Strandapósturinn


Strandapósturinn - 01.06.2020, Side 69

Strandapósturinn - 01.06.2020, Side 69
68 mýrarbrennu 1253. Merkasta heimildin um dún á 13. öld er í Skriftaboðum Árna Þorlákssonar er hann samdi 1269, þá nývígður biskup til Skálholts. Í 13. grein, sem ber yfirskriftina Penetencia propter adulterium eða yfirbót fyrir hórdóm boðar hann að sá seki „varni við baði, laug, línklæðum og dúnklæðum.“ (DI 2 bls. 20). Í kirkjumáldögum frá 15. og 16. öld er getið dúnklæða og hæginda með dúni og tekið fram sums staðar að þau séu gömul og fánýt. Flestir þessir máldagar eru ársettir á 16. öld en þeir sanna þó að dúnn var notaður víða í sængur á 14. og 15. öld. Til er meðmælabréf kirkjuhöfðingja í Björgvin dagsett 7. mars 1475, þar sem þeir mæla með því að Hansakaupmaður kæri Englendinga fyrir ólöglega verslun á Íslandi og rán þeirra á skipi hans en í ránsfengnum hafi meðal annars verið að finna tres saccos refertos plumis eða þrjá sekki fulla af dúni (DI V bls. 64). Þetta er traust heimild um dún- sölu til útlendra kaupmanna á 15. öld. Þegar líður á 16. öldina eru margar heimildir um dúnsængur og -klæði. Á fyrri hluta 17. aldar er einnig fjöldi heimilda um dún. Á Alþingi 1642 tilkynnir Pros Mundt beiðni Kristjáns IV um að hann „ skulde forskaffe hans Majestet en Del Ederdun.“ Þessi beiðni virðist ekki hafa skilað miklum árangri því að á Alþingi 1669 til- kynnti Friðrik III Danakóngur að hann tæki sér einkaleyfi á kaupum og sölu á öllum dún sem þar kynni að fást. Athyglivert er að dúnn er ekki verðlagður í verslunartaxta fyrr en 1779. Launverslun við erlenda sjómenn var stunduð hér langt fram á 19. öld og hefur dúnn verið þar ásamt með prjónlesi góður gjaldmiðill við kaup á önglum og snæri en um það eru að sjálfsögðu engar heimildir. Jón Pétursson fálkafangari fæddist vestur á fjörðum 1584. Sjö ára fór hann til Englands og var þar í 13 ár. Eftir heimkomuna mun hann hafa aðstoðað Englendinga við fálkaveiðar hér en eftir að Kristján kóngur IV bannaði útlendum mönnum veiðar á fálkum, sneri hann sér að æðar- rækt, settist að í Brokey og fékk þá viðurnefnið Brokeyjar-Jón. Hann mun fyrstur hérlendra manna hafa hitað dún og notað dúngrind og komið með þá kunnáttu frá Englandi. Ekki er vitað nú, hvert hann seldi dúninn en geta má sér til að enskir hafi fengið töluverðan hluta hans. Guðmundur Þorleifsson á Narfeyri fékk Brokey með konu sinni á síðari hluta 17. aldar. Þar hóf hann æðarrækt af miklum dugnaði og jók varpið þar mikið og eins í öðrum eyjum sem tilheyrðu honum. Hann var fyrstur Íslendinga til að
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146

x

Strandapósturinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Strandapósturinn
https://timarit.is/publication/1641

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.