfitt að
koma sér úr jafnvægi í dag.
„Það sem þó heldur mér við efnið
er að einu sinni til tvisvar í viku fæ
ég pósta um að ég hafi bjargað lífi
einhvers. Það er þetta sem gefur mér
kraftinn og vegur upp á móti tíu af
þessum hálfvitum,“ segir hún að
lokum, bjartsýn á að baráttan skili
sér, enda margt breyst á síðustu
fimmtán árum. n
Það er ekki
fyrr en
konur
nafngreina
gerendur
að þær eru
brenndar á
báli.
Þar kom í
ljós að
rúmlega
helmingur
ungra
kvenna
hafði
fengið
óumbeðn-
ar typpa-
myndir.

30 Helgin 27. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ