Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2010, Blaðsíða 16

16 – Sjómannablaðið Víkingur
stakk hann löppunum í klossana svo
lítið bar á, lét sem ekkert væri og gekk
með virðulegu fasi upp í brú, þar sem
hann tók sér stöðu á ný.
Gamli Júpíter var sérlega flottur
afturí. Gerður út frá Flateyri af Einari
ríka Sigurðssyni, mig minnir, að fyrir-
tækið héti Ísfell. Guðmundur Júní og
Gyllir lögðu þar upp.
Ólafur: Guðmundur Júní var ekki
talinn sérstakt sjóskip, en það var vand-
að til smíðinnar, gott í honum stálið, og
atvikin höguðu því þannig, að skipið
entist í 34 ár, en nýsköpunartogararnir
voru komnir í brotajárn fyrir þrítugt17.
Haukur: Ég var á Keili, þegar skrúfan
brotnaði af. Við töpuðum henni þó ekki,
hún rann aftur að stýrinu og klemmdi
það fast í ca. 30° beygju.
Við voru suður af Hvarfi, þegar þetta
gerist. Gylfinn frá Patró var skammt
undan og bauð aðstoð, sem ekki var
þegin. Ákveðið var, að Brimnesið hætti
veiðum við Nýfundnaland og kæmi okk-
ur til bjargar. Við vorum svo á reki þarna
nærri fjóra sólarhringa, þar til Brimnesið
kom og tók okkur í tog. Þessu réðu
peningasjónarmið; spurningin um björg-
unarlaun, en sömu aðilar gerðu út
Brimnes og Keili. Eitthvað var útgerðin
skömmuð í blöðunum fyrir þetta fram-
ferði.
Júlíus Sigurðsson var með Keili, og
annar meistari Jón Albertsson. Júlíus var
skipstjóri á Gvendi Júní, þegar ég var þar
eins og ég sagði áðan, og Jón var þar
fyrsti meistari, ágætur karl. Jón hafði
endilega viljað fá mig með sem kyndara í
þennan túr á Keili. Ég var dálítið hissa á
því, okkur hafði ekki komið svo vel
saman á Gvendi. Held, að honum hafi
þótt ég vera full grínaktugur og stríðinn
við meistarana, hann vildi vera svolítið
yfir. Mig minnir, að fyrsti meistari á Keili
væri Guðmundur Bjarnason. Hann vildi
kafa til að kanna ástandið á skrúfunni og
stýri. Guðmundur ætlaði að kafa sjálfur,
já, í Grænlandshafið! Án búnings eða
nokkurs köfunarbúnaðar! Júlíus bannaði
honum það.
Keilir var svo tekinn í slipp hér í
Reykjavík. Mér var boðin viðhaldsvinna
um borð til að halda mér í plássinu. Ég
sinnti því ekki, hafði fengið vinnu fyrir
norðan, í heimabæ kærustunnar, sem
reyndar er konan mín enn í dag, Jóhanna
Bertelsdóttir. Ég veit ekki hvernig fór í
framhaldinu, er ekki viss um, að Keili
hafi verið haldið út framar. Þetta var
reiðileysisútgerð, satt best að segja.
Keilir var þýzkur togari, flott innrétt-
aður og brúin stór. Júlíus, sem passaði
prýðilega í litla brúarkassann á Gvendi
Júní, tróð upp í sig tóbaki og spýtti. En
brúin á Keili var eins og stássstofa. Þar
þurfti hann að fara í langa göngutúra til
að spýta. Og það var sérleg sjón að sjá
þennan gamla sæúlf taka sér göngu þvert
yfir stássstofuna til þess að spýta hlé-
megin.
Nokkuð þjösnalegt verklag
Benedikt: Annar stýrimaður á Óla Jóh
var ágætur náungi, en hafði nokkuð
þjösnalegt verklag. Hann hífði oftast með
miklum látum, svo að hlerarnir skullu
upp í topprúllurnar. Stundum þurfti að
slaka þeim svolítið til baka til að hægara
væri að kasta keðjunni í brakketin, en þá
lét hann hlerana gjarnan falla í sjóinn og
hífði svo aftur kloss upp í rúllur með
sama djöfulganginum. Sagt var að Torfi
skipstjóri hefði eitt sinn, þegar mikið
gekk á við hífingarnar, stungið hausnum
út um brúarglugga og sagt með sinni
venjulegu hægð: „Heyrðu mig nú, það er
margsannað mál, að hlerarnir fara ekki í
gegnum topprúllurnar.“
Eitt sinn þurfti að ná sundur stórum
vírlás, líklega á grandara. Þetta var í
myrkri, við vorum að kippa, og það
kyngdi niður snjó í logni. Þeir fóru þrír í
þetta verk, stýrimaðurinn, áðurnefndur
Nála-Mangi og Haukur, bróðir, sem átti
að halda vírnum í mátulegri hæð fyrir
hraustmennin. Svo stungu þeir spenni-
járnum sínum í lásinn og tóku á, hvor á
móti öðrum til að skrúfa lásinn í sundur.
Haukur stóð klofvega yfir vírnum og
reyndi að halda honum sem stöðug-
ustum, sem ekki var auðvelt, þegar
heljarmenni hömuðust á spennijárn-
unum og spöruðu ekki dugnaðinn, þótt
ekkert gengi að ná lásnum í sundur.
Skyndilega slapp járn stýrimannsins úr
lásnum og hrammar hans, tveir hnefar í
svellþófnum ullarvettlingum, krepptir
um járnskaftið, skullu á vanga Manga.
Hann hneig niður með hljóði, sem var
undarlegt sambland af ópi og stunu,
byrjaði hátt og dó út, meðan maðurinn
féll. Svo lá hann þarna á dekkinu blíður
á svip með hönd undir vanga, rétt eins
og hann hefði ákveðið að taka sér lítinn
fegrunarblund, áður en lengra væri
haldið. Hundslappadrífan lagði þegar á
hann hvíta blæju. Þetta var bæði óraun-
veruleg sjón og ógleymanleg.
Við þennan atburð kom augnabliks
hik á stýrimann. Svo virtist hann ákveða,
að rétt væri að leyfa Manga að lúra um
sinn. Hann þreif upp spennijárn karlsins,
sem fallið hafði á dekkið, rak það í átt
að Hauki og sagði: „Hérna, haltu við“.
Haukur flýtti sér nú ekki að hlýða þeirri
skipun, augljóslega leizt honum ekki á
að taka við hlutverki hins fallna garps.
Þetta var bölvuð klípa. Þá heyrðist í
skipstjóra í glugganum, og ég tel, að ég
muni ummæli hans orðrétt: „Skammastu
þín! Ætlarðu bara að láta karlinn liggja
þarna í kassanum?“
Við þessa ádrepu sleppti stýrimaður
spennijárninu, sem féll þá á dekkið í
annað sinn, tók Manga í fangið og bar
hann í bóndabeygju aftur í borðsal.
Haukur fylgdi með til að greiða þeim
leið og opna dyr. Um leið og Mangi var
lagður á bekk í salnum, vaknaði hann úr
rotinu og virtist strax kominn til fullrar
meðvitundar. En blíðlegi svipurinn var
horfinn af ásjónunni; karlinn var fok-
vondur og barði frá sér. Ekki beindi
hann þó ekki reiði sinni að stýrimann-
inum, heldur hreytti skömmum í Hauk,
um leið og hann æddi út úr borðsalnum,
ólmur að komast til verka á ný. Sönn
togarahetja, sem Tryggvi Ófeigs hefði
kunnað að meta; gripur á setjandi.
Seinna, þegar þessi stýrimaður var orð-
inn skipstjóri, reyndi hann að sjanghæja
Fylkir nýr á Humberfl jóti 1958. Skipið var útbúið helztu nýjungum, en frammjór þótti hann og lúkarinn
þröngur eftir því. Bv. Fylkir RE 171; smíðaður hjá Cook, Welton & Gemmel, Beverley, Englandi, 1957/1958;
642 brl. með 1500 ha. Holms Werkspoor díselvél. Ljósmyndari er ókunnur en Hafl iði Óskarsson á Húsavík
útvegaði Víkingnum þessa mynd, eins og reyndar fl eiri í þessari grein.