Heilsuvernd - 01.05.1982, Síða 12

Zóphonias Pétursson:
Bakverkur
Sennilega er bakverkur sá
kvilli er vér vel flestir landar vor-
ir þekkjum af eigin raun, og þeir
sem ekki gera það nú þegar mega
eiga von á því, að komast í kynni
við hann áður en æfin er öll.
Hann virðist vera eins konar
þjóðartákn, ef svo mætti segja.
Er vér hér ræðum um bak-
verk, þá eigum vér við alla
hryggsúluna, allt frá hálsi og alla
leið niður í rófubein. Margur er
sá er kvelst af verkjum er hálslið-
irnir verða til að veita, og liggja
þeir upp í höfuð og út í axlir og
handleggi. Hinn algengasti bak-
verkur heldur sig þó við mjó-
hrygginn, og eru orsakir þess
verkjar margvíslegar, og munum
vér koma siðar að því, að ræða
það nánar.
Stundum gerir hann vart við
sig, á þann haft að vart mun
gleymast þeim er fyrir því verð-
ur, að fá það sem nefnt er þursa-
bit. Skeður það á þann hátt, að
við það að beygja sig skyndilega
í baki, er sem hnifi sé stungið á
kaf í mjóhrygginn, og er það
eftirminnileg stund er frá líður.
Þessi dássamlega bygging,
hryggurinn er gerir manninum
fært að ganga uppréttur, þarfn-
ast þess, að tillit sé tekið til hans í
daglegu starfi voru.
Ef til vill, er svo stutt um liðið,
þróunarlega séð, síðan að
maðurinn fór að ganga upp-
réttur, að hryggurinn hefir ekki
ennþá öðlast þann styrk sem
æskilegastur væri til þess mikla
hlutverks. Má færa rök að því,
að einnig fætur og höfuð manns-
ins hefir heldur ekki fyllilega
vanist þessari uppréttu stöðu. —
Æðakerfi og blóðrás benda til
dæmis til þessa. Þessi mikli
burðarás hryggurinn gegnir
miklu hlutverki er hann tengir
saman allan líkamann samtímis
þess að halda honum uppréttum
og sveigjanlegum.
Er vér athugum bakverk vorn
nánar, þá verðum vér að gera oss
ljóst, að honum fylgja ýmsar
skyldar meðverkanir, svo sem
þreyta, taugastress, harðlífi, gikt
og fleira. Það er því oft svo,
að við læknun á bakverk hverfa
oft ýmsir aðrir kvillar, það er því
full þörf að halda bakinu í lagi
margra hluta vegna, og þótt sér í
lagi að losna við sjálfan bakverk-
inn.
Vér skulum þvi snúa oss að
hvað það er sem oft getur valdið
bakverk.
Hver veit nema vér finnum
einhverja af orsökum við bak-
verk þínum?
Bakverkur, getur, og stafar
oft frá eftirfarandi rökum:
1. Slæmum eða kroniskum veik-
indum i t.d. sýktu nýra, liða-
gikt, blöðruhálskirtli o.fl.
2. Frá meiðslum, streitu, á-
reynslu, (skakkri setu, lyft-
ingum o.fl.).
3. Skakkri stöðu, háum hælum,
eða t.d. stöðu skekkju —
annar fótur ef til vill lengri en
hinn.
4. Vöðvatognun eða vöðva-
herslu vegna áreynslu, oft
mjög gamallar ofreynslu.
5. Lélegu eða efnasnauðu fæði.
6. Hreyfingarleysi, og að kunna
enga slökun.
7. Einnig ýmsir kvensjúkdómar.
Rétt er að athuga nánar ýmsar
þessar orsakir bakverks.
Margt barnið og sennilega
fleiri en nokkurn grunar, leggur
grunninn að bakverk þeim er ef
til vill löngu síðar þjáir það á
fullorðinsárum, með skakkri
setu á skólabekk, enda vorkunn,
fái það ekki aðhald og leiðbein-
ingu, sem varla er við að búast,
ef kennarinn situr sjálfur í rangri
setu, eða og veit ekkert um hersu
áríðandi er að temja sér réttan
setumáta, og það strax á barns-
aldri.
Þá verðum vér að gefa gaum
að þeirri vélaöld er vér lifum nú.
Það er ekki aðeins að vér ökum
í alls konar farartækjum heldur
sitjum vér við margs konar vélar,
eða stöndum meira og minna
hálf bognir yfir þeim.
Ef vér tökum bifreiðina sem
dæmi um eitt slíkt farartæki.
Hvernig situr þú í bifreið þinni?
Það þarf að aðgæta vel að
sætið veiti rétt aðhald að baki,
og stilla það vef þannig. Einnig
þarf að ná góðu samræmi fyrir
fætur, að þær séu ekki aðkreppt-
ar. Þá er og mjög gott, ef ekið er
langar vegalengdir, að stöðva við
og við, og stíga út og liðka sig
vel, en hversu fáir athuga það.
Einnig er það áríðandi fyrir þá
er sitja lengi við vélar eða skrift-
ir, að rísa við og við úr sæti og
teygja vel úr líkama sínum.
Þá er það svo að aðgát skal
höfð í vali á stólum. Liltum
manni hentar lægri stóll og setu-
grynnri en þeim sem hávaxinn
er. Hann þarfnast hærri stóls og
dýpri setu.
Sjónvarpið getur og verið
skaðvaldur fyrir bæði bak og
10 HEILSUVERND