Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2017, Blaðsíða 9

Sjómannablaðið Víkingur – 9
formlegan fund með formanni nefndar-
innar þar sem hann kynnti hana fyrir
honum munnlega.
Um sumarið 1945 fékk hann Sigurð
Jónsson módelsmið, þá starfandi í Lands-
miðjunni, til þess að smíða módel af
skuttogara samkvæmt sinni hugmynd.
Með skuttogara módelið meðferðis
kynnti hann ýmsum málsmetandi togara-
skipstjórum þess tíma skuttogarahug-
mynd sína sem þeim leist vel á í upphafi
þótt hljóðið hafi síðar breyst. Til þess
að gera nú langa sögu stutta þá gekk
Andrés frá Heródusi til Pílatusar hér á
landi með módelið sitt en hafði ekki
erindi sem erfiði. Leitaði m.a. til stjórnar
Vélstjórafélags Íslands um stuðning en
hlaut ekki hljómgrunn þar. Reyndi fá
einkaleyfi á hugmynd sinni í atvinnu-
málaráðuneytinu en var vægast sagt
fálega tekið.
Í framhaldi af samtali við Þorvald
Stefánsson sem þá var umboðsmaður
hér á landi fyrir Boston deepsea fishery í
Fleetwood, sem hafði greinilega áhuga
hugmyndinni, ákvað hann að halda til
Fleetwood með módelið og kynna hug-
mynd sína fyrir nefndum samtökum þar
sem áhuginn hér heima virtist af skorn-
um skammti. Í kringum áramótin 1945-
46 hélt Andrés, með módelið, áleiðis til
Fleetwood með togaranum Júní GK-345.
Af óþekktum ástæðum var skipinu snúið
til Grimsby. Fljótlega eftir komuna þang-
að spurðist erindi Andrésar út líklega
vegna þess að hann hafði meðferðis
stóran kassa sem módelið var í sem
vakti óskipta athygli tollþjónanna sem
afgreiddu skipið. Fljótt spurðist út í
Grimsby hvað í kassanum var eða módel
af skipi sem tæki og kastaði vörpunni
frá skutnum. Í framhaldi setti Þórarinn
Olgeirsson togaraskipstjóri, sem þá var
búsettur í Grimsby, sig í samband við
Andrés og bauð honum sína aðstoð.
„Sagðist ekki þar sem hann væri Íslend-
ingur, geta verið þekktur fyrir að láta stela
þessu af mér. Og sagðist hann setja allt í
gang til að koma í veg fyrir að aðrir tækju
hugmyndina“.
Til þess að koma hugmynd sinni skil-
merkilega á blað vegna einkaleyfisum-
sóknar, hélt hann ásamt Páli Aðalsteins-
syni skipstjóra, yfir til Hull en þar áttu
þeir fund með Mr. Grey skipaverkfræð-
ingi hjá Selby skipasmíðastöðinni sem
fór skilmerkilega yfir hugmynd Andrésar
og teiknaði upp allt það sem var frá-
brugðið frá búnaði síðutogaranna.
Að nokkrum dögum liðnum kom
Þórarinn Olgeirsson til Andrésar með
pappíra sem hann sagði vera einkaleyfis-
umsókn og bað hann að skrifa undir,
sem hann gerði, og sagðist mundu hafa
við hann samband með bréfi fljótlega til
að láta hann vita af gangi mála. Það bréf
er ókomið enn. Í framhaldinu hélt
Andrés til Fleetwood þar sem hann
kynnti hugmynd sína fyrir Mr. Kirk, sem
þá var í forsvari fyrir Boston deepsea
fishery í Fleetwood, og fleirum.
Skömmu síðar hélt Andrés heim á leið
og var kominn til landsins í febrúar
1946.
Í framhaldinu er býsna fróðlegt að
velta fyrir sér aðdragandanum að smíði
fyrsta skuttogarans, Fairtry LH 8, sem
smíðaður var í Skipasmíðastöð John
Lewis & Sons Ltd. Aberdeen og sjó-
settur 30. júní 1953. Skipið var 2605
gross tonn en 984 netto tonn. Lengd
74,7 m og breidd 13,4 m., búið aðalvél
frá Doxford 2200 hö.
Í bókinni The Fairtry experiment, sem
kom út á árinu 1995, eftir blaðamanninn
Jack Campbell kemur meðal annars fram
um undanfara Fairtry. Sir Dennis Burn-
ey, sjá kynningu, taldi á þeim tíma að
gera mætti mun betur hvað varðar bæði
veiðar og vinnslu frá Humbersvæðinu.
Hans framtíðarsýn fólst í stærri skip-
um sem gerð væru út allt árið, sæktu
lengra og væru lengur úti í senn. Skip-
um sem veiddu ekki eingöngu botn-
lægan fisk heldur einnig fisk sem héldi
sig á breytilegu dýpi og við yfirborð, svo
sem síld. Skipum sem ynnu og hrað-
frystu aflann um leið og hann kæmi um
borð. Skipum sem væru búin frystilest-
Þórarinn Olgeirsson, skipstjóri og útgerðarmaður,
fæddist á Valdastöðum í Árnessýslu 1. október 1883. Hann
var sonur hjónanna Olgeirs Þorsteinssonar og konu hans
Steinunnar Einarsdóttur bænda þar. Þórarinn hóf sína sjó-
mennsku á skútum. Hann lauk námi frá Stýrimannaskólanum
í Reykjavík árið 1899. Hann hóf skipstjóraferil sinn hjá Eld-
eyjar-Hjalta. Varð með tímanum einn þekktasti skipstjóri
Íslendinga á tímum fyrstu botnvörpunganna allt fram að
seinni heimsstyrjöld. Þórarinn var lengst af búsettur í Grims-
by þar sem hann var um árabil umboðsmaður íslenskra skip-
stjóra og útgerðarmanna, síðar ræðismaður Íslendinga í
Bretlandi. Hann var sæmdur bæði riddarakrossi og stór-
riddarakrossi íslensku fálkaorðunnar. Þórarinn lést 5. ágúst
1969.
Páll Aðalsteinsson skipstjóri, fæddist í Reykjavík 29. júlí 1916. Hann var sonur hjónanna
Aðalsteins Pálssonar, skipstjóra og útgerðarmanns og konu hans Sigríðar Pálsdóttur, bæði
frá Hnífsdal. Hann fór snemma til sjós með föður sínum á togaranum Belganum. Fjórtán
ára var hann orðinn fullgildur háseti. Þegar hann var 16 ára
fór hann til náms í verslunarfræðum til Hull. Ekki entist hann
lengi í verslunarnáminu því ári síðar var hann kominn til sjós
á enska togaranum Vin. Á árinu 1938 lauk Páll stýrimanna-
námi í Grimsby og ári síðar skipstjóraprófi. Var skipstjóri á
enskum togurum frá árinu 1940 til ársins 1962. Þá tók hann
við starfi sem einn af forstjórum Boston Deep Sea Fisheries
Ltd. sem eftir sameiningu við önnur útgerðarfélög varð eitt
af stærstu útgerðarfélögum Englands. Páll var alla tíð mikill
og farsæll skipstjóri. Í apríl 1941, þá var Páll skipstjóri á Emp-
ire Fisher, bjargaði hann ásamt áhöfn sinni 17 sjómönnum af
breskum togara sem skotinn hafði verið niður á siglingu í
Norðursjónum. Fyrir þessa björgun var hann sæmdur bresku
MBE orðunni, það er Member of the British Empire.
Forsíða bókarinnar um Fairtry tilraunina en þang-
að eru helstu upplýsingarnar sem hér koma fram
sóttar.
Páll Aðalsteinsson skipstjóri.
Þórarinn Olgeirsson skipstjóri.