Morgunblaðið - 26.11.2021, Blaðsíða 56

Rannveig Borg Sigurðardóttir lögfræðingur, sem nýverið gaf út sína fyrstu
bók, Fíkn, er orðin spennt fyrir jólunum sem hún ætlar að halda í Sviss, með
einkasyni sínum, móður sinni og bróður. Hún leggur meira upp úr skemmtun
og útiveru en mörgu öðru eins og Svisslendingum er einum lagið yfir hátíðina.
Elínrós Líndal
elinros@mbl.is
Við fjölskyldan erum lítil eining. Mér finnst gott
að vera heima hjá mér með stráknum mínum.
Við reynum að fara á skíði. Ég á von á því að
bróðir minn, kona hans og mamma komi út til
okkar, en við höfum tvisvar verið bara tvö sam-
an um jólin sem er dásamlegt líka. Við höfum
búið í Sviss í tíu ár og erum farin að tileinka
okkur ýmislegt sem þar er gert á jólunum.“
Hvernig eru jólin í Sviss miðað við þau ís-
lensku?
„Svisslendingar eru mikið fyrir útiveru,
þannig að þegar þeir eiga lausan tíma, þá sjá
þeir sér leik á borði og fara upp á fjöll. Þeir
leggja lítið upp úr matnum á jólunum en eru oft
með „fondue chinoise“, sem er niðurskorið kjöt
sem þeir dýfa í kjötsoð, og hafa svo sósur með.
Svisslendingar eru á skíðum allan daginn og því
er fondue hentugur matur. Það tekur ekki
meira en hálftíma að undirbúa réttinn og sam-
veran í eldamennskunni er sett í forgrunn.
Ég reyni að halda í þessa upplifun á jólunum.
Mér finnst dásamlegt að fara með son minn í
kaþólska messu á aðfangadag klukkan sex.
Þetta er falleg barnamessa þar sem þau eru lát-
in sitja fremst í kirkjunni. Messan er öll sniðin
að börnunum og hún er styttri og aðgengilegri
en aðrar messur.“
Er vanalega með krúttleg jól
Rannveig er alltaf einstaklega vel til fara og
hefur gaman af því að klæða sig upp á á jól-
unum.
„Við erum nú vanalega með voðalega krúttleg
jól. Ég er ekki búin að ákveða hvað verður í jóla-
matinn en það er alltaf súkkulaði-fondue í eft-
irrétt, því það er í uppáhaldi hjá syni mínum. Ég
hef stundum verið með hægeldaða T-bone-steik
þar sem það er ágætt að leyfa henni að eldast á
100 gráðum á meðan við förum í kirkjuna. Ég
borða þó ekki kjöt lengur og ætli ég leyfi ekki
fjölskyldunni sem verður úti með mér að vera
meira með í ráðum með matinn. Ég legg meira
upp úr upplifun og útiveru.
Við puntum okkur alltaf mikið. Í fyrra sem
dæmi vorum við mjög fín, þó við höfum bara
verið tvö á jólunum. Ég var í fínum kjól og háum
hælum. Ég passa alltaf að kaupa fallegar gjafir.
Kaupi eitthvað fyrir mig frá syni mínum og svo
fáum við vanalega fullt af bókum fyrir jólin. Mér
finnst alveg hreint yndislegt að fá eins margar
íslenskar bækur og hægt er og svo jafnast fátt á
við að liggja undir teppi með heitt te og Nóa
konfekt og lesa.“
Er spennt fyrir fyrstu bókum
annarra rithöfunda
Rannveig er búin að vera að lesa fyrstu bæk-
ur annarra rithöfunda að undanförnu.
„Mér finnst svo skemmtilegt að skilja þennan
reynsluheim betur og hvað það er mikil vinna að
gefa út bók. Hvað maður gefur mikið af sér í
þetta starf í raun og veru, það er eitthvað sem
ég hefði aldrei getað ímyndað mér. Ég fór til
Parísar nýlega og þá fór ég inn í franska bóka-
búð, sem er eitt það skemmtilegasta sem ég
geri. Þessar gamaldags litlu krúttlegu bókabúð-
ir eru líkt og annar heimur. Það var lítið barna-
horn í þeirri sem ég heimsótti og sonur minn
sem les að jafnaði ekki mjög lengi í einu, lá inni í
horninu og las bækur í örugglega klukkutíma. Í
búðinni var búið að stilla upp athyglisverðum
bókum og búið að gera lítinn útdrátt úr þeim.
Ég tók sérstaklega eftir fyrstu bókum nýrra
höfunda og fann áhugaverða höfunda sem mér
þykir einstaklega vænt um. Eldri höfundar
kynna sig sjálfir, svo það er til fyrirmyndar að
hafa uppsetninguna svona eins og í París.“
Hvernig sérðu rithöfundarstarfið fyrir þér?
Ætlarðu að skrifa fleiri bækur?
„Ég þarf að finna tíma því mig langar að
skrifa meira. Ég er með fullt af hugmyndum í
höfðinu sem mig langar að skrifa um. Sem
dæmi langar mig að skrifa meira um þann heim
sem ég lifi og þvælist í þar sem ég held að sé
mikilvægt að skrifa um konur í fyrirtækjaheim-
inum.“
Hvernig lýsir þú þessum heimi?
„Ég er innanhússlögfræðingur í stóru al-
þjóðlegu fyrirtæki og hef verið að vinna hjá
nokkrum stórum alþjóðlegum fyrirtækjum og
einnig sem lögfræðingur á stofu. Það er bara,
hvað sem hver segir, erfitt að vera kona í karla-
heimi. Til að haldast í þessum heimi þá verð ég
að vinna í góðu andrúmslofti. Ég vinn með góðu
fólki en kröfurnar eru miklar og ef andrúms-
loftið væri vont eða eitrað, þá gæti ég þetta
ekki. Það er mikið í húfi í vinnunni, þar
sem ég vinn mest með kaup og sölu fyr-
irtækja, og stórar fjárhæðir. Sem
dæmi keypti fyrirtækið yfir tveggja
billjóna evra fyrirtæki í sumar.“
Skiptir lífinu niður
til að geta skrifað
Hvernig ferðu að því að vera einstæð
móðir í Sviss, í kröfuhörðu starfi og námi
og að skrifa skáldsögu?
„Ég tek þetta í hlutum, þannig virkar lífið
hjá mér. Ég skrifaði mest af bókinni þegar ég
var ekki í skólanum. Ég tek námið mjög hægt, í
raun eitt fag í einu, og er núna í hléi þar til í
september á næsta ári út af miklu álagi í
vinnunni og til að geta fylgt bókinni eftir. Þegar
mikið er að gera í vinnunni þá skrifa ég ekki.
Ég horfi lítið á sjónvarp og djamma ekki,
þannig fær maður fullt af nýjum tíma og svo
er ég yfirleitt með „au pair“ hjá mér sem tek-
ur hluta af ábyrgðinni hér heima.“
Hvernig sérðu fyrir þér framtíðina?
„Það er enginn 75 ára fyrirtækja-
lögfræðingur í starfi í dag, svo ég sé fyrir mér
að sinna ráðgjöf og skrifum í fullu starfi sem
einskonar seinni feril á lífsleiðinni. Þó ég sé að
mennta mig í almennri fíkn, þá verður fókusinn
minn alltaf á átröskun, þar sem ég hef kynnst
stjórnleysinu hvað mest sjálf.“
Hvaða ráð áttu fyrir fólk sem vill upplifa inni-
haldsrík jól á þessu ári?
„Kannski bara að taka Svisslendinga til fyr-
irmyndar og gera eitthvað með fjölskyldunni úti
á jólunum. Að vera ekki að stressa sig of mikið á
mat og pökkum, heldur að gera eitthvað
skemmtilegt á heilbrigðan hátt. Það gerir
manni gott að gera ánægjulega hluti. Áhugamál
og skemmtun týnist niður þegar fólk er á valdi
fíknar.“
Þar sem fíkn er yfir og allt um kring
Skáldsagan Fíkn hefur nú þegar vakið
talsverða athygli lesenda sem gefa henni
góða dóma fyrir meðal annars frum-
legheit og raunsæi, en hún fjallar um líf
Ellerts sem umturnast þegar hann
heillast af myndlistarkonunni Freyju
Negroni sem hefur nýlega snúið heim
frá Ítalíu eftir erfiðan skilnað.
„Hann reynir að fylgja Freyju eftir
í tryllingslegri rússíbanareið þar sem
fíkn er yfir og allt um kring. Villt kynlíf og vímu-
gjafar virðast aldrei langt undan. Lygarnar og
svikin vinda svo upp á sig.“
Hvernig tilfinning er það að gefa út sína
fyrstu bók?
„Nú í dag finnst mér það frábært en þetta er
nýtt fyrir mér og vissulega búið að vera mikill
tilfinningarússíbani sem ég hef ekki upplifað áð-
ur. Ef þú hefðir spurt mig rétt áður en bókin
kom út, þá hefði ég líklegast svarað að mig lang-
aði að hætta við allt saman. Ég var svo hrika-
lega hrædd. Ég hugsaði með mér: ,,hver þykist
þú vera?“
Nú hafa viðtökurnar verið góðar. Ekki satt?
„Jú, og er ég einstaklega þakklát fyrir það
sem ég hef lesið og séð og þá sérstaklega fyrir
þá sem hafa skrifað umsagnir við upplestur
bókarinnar á Storytel þar sem fjölmargir rita
umsagnir um að þeir tengi við söguna,“ segir
Rannveig og heldur áfram: „Þó mikið fari fyrir
kynlífi og spennu í bókinni fjalla umsagnirnar á
Storytel ekki um það. Lesendur virðast tengja
við upplifun aðstandenda í bókinni og þeirra
sem eru að glíma við fíkn á hinum ýmsu sviðum.
Þeir virðast lifa sig inn í söguna sem mér þykir
alveg svakalega vænt um.
Það að taka þátt í jólabókaflóðinu er svo allt
önnur saga. Ég er ekki alveg komin þangað.
Bókin var að koma út og ég er að hitta fólk og
það er gaman. Í raun verð ég að viðurkenna að
mér finnst þetta ein skemmtilegasta upplifun
sem ég hef farið í gegnum. Það er ekki margt
sem ég hef gert sem ég byrja á og týni tímanum
í. Þegar ég hef þurft að fara á fund þá hefur mig
langað að skrifa meira og beðið eftir að komast
aftur í tölvuna. Ég vissi ekkert hvað ég var að
fara að skrifa, hugsaði um söguna á milli þess
sem ég skrifaði hana, og lifði mig svo mikið inn í
söguna að ég gat verið alveg miður mín yfir því
sem var að gerast hjá sögupersónunum, þó ég
væri að skrifa framvindu sögunnar sjálf.“
Sagan bjó innra með henni
Rannveig segir söguna hafa komið til hennar
og hún hafi í raun skrifað sig sjálf.
„Ég lifði mig svo inn í söguna að ég var inni í
bókinni. Ég hef heyrt þetta frá öðrum rithöf-
undum, en það var magnað að upplifa þetta
sjálf, það hvernig maður getur farið inn í annan
heim og séð persónurnar fyrir sér, ljóslifandi í
huganum.“
Rannveig er í námi við Kings College í fíkni-
fræðum og áhugavert að lesa þá þekkingu í
gegnum söguna, þar sem bæði er fjallað um
glansmyndina en einnig það sem enginn segir
frá. Minningarnar sem fólk heldur í þegar það
er í bata, til að halda sig frá því sem það skaðaði
sig með.
„Já, mér þykir svo vænt um þann hluta bók-
arinnar, til dæmis þegar Freyja vaknar á vinnu-
stofunni sinni og lítur í símann sinn, til að at-
huga við hvern hún var að tala kvöldið áður. Það
er eitthvað sem margir geta án efa lifað sig inn
í.“
Svo er það baslið við að halda í hið hefð-
bundna líf. Sem dæmi að hugsa um börnin sín.
„Hluti bókarinnar fjallar einmitt um þann
hluta sem er svo mikilvægur. Það hvernig fólk
virðist geta boðið sér upp á allskonar hluti, en
svo þegar það er gengið of langt og það gæti
náð til barnanna, þá held ég að það sé gott að
stoppa. Þegar maður er orðinn hræddur um
barnið sitt.“
Titill bókarinnar minnir á
að sagan er ekkert grín
„Svo tala einstaklingar sem kljást við
fíkn um að þeir elski börnin sín jafn
mikið og aðrir en að huglæga og lík-
amlega þráhyggjan taki yfir allt sem
skiptir mestu máli. Bókin er í það
minnsta áhugaverð saga en kápa bók-
arinnar minnir okkur á að umfjöllunar-
efnið er ekkert grín.“
Hvað ætli þeir sem eru að glíma við
fíknivanda séu að fara í gegnum á jólunum?
„Ég held að jólin geti oft verið erfiður
tími. Í raun oft sá erfiðasti því þá getur fólk
verið að fást við svo mikið. Þá er oft mesta
stjórnleysið og þá er oft byggt á verstu minn-
ingunum. Þeir sem eiga hamingjusamar góðar
fjölskyldur átta sig oft ekki á hvað fólk í óheil-
brigðum fjölskyldum eru að fara í gegnum.
Hvað jólin og hátíðisdagar geta verið erfiðir.
Fyrir börn geta jólin verið hræðilegur
tími þar sem mikil drykkja og rifrildi ein-
kenna heimilislífið. Jólin eru því oft virkilega
kvíðavaldandi.“
Fíkn er ástarsaga í grunninn. Eða í það
minnsta tilraun fólks til að elskast. Er það ekki?
„Jú, við getum í það minnsta sagt að ást komi
við sögu í bókinni en hún er svolítið þráhyggju-
kennd og sjúk en það er alveg ást þarna líka.
Lífið er ekki bara svart eða hvítt. Sagan bull-
aðist út úr mér og ég skrifaði bara það sem mig
langaði að skrifa um. Tilgangurinn með sögunni
var að fá fólk til að muna hvernig hlutirnir eru
raunverulega, ef við tökum allar kenningar og
módel og setjum það til hliðar og tengjum í til-
finningarnar okkar í staðinn.
Mér eru svo minnisstæð orðin hennar Freyju
í bókinni þegar hún segir: ,,Ég er ekki lengur
Freyja listamaður sem er að slá í gegn, ég er
bara gangandi vandamál því ég fæ mér aðeins
oftar í glas en Ella finnst við hæfi.“
Þetta er eitthvað sem við verðum að horfa á
raunsætt og átta okkur á. Við getum ekki bara
litið á fólk sem veikt, það er líka með allskonar
styrkleika sem vert er að skoða.
Sjálf get ég lifað mig inn í þetta því eins og ég
hef fjallað um áður í viðtölum, þá var ég með át-
röskun þegar ég var yngri og get tengt við
þessa upplifun Freyju. Á sama tíma þá gekk
mér mjög vel í skóla. Ég sinnti mörgu, átti
góða vini og fleira. Vandinn getur bara orðið
svo stór og tekið yfir hvernig aðrir sjá viðkom-
andi. Af þessum sökum finnst mér svo mikil-
vægt að við séum umburðarlynd hvert gagn-
vart öðru og áttum okkur á því að fíkn er
flókin.“
Settist ekki niður til
að skrifa um kynlíf
Aðstandandinn er svo oft uppfullur af ótta
og telur sig vita betur en fíkillinn. Hvaðan svo
sem sú hugmynd er komin.
„Allar eða að minnsta kosti margar kenn-
ingar innan fíknifræða eru réttar að mínu mati
en þær horfa á vandamálið út frá mismunandi
hliðum.
Þeir sem vilja gagnrýna sjúkdómamódelið
sem dæmi þurfa bara að skoða heilann með
heilaskanna til að sjá afleiðingar sem dæmi
drykkju.
Svo eru vísbendingar um að áföll raski „oxý-
tósin“-kerfi líkamans.
Bókin er fyrir almenning og ekki gerð til að
fræða heldur frekar til að fá fólk til að tengja.
Enda erum við öll í sama liði.“
Af hverju er svona mikið kynlíf í bókinni?
„Af því að þetta er stjórnlaust fíknisamband á
milli Freyju og Ella. Því meira sem ég hugsaði
um persónurnar í bókinni, þeim mun meira
fannst mér passa að setja inn smá kynlífsfíkn.
Svo er sagan um ungt fólk, rétt undir og yfir
þrítugt, þá er eðlilegt að það sé mikið kynlíf.
Drifkrafturinn í söguþræðinum sýnir einnig
hversu háður Elli er Freyju. Mér fannst þetta
bara passa.
Ég settist samt ekki niður og ákvað að skrifa
bók um kynlíf. Það bara gerðist.“
„Mikilvægt að leika sér á jólunum“
Ljósmynd/Saga Sig
Rannveig Borg
verður í Sviss um jólin
þar sem hún leggur
áherslu á útiveru og
að lesa góðar bækur.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2021