Fréttablaðið - 22.09.2022, Blaðsíða 6

Stjórnmálafræðingur segir
að finna þurfi betri úrlausn
á ábyrgð ráðherra en Lands­
dóm. Ekki þurfi að hafa
áhyggjur af því að stjórnmála­
menn sæti ekki pólitískri
ábyrgð á Íslandi.
odduraevar@frettabladid.is
STJÓRNMÁL Stefanía Óskars­
dóttir, dósent í stjórnmálafræði við
Háskóla Íslands, segir að finna þurfi
betri úrlausn á ásökunum um brot
á lögum um ábyrgð ráðherra en
Landsdóm. Hún bendir á að það sé á
hendi meirihluta þingsins að tryggja
að ráðherrar sæti pólitískri ábyrgð
en Landsdómur fjalli um lagalega
ábyrgð.
Bjarni Benediktsson, formaður
Sjálfstæðisf lokksins, sagði í gær
að ekki væri unnt að leggja niður
Landsdóm fyrr en annars konar
fyrirkomulagi um ráðherraábyrgð
hefur verið komið á. Magnús Orri
Schram, fyrrverandi þingmaður
Samfylkingarinnar, hefur beðist
afsökunar á aðkomu sinni að því
þegar Geir H. Haarde var dæmdur
af Landsdómi fyrir tíu árum síðan
fyrir að hafa vanrækt embættis­
skyldur sínar sem forsætisráðherra
í aðdraganda bankahrunsins.
Spurð um hvort það sé ekki eðli­
legt að ráðherrar sæti ábyrgð fyrir
verk sín í starfi bendir Stefanía á
að meirihluti þings tryggi að ráð­
herrar og ríkisstjórnin sæti pólitískri
ábyrgð. Landsdómur hafi hins vegar
það hlutverk að tryggja lagalega
ábyrgð ráðherra.
„Landsdómur byggir á gamalli
danskri fyrirmynd sem komst á
fyrir daga þingræðis og almenns
kosningaréttar,“ segir Stefanía. Eftir
að þingræði komst á í Danmörku
og á Íslandi geti meirihluti þings
hins vegar hvenær sem er ákveðið
að samþykkja vantraust á einstaka
ráðherra eða ríkisstjórnina í heild
sem verði þá að víkja.
„Einnig mæta ráðherrar og þing­
menn kjósendum sínum í kosn­
ingum með reglulegu millibili. Vald
þingsins til að samþykkja vantraust
sem og reglulegar kosningar tryggja
að ráðherrar sæta ávallt pólitískri
ábyrgð,“ segir Stefanía. Landsdóm­
ur dæmi hins vegar um það hvort
lög um ráðherraábyrgð hafi verið
brotin.
Ákæra af Landsdómi er gefin út af
meirihluta þingmanna og í honum
sitja svo átta fulltrúar stjórnmála­
flokka og sjö fulltrúar sem hafa sér­
þekkingu á sviði lögfræði. „Það að
ákæruvaldið sé hjá Alþingi, og að í
dómnum sitji meðal annars fulltrúar
stjórnmálaflokkanna, býður þeirri
hættu heim að réttarhöld haldin
fyrir Landsdómi litist af pólitískum
aðstæðum,“ segir Stefanía.
„Það reyndist vera í því eina máli
sem Landsdómur hefur tekið fyrir,
málinu gegn Geir H. Haarde. Ýmsir
þingmenn sem samþykktu ákæruna
á hendur Geir hafa síðar lýst yfir
iðrun og er Magnús Orri Schram síð­
asta dæmið um það,“ segir Stefanía
sem bendir á að Geir hafi tveimur
árum fyrir úrskurð Landsdóms
axlað pólitíska ábyrgð sem forsætis­
ráðherra og hætt í stjórnmálum.
„Ekki þarf að hafa áhyggjur af því
að stjórnmálamenn sæti ekki póli­
tískri ábyrgð á Íslandi. Kjósendur,
stjórnmálaflokkarnir og þingið sjá
til þess. Varðandi úrlausn á ásök­
unum um brot á lögum um ábyrgð
ráðherra þarf að finna betri lausn en
að Alþingi fari með ákæruvaldið og
að dómarar séu pólitískt valdir.“ n
Engar áhyggjur að hafa af
pólitískri ábyrgð ráðherra
Geir H. Haarde í safnahúsinu í Reykjavík þann 23. apríl 2012 við dómsuppkvaðningu Landsdóms. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Stefanía
Óskarsdóttir,
dósent í stjórn-
málafræði við HÍ
Pallahitarar
á25%
afslætti

Pallahitari
Artix C-HB
28.421
37.895
vnr. 50615046
ingunnlara@frettabladid.is
UMHVERFISMÁL „Þetta kemur
okkur sannarlega í opna skjöldu,“
segir Vigdís Häsler, framkvæmda­
stjóri Bændasamtaka Íslands, um
plastúrgang frá grænmetisbændum
sem endurvinnslufyrirtækið Terra
urðaði ólöglega í Bláskógabyggð.
Stundin greindi frá því í gær að
plastúrgangur hefði verið skilinn
eftir á ólöglegum urðunarstað
skammt frá Skálholti. Í umfjöllun
Stundarinnar kemur fram að
úrgangurinn sé frá grænmetisrækt­
endum á svæðinu, sem Terra hefur
losað um margra ára skeið. Sveitar­
félagið Bláskógabyggð rekur urðun­
arstaðinn og hefur gert í mörg ár án
starfsleyfis, samkvæmt heimildum
Stundarinnar.
Terra bauð fyrirtækjum í Blá­
skógabyggð á sínum tíma sér­
samning um losun úrgangs, en þá
var Terra með samning við sveitar­
félagið. „Mér skilst að Íslenska
gámafélagið hafi nú tekið við og
sé nú að þjónusta Bláskógabyggð,“
segir Vigdís, en hún hefur nú óskað
eftir skýringum frá Bláskógabyggð.
Fékk hún þau svör frá sveitarstjóra
að verið væri að ganga í málið með
sorphirðufyrirtækinu.
Vigdís segir að bændur geti aðeins
trúað því og treyst að eftirlit sé með
allri þessari starfsemi og að flokk­
un sé framfylgt eins og á að vera.
Bændasamtökin hafa í gegnum árin
lagt mikla áherslu á umhverfismál
og meðal annars átt í samstarfi við
Pure North Recycling um söfnun á
heyrúlluplasti til endurvinnslu. n
Bændasamtökin leita skýringa á
ólöglegri urðun plasts í Skálholti
Vigdís Häsler,
framkvæmda-
stjóri Bænda-
samtaka Íslands
bth@frettabladid.is
STRANDIR Tveir borgarísjakar hafa
sést á sveimi skammt frá landi, eftir
því sem kemur fram hjá veður­
athugunarmanninum Jóni G. Guð­
jónssyni á Ströndum.
Annar er um 10 kílómetra austur
af Sæluskeri og virðist reka hægt til
austurs. Hinn virðist strandaður
ekki ýkja fjarri. Jón segir hafísinn
sæta tíðindum.
„Það eru tíu ár síðan þarna sáust
síðast borgarísjakar.
Það voru allar víkur hér fullar
2005, þá var ekkert nema hafís, en
síðan hefur verið fremur rólegt í
þessum efnum, helst við Hornbjarg
og vestan þess,“ segir Jón veður­
athugunarmaður. n
Fyrstu ísjakarnir um langt skeið
Eins og sést á myndinni sem Davíð Már Bjarnason tók með dróna af öðrum
borgarísjakanum er jakinn nokkuð stór. MYND/DAVÍÐ MÁR BJARNASON
6 Fréttir 22. september 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ