Strandapósturinn - 01.06.2020, Qupperneq 77

76
Í júlí 1942 sigldu skip á tundurduflagirðingu sem bandamenn höfðu lagt
norður af Horni. Fjöldi sjómanna fórst þá og rak líkin inn allan Húnaflóa
að vestanverðu. Ekkert lík rak þó í Broddanesi en tvö á Broddadalsá, eitt í
Stóra-Fjarðarhorni og tvö á Kollafjarðarnesi, Hvalsá og á Þorpareka. Fyrir-
mæli herstjórnarinnar, þegar sjórekið lík fannst, var að bjarga því frá sjó og
hylja andlit þess, svo vargur kæmist ekki í það; seinna yrðu þau sótt. Það
kom í hlut Broddanesbænda og Halldórs Jónssonar á Broddadalsá að flytja
líkin sem rak að Broddadalsá yfir að Kollafjarðarnesi. Þegar þangað kom
skáru hermenn, sem tóku við líkunum, föt á baki þeirra og skráðu merki,
sem á baki þeirra voru og köstuðu þeim síðan upp á opinn vörubílspall.
Þótti bændum þeim, sem við þetta unnu, aðfarirnar heldur ruddalegar.
Nokkrum dögum eftir líkfundinn voru bændur á Broddanesi beðnir um
að kanna öll sker og hólma, sem tilheyrðu Broddanesi og kanna hvort þar
væru sjórekin lík en svo var ekki. Þótt ekki tilheyri það sögu Broddaness,
má geta þess hér að þegar Ágúst bóndi á Hvalsá bjargaði líkum þeim er
þar komu að landi og eins þeim sem rak að Kollafjarðarnesi, hjálpuðu synir
hans, Haraldur þá 12 ára og Benedikt 11 ára við þann starfa.
Í góulok 1942 fannst nýfæddur hvítabjarnarhúnn á Broddanesreka.
Feldur hans var heill og óskemmdur. Var hann því fleginn, skinnið verkað
og húnninn stoppaður upp. Sumarið eftir var hann gefinn til Reykjavíkur.
Sú regla að nýta hlunnindi í Broddanesi á skipulegan hátt varð til um
1820. Selanet voru undantekningarlaust lögð nákvæmlega á sama stað
ár eftir ár. Stundum var lagt við Fannakrók, Litlabyrgi og Klakka inni á
Kollafirði og fór það eftir veðurfari. Hirðing hlunninda í Broddanesi var
mannfrek en þessi regla um selveiði var mikilvæg: þótt ekki færu allir með,
þegar net voru lögð, vissu þeir alltaf, hvar þau var að finna, þegar farið var
í umvitjun. Eins var föst regla með hirðingu æðarvarpsins, eins og áður er
sagt: alltaf farið sömu vikudagana eftir hádegi, í eggjatöku fjórir menn en
dúntekju átta. Reglur þessar sem Broddanesbændur settu sér fyrir um 200
árum voru haldnar í nær 150 ár, á meðan að hlunnindin voru mikilvægur
þáttur í afkomu fólksins í Broddanesi og nágranna þess. Þær eru einstakar
að því leyti að þær voru haldnar af 6 kynslóðum. Hvað æðarvarpið snertir,
hafa þær án efa stuðlað að vexti þess á 19. öld en þegar hætt var að fylgja
þeim hnignaði æðarvarpinu strax, þó að fleiri þættir hafi eflaust haft þar
áhrif. Að hluta til lögðu þær grunn að fjárhagslegri afkomu fólksins þar og