Neytendablaðið - 01.05.2021, Page 11

Neytendablaðið // Maí 2021 11
alfarið bönnuð.“ Jørgensen nefnir einnig þalöt til sögunnar, efni
sem eru notuð sem mýkingarefni í plast og geta haft skaðleg
áhrif á frjósemi. Árið 1999 setti Danmörk bann á notkun allra
tegundir þalata í vörum sem ætlaðar eru börnum yngri en þriggja
ára og er enn í dag með strangari lög en Evrópusambandið, sem
hefur til þessa bannað sex tegundir þalata í þessum sömu vörum.
Jørgensen segir það sjaldan hafa gerst að vísindamenn hafi
varað við ákveðnu efni og síðar hafi komið í ljós að áhyggjurnar
reyndust ekki á rökum reistar. Það væri því eðlilegt að neytendur
nytu vafans í meira mæli og varúðarreglan væri ávallt höfð að
leiðarljósi.
A-, B- og C-merkingar á vörum
Til að létta neytendum lífið hefur Tænk Kemi búið til merk-
ingarkerfi með bókstöfunum A, B og C, sem segja til um hversu
mikið af óæskilegum efnum er í snyrti- og húðvörum. Horft er
til efna sem annað hvort er vitað með vissu – eða grunur leikur
á – að séu hormónaraskandi, ofnæmisvaldandi, krabbameins-
valdandi eða skaðleg umhverfinu. A merkir að varan innheldur
engin óæskileg efni, B þýðir að varan er að mestu laus við
óæskileg efni en inniheldur eitt eða fleiri ilmefni og C merkir að
varan innheldur eitt eða fleiri efni sem rétt væri að forðast. Efnin
skapa ekki endilega hættu ein og sér en samanlögð notkun þeirra
yfir tíma getur haft neikvæð áhrif og er þá gjarnan talað um
svokölluð kokteiláhrif.
Ólík innihaldsefni eftir löndum
Í samvinnu við neytendasamtök víða um heim ákvað Tænk
Kemi að rannsaka hvort innihaldsefni í snyrtivörum – tilteknum
þekktum vörumerkjum – væru þau sömu óháð því hvort varan
væri keypt í Danmörku, Pakistan eða Brasilíu. Í samstarfi við 33
neytendasamtök víðsvegar um heiminn var innihaldslýsing á 39
húð- og snyrtivörum grannskoðuð og niðurstaðan var nokkuð
óvænt. Í ljós kom að nákvæmlega sama vara getur innihaldið
mismunandi efni allt eftir því hvar hún er seld. Jørgensen segir
að markmiðið hafi ekki síst verið að vekja athygli á öllum þeim
varasömu efnum sem finna má í húð- og snyrtivörum. Lang-
flestar vörur sem voru skoðaðar fengu C í einkunn og alls fund-
ust 65 óæskileg efni í 39 vörum. Ein vara, maskari sem seldur
var í Svíþjóð og á Spáni, innihélt efni sem er bannað og hefði
því ekki átt að vera í sölu. Jørgensen segist ekki hafa búist við að
sjá svo mikinn mun á einstaka vörum milli landa en til dæmis
hafi sjampó frá Head and Shoulders fundist í 13 mismunandi
útgáfum. Ekki er alveg ljóst hvað skýrir þetta; hugsanlega er
framleiðslan aðeins mismunandi eftir mörkuðum en einnig lítur
út fyrir „uppskriftum“ sé breytt nokkuð ört.