Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2009, Blaðsíða 24

 – Sjómannablaðið Víkingur
Makríll er einn af nýjustu nytja-
fiskum okkar Íslendinga og færist
sífellt í aukana að hann sé meðafli með
síld veiddri í flottroll á sumrin. Makríll-
inn hrygnir snemmsumars og syndir
svo norður í ætisleit og hefur hann
veiðst í íslenskri lögsögu í júlí og ágúst.
Á undra skömmum tíma hefur makríl-
afli í íslenskri lögsögu farið úr 4000
tonnum árið 2006 í rúm 100 þúsund
tonn árið 2008. Stærstur hluti þess
fengs fer til bræðslu sem er miður því
að fiskimjölið gefur ekki nándar nærri
jafnmikið af sér og væri fiskurinn seld-
ur konum og körlum til neyslu. Það er
því allra hagur, og hann umtalsverður,
að finna hagkvæmar leiðir til að gera
makrílinn að mannamat.
Höfum hugfast að makríllinn er með-
afli. Þetta segir okkur að fyrst þarf að
finna aðferð til að skilja hann frá síld-
inni (og öðrum afla). Í öðru lagi þarf
að losna við átuna úr maga hans sem
annars eyðileggur fiskinn til manneldis.
Þegar makríllinn er veiddur sem
mannamatur seinni hluta sumars er
hann hausaður, slægður og frystur og
þannig seldur til Austur-Evrópu. Til
þess að þetta sé unnt þarf, auk lág-
marksvinnslulínu, að vera hausari og
suga um borð sem sýgur innyflin úr
makrílnum.
Verkefnið
Árið 008 samþykkti AVS, rann-
sóknasjóður í sjávarútvegi að styrkja
verkefni sem Matís ohf, Ísfélag Vest-
mannaeyja hf og Huginn ehf starfa sa-
man að. Verkefnið nefnist: Veiðar, flokk-
un, vinnsla og markaðir fyrir makríl
veiddan af uppsjávarskipum. Markmiðið
er að kanna makrílveiðar uppsjávarfiski-
skipa á Íslandsmiðum, gera mælingar á
lögun fisksins, leysa flokkunarvanda-
málið (það er að skilja makrílinn frá
öðrum afla) og segja til um hvernig
vinnslunni verði best háttað í frystiskip-
um. Skilgreina á nauðsynlegan tækjakost
við vinnsluna og kanna markaði fyrir
makríl veiddan á Íslandsmiðum eftir
árstímum.
Verkefnið er til tveggja ára og hefur
nú staðið í eitt ár. Eru hér birtar fyrstu
niðurstöður úr þessum athugunum.
Lögun makríls
Makríll er straumlínulaga fiskur. Lagt
var mat á flokkunareiginleika makríls
sem veiddur var austur af landinu innan
íslenskrar og færeyskrar lögsögu. Sýnum
var safnað af þremur skipum, þau voru
tekin úr skiljara uppá dekki um leið og
aflanum var dælt um borð. Alls voru 0
fiskar af hverju skipi mældir vikulega.
Eftirfarandi þættir voru athugaðir; heild-
arlengd, staðallengd, hauslengd, bol-
lengd, stirtla, breidd, hæð, ummál og
þyngd. Auk þess var kyn fiska greint.
Niðurstaðan varð í sem stystu máli sú
að langmest var af makríl á stærðarbilinu
frá 5 til 9 sm. Smæstir voru fiskarnir
9 sm – sem vel að merkja voru innan
við 1% af mældum afla – en stærstir 
sm (1% sýna). Um 0% fiskanna voru 0
sm eða lengri en enginn fór þó yfir 
sm. Þess má geta að makríllinn verður
mest 60 sm langur.
Um þyngd er það að segja að lang-
flestir fiskanna, eða 80% þeirra, voru á
bilinu 00 til 599 gr (1% voru 00-99
gr). Aðeins % sýna voru undir 00 gr
(léttustu fiskarnir fóru niður í 50 gr) en
% voru þyngri en 700 gr – þyngsti
fiskurinn var 790 gr.
Ragnheiður Sveinþórsdóttir.
Ragnheiður Sveinþórsdóttir,
verkefnastjóri hjá Matvæla,rannsóknum Íslands (Matís)
Makrílvinnsla á Íslandsmiðum