Víkurfréttir - 07.12.2022, Blaðsíða 18

JÓLAHALD Í 150 ÁR – OG SÖGULOK
Fyrstu áratugi barnaskólans voru
miðsvetrarpróf haldin dagana fyrir
jól, gjarna á Þorláksmessu og upp-
lestrarfríi einn, tvo daga áður. Fer
engum sögum af jólahaldi í skólanum
frá þeim tíma.
Í desember 1921 var Viktoría
Guðmundsdóttir orðin skólastjóri.
Þá var eftir sem áður upplestrarfrí
19. og 20. desember og próf 21. og
22. desember. Að loknum prófum
sungu börnin jólasálma, kennarinn
las jólaguðspjallið og talaði nokkur
orð til barnanna áður en þau gengu
heim til sín. Síðan var jólaleyfi til 3.
janúar 1922.
Árið 1922 skrifar Viktoría í dagbók
skólans: 13. desember vantaði sex
börn og „þau sem komu voru öll
mjög lasin af kvefi og heyrðist varla
mannsmál í skólastofunni sökum
hósta“ og gaf kennari þá þriggja
daga leyfi – upplestrarleyfi. Var vel
mætt 19. og 20. desember og næstu
tvo daga voru próf. Á Þorláksmessu
komu börnin í skólann kl. 10. „Las
þá kennarinn prófeinkunnir þeirra
og afhenti þeim jólakveðju dönsku
sunnudagsskólabarnanna. Síðan
voru sungnir sálmar, kennari sagði
börnunum jólasögu og las jólaguð-
spjallið. Var svo gefið jólaleyfi til 3.
janúar.“
3. janúar „komu öll skólabörnin.
Var þá sungið, minnst nýbyrjaða
ársins, myndir sýndar og lesin saga.
Loks var börnunum sett fyrir til
næsta dags.“ 6. janúar síðdegis kom
hjálpræðisherinn í Hafnarfirði og
hélt jólatré (jólaball), líkt og fyrri ár.
Koma hjálpræðishersins lagðist af
fljótlega eftir þetta en áfram bárust
kveðjur frá dönskum sunnudaga-
skólabörnum næstu ár.
Þann 16. desember 1924 voru
flest börnin lögst í mislinga. Ákvað
formaður skólanefndar og kenn-
arinn að gefa jólafrí þá þegar. „Var
svo komandi jóla minnst í skólanum,
þennan síðasta kennsludag, á líkan
hátt og undanfarna vetur með
sálmasöng, lestri og stuttri bæn og
börnunum síðan gefið jólaleyfi til 3.
janúar 1925.“
Þau 31 ár sem Viktoría sá um
kennsluna voru dagarnir kringum
jólin á þennan veg en þó eftir að-
stæðum. Til dæmis 1926 var ráð-
gert að prófa að venju 21. og 22.
desember „en báða þá daga var
veður ill og komu fá börn svo að
kennara þótti ekki taka að prófa
þau, en á Þorláksmessu ekki unnt
að prófa, sökum þess að þann dag
skyldi jólatré skreytt þar. Síðasti
starfsdagur var því 21. desember, er
nokkur börn voru prófuð í kristnum
fræðum.“
1927 var yngri deildin prófuð 21.
desember og þann 22. var „munn-
legt próf í eldri deild til klukkan 2.
Barnastúkufundur eftir það. Í lok
fundarins var jólanna minnst á
venjulegan hátt. Börnin sungu jóla-
sálma, kennari las upp jólasögu, og
talaði nokkur orð til barnanna um
hátíðina og þýðingu hennar og las
að síðustu jólaguðspjallið. Síðan var
gefið jólaleyfi til 3. janúar 1928.“ Í
27. þætti segir frá því hve sorglega
næsta skólaár byrjaði.
Í Brunnastaðaskóla og fyrsta
áratug Stóru-Vogaskóla voru litlu
jólin helsti viðburður félagslífsins,
eins konar árshátíð að mati Hreins
Ásgrímssonar. Æfð voru leikrit og
atriði sem tengdust ekki endilega
jólahaldi.
Árið 1982 var til dæmis foreldra-
sýning og jóladiskó föstudaginn 17.
desember og kennarar gengu frá
mánudaginn 20. desember og hófst
jólaleyfi þeirra eftir það. Nemendur
mættu svo eftir jólaleyfi 5. janúar.
Frá því um 1990 hefur sérstök árs-
hátíð nemenda, þar sem foreldrum
er boðið, verið haldin skömmu fyrir
páskaleyfi en sérstakar foreldra-
sýningar á litlu jólum lagðar af. En
litlu jólin eru haldin engu að síður,
aðallega fyrir nemendur. Bergsveinn
skólastjóri stóð fyrir þessum breyt-
ingum, einnig því að 6. bekkur fór
árlega að æfa og sýna helgileik sem
byggður er á jólaguðspjallinu. Hér er
mynd af slíkum helgileik í skólanum,
líklega 1995.
Löng hefð er fyrir jólaföndurdegi á
aðventu. Nemendur skreyta skólann;
klippa, stimpla, teikna og skrifa á
jólakort til nemenda, kennara og síns
heimilisfólks. Sérstakir póstkassar
eru settir upp við hverja bekkjar-
stofu. Höfundi þessara þátta hlýnar
um hjartarætur er hann minnist
handgerðra jólakorta með hlýjum
kveðjum frá nemendum.
Í desember 2013 var til dæmis
skipulagt jólaföndur á átta stöðvum
í skólanum með þessum vinnu-
stöðvum:
Krukkur og kökubox; smíðastöð;
saumastöð; dagatal 2014; matarstöð
í salnum – piparkökur og kókoskökur;
saumur/sköpun: könglar, vatt, pípu-
hreinsarar; trölladeig í heimilisfræði;
krukkur málaðar.
Jólakortaefni var á öllum stöðvum
og músastigar, í námsveri jólakort og
bíó.
Síðasta kennsludag ársins halda
umsjónarkennar stofujól, hver
með sínum bekk, þar sem lesin er
jólasaga og nemendur skiptast á
lukkupökkum. Síðan eru litlu jólin
þar sem allir koma saman, dansa
kringum jólatréð og syngja og jóla-
sveinn kemur í heimsókn. Síðan
hefst jólafrí nemenda upp úr hádegi.
Þetta fyrirkomulag hefur verið frá
því fyrir 1980.
Frá því fyrir 2000 hafa kennarar
og annað starfsfólk – annað en eld-
hússtarfsfólkið – eldað hangikét með
tilheyrandi og átt saman hátíðlega
stund eftir hádegi þegar nemendur
eru farnir heim, uns þeir sjálfir halda
heim í jólafrí. Á myndinni eru Jón
Ingi, Guðmundur og Helgi Hólm við-
eigandi klæddir við þau störf.
Löng hefð er fyrir þrettánda-
skemmtun með grímudansleik en
venjulega ekki á vegum skólans
heldur félaga eins og Þróttar, kven-
félagsins Fjólu, Lionsklúbbsins Keilis
og Björgunarsveitarinnar Skyggnis.
Heimildir: Dagbók Suðurkotsbarnaskóla 1917 – 1932. Fundagerðabók kennarafunda 1981–1989.
Ræður Hreins Ásgrímssonar. Samtöl við kennara og fyrrum nemendur og reynsla höfundar sem
hefur verið viðriðinn skólann frá því árið 2000.
Þar með lýkur þessum þáttum úr sögu skóla í Vatnsleysustrandarhreppi og
Sveitarfélaginu Vogum sem birst hafa vikulega í Víkurfréttum og á netinu.
Hafið þökk þið sem lásu.
Þættirnir verða áfram aðgengilegir – auknir og endurbættir – á storuvoga-
skoli.is, vogar.is og vf.is.
Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast
vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu.
Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann,
tekur saman með góðra manna hjálp.
46. ÞÁTTUR
Kristófer Snær Jóhannsson Ward
Jólin byrja
fyrsta
desember
Besta minning sem Kristófer á frá
jólunum er þegar hann fékk fyrstu
reimalausu takkaskóna sína. „Þá var
ég glaðasti krakki í heiminum,“ segir
hann. Kristófer segir það vera ákveðna
jólahefð að mamma hans stressi alla á
heimilinu upp og að hefð sé fyrir að fjöl-
skyldan borði hamborgarhrygg á aðfangadag.
Hvað stendur upp úr hjá þér árið
2022? Ég skrifaði undir minn
fyrsta meistaraflokkssamning og
hjá umboðsmanni í fótbolta, svo er
þetta búið að vera smá „go with the
flow“ ár.
Ert þú mikið jólabarn? Um leið og
það er kominn fyrsti desember þá
eru jólin byrjuð fyrir mér. Þannig, já,
ég myndi telja mig vera það.
Hvað er það skemmtilegasta við
jólin að þínu mati? Að brósi kemur
heim, svo auðvitað jólamaturinn og
pakkarnir, bara eiginlega allt.
Átt þú einhverjar skemmtilegar
jólaminningar? Já, þegar ég fékk
mína fyrstu reimalausu takkaskó –
þá var ég glaðasti krakki í heiminum.
En skemmtilegar jólahefðir?
Mamma að stressa alla upp, annars
bara mjög svipað og allir.
Hver er eftirminnilegasta jóla-
gjöfin sem þú hefur fengið? Fyrstu
reimalausu takkaskórnir og fyrsta
hlaupahjólið mitt.
Hvað er á óskalistanum þínum
fyrir jólin í ár? Bræðra-tattoo og
sjónvarp, annars veit ég ekki.
Hvað er í matinn hjá þinni fjöl-
skyldu á aðfangadag? Hamborgar-
hryggur.
Hvað ætlar þú að gera í kringum
jólahátíðina í ár?
Ég ætla að kaupa jólagjafir, vera
mikið með fjölskyldunni og fara í
fótbolta og ræktina.
Signý Magnúsdóttir
Alltaf verið
svakalegt
jólabarn
„Ég hef alltaf verið svakalegt jóla-
barn og heimtaði alltaf að við
myndum skreyta sem allra fyrst,“ segir
Signý Magnúsdóttir. Eftirminnilegasta
jólagjöfin sem hún hefur fengið er „risa“
Monster High kastali sem hún fékk þegar hún
var átta ára en Apple TV er efst á óskalistanum
hennar í ár.
Hvað stendur upp úr hjá þér árið 2022?
Ég byrjaði í unglingaráðinu þar sem ég kynntist
helling af nýjum vinum og ég fékk svo að breyta
alveg um vinahóp sem ég er svo þakklát fyrir og
mér líður mikið betur.
Ert þú mikið jólabarn? Já, ég hef alltaf verið
svakalegt jólabarn og heimtaði alltaf að við
myndum skreyta sem allra fyrst og byrjaði að
horfa á jólamyndir í nóvember.
Hvað er það skemmtilegasta við jólin að þínu
mati? Ég elska stemmninguna við jólin og tilfinn-
inguna sem fylgir þeim, að verja tíma með fjöl-
skyldunni og baka eða horfa á jólamyndir og allt
slíkt finnst mér æði.
Átt þú einhverjar skemmtilegar jólaminningar?
Já, foreldrar mínir skildu þegar að ég var fjögurra
ára og þegar ég var tíu ára var ég í fyrsta skipti
hjá pabba mínum yfir jólin eftir skilnaðinn. Þá var
kötturinn minn nýbúinn að eignast kettlinga og
við vorum þarna öll fjölskyldan með fimm kett-
linga um jólin og ég myndi líklegast segja að það
séu eftirminnilegustu jólin mín.
En skemmtilegar jólahefðir? Ég og fjölskyldan
mín förum vanalega að rölta niður Laugaveginn á
Þorláksmessu og förum á skauta og svoleiðis, það
hefur alltaf verið uppáhaldshefðin mín.
Hver er eftirminnilegasta jólagjöfin sem þú
hefur fengið?
Risa Monster High kastali sem ég fékk þegar að ég
var átta ára.
Hvað er á óskalistanum þínum fyrir jólin í ár?
Mig langar svo mikið í Apple TV, ég er bara með
Netflix í sjónvarpinu mínu og er eiginlega búin
með allt þar.
Hvað er í matinn hjá þinni fjölskyldu á að-
fangadag? Alltaf hamborgarhryggur en ég borða
ekki rautt kjöt svo ég borða alltaf bara meðlætið.
Hvað ætlar þú að gera í kringum jólahátíðina
í ár? Bróðir minn er búinn að búa í Grikklandi
síðasta árið og er nýkominn heim svo ég ætla að
vera hjá pabba mínum til að geta varið góðum
tíma með bróður mínum.Thelma Hrund Hermannsdóttir
thelma@vf.is
18 // vÍkurFrÉttir á suðurNesJuM