Fréttablaðið - 17.02.2023, Blaðsíða 10

ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is
FRÉTTASTJÓRI: Lovísa Arnardóttir lovisa@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út fimm daga í viku og hægt er að nálgast það ókeypis á 120 fjölförnum stöðum á höfuðborgarsvæðinu, á Suðurnesjum, Árborg, Ölfusi, Akranesi, Borgarnesi,
Akureyri og víðar. Að auki er blaðið aðgengilegt í pdf-formi og í appi. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101
Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is. VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is
MENNING: Þorvaldur S. Helgason tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
HALLDÓR
FRÁ DEGI TIL DAGS
Nú er svo
komið að
öflug hag-
kerfi utan
þessarar
meintu
visku-
miðju eru
að taka
fram úr
Evrópu-
löndum í
efnahags-
legum
styrk og
kaupgetu.
Það er að
minnsta
kosti hætt
við að
verðmæta-
sköpun
fyrirtækja
skryppi
talsvert
saman án
öflugra
skóla og
heilbrigðis-
þjónustu.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Nýlega birti Félag atvinnurekenda niðurstöður
skýrslu um launa- og fjöldaþróun opinberra starfs-
manna undanfarin ár. Af því tilefni var haft eftir
Guðrúnu Hafsteinsdóttur, þingmanni og verðandi
ráðherra Sjálfstæðisflokksins, í miðlinum Vísi: „Verð-
mætin í íslensku samfélagi verða til í einkageiranum,
þau verða til á almenna markaðnum, þannig við
megum aldrei gleyma því að hlúa að fyrirtækjunum í
landinu.“
Vissulega þarf að búa fyrirtækjarekstri góða
umgjörð en hún er fráleit og þreytt sú margtuggna
klisja að verðmætin verði eingöngu til í einkarekstri.
Öllum ætti að vera augljóst að þau skapast í góðu
samspili einkageirans og hins opinberra. Það er að
minnsta kosti hætt við að verðmætasköpun fyrirtækja
skryppi talsvert saman án öflugra skóla og heilbrigðis-
þjónustu, skilvirkrar löggæslu og dómstóla, góðra
almenningssamgangna, veður- og hafrannsókna,
alþjóðasamninga og þúsunda annarra starfa sem
mestmegnis eru unnin af opinberum starfsmönnum.
Á ráðstefnu í tilefni þessarar sömu skýrslu, f lutti
sama ráðherraefni ræðu og sagði meðal annars: „Eins
og ykkur er held ég flestum kunnugt, þá skipti ég um
starfsvettvang fyrir um 18 mánuðum síðan. Og flest
þekkið þið minn bakgrunn og því ætti ekki að koma
ykkur á óvart að það versta við þessi nýju umskipti í
mínu lífi, að þau voru að verða opinber starfsmaður.
Þá vísa ég til þess að ég sé nú á framfæri annarra en
sjálfrar mín …“ Fyrir utan þekkingarleysið og hrokann
sem birtast í ummælunum er þetta býsna köld kveðja
til alls þess opinbera starfsfólks sem vann í framlínu-
störfum fyrir örfáum misserum, þegar Covid-bylgjan
lék landsmenn grátt, meðal annars til að verja hag-
kerfið.
Þegar draumur Guðrúnar Hafsteinsdóttur, þing-
manns Sjálfstæðisflokksins, um ráðherrastól verður
loks uppfylltur mun hún hafa á sinni könnu fjölda
stofnana, þar sem þúsundir opinberra starfsmanna
sinna fjölbreyttum og dýrmætum störfum. Ég óska
henni góðs gengis en vona innilega að áður en til þess
kemur, átti hún sig á mikilvægi og virði starfa þessa
fólks fyrir verðmætasköpun landsins en líti ekki þann-
ig á að þau séu á framfæri annarra en sjálfra sín. n
Guðrún og verðmætin
Logi Einarsson
formaður
þingflokks Sam-
fylkingarinnar
jafnaðarflokks
Íslands
benediktboas@frettbladid.is
Stórsigur kvenna og kjötæta
Skýrsla fjölmiðlanefndarinnar
um hatur í íslensku samfélagi
leiðir í ljós stórsigur kvenna og
þeirra sem leyfa sér smá blóð á
diskinn sinn. Þegar um þúsund
þátttakendur könnunar nefndar-
innar voru spurðir: Er einhver
hópur sem þér mislíkar mjög,
kom í ljós að aðeins 0,5 prósent
þolir ekki konur eða kjötætur.
Nærri átta prósentum mislíkar
þó við Rómafólk, sem er ansi
merkileg staðreynd því Rómafólk
hefur varla komist í fréttir hér
á landi. Síðast var það árið 2019
þegar fyrirlestur var um málefni
Rómafólks og sagði þá skipu-
leggjandi að það væri hálfgert
huldufólk. En kannski er það það
sem pirrar hluta landsmanna.
Þýddar spurningar
Spurningarnar í þessari könnun
eru þýddar frá Svíþjóð og Noregi
og vonast fjölmiðlanefndin
eftir því að niðurstöðurnar geti
nýst stjórnvöldum. Vonin sé að
hér verði hægt að tryggja öflugt
stafrænt lýðræðissamfélag, eins
og það er orðað. Meira að segja
vonast þessi nefnd eftir því að
alls konar stofnanir geti nýtt
sér það hvað Íslendingar þola
ekki Rómafólk. Í skýrslunni er
sagt að samanburður sé mikil-
vægur til að vita hvernig staðan
er á Íslandi. En séu niðurstöður
sænsku og norsku rannsóknar-
innar skoðaðar má sjá að Íslend-
ingar eru bitrari og reiðari en
frændþjóðir okkar. Sérstaklega
er varðar stjórnmálaflokka. n
Oft og einatt hafa Vesturlandabúar
gónt á nafla síns heima – og haldið
fram þeirri kenningu að ekkert
rúmist þar utan sem ekki megi
ýmist ræna, rufla, ellegar tala
niður til.
Ekki einasta hafi Mekku siðmenningarinnar
ávallt verið að finna í Gamla heiminum, sem
svo hefur verið nefndur af dreissugu dramb-
læti, heldur séu helstu vísindaafrek og fram-
faraskref mannkyns bundin við þann eina
stað.
En allt er í heiminum hverfult – og nú er svo
komið að öflug hagkerfi utan þessarar meintu
viskumiðju eru að taka fram úr Evrópulöndum
í efnahagslegum styrk og kaupgetu.
Ástæðan er einfaldlega sú að hvergi fjölgar
meira og hraðar í aflögufærri millistétt en
einmitt í fjölmennustu löndum Asíu og Suður-
Ameríku, á sama tíma og hægir mjög á náttúru-
legri fjölgun heimamanna í Evrópu, en álfan
sú arna getur ekki bætt sér það upp nema með
innflutningi vinnuafls frá fjarlægum löndum.
Það er í þessu ljósi sem einkar athyglisvert
er að fylgjast með evrópskum vísindarann-
sóknum á lýðfræðilegum breytingum næstu
áratuga, en þær sýna öðru fremur hvar neyt-
endakrafturinn verður helst leystur úr læðingi
fram eftir nýrri öld.
Einu löndin sem færa sig upp þann lista á
næstu þrjátíu árum, fyrir utan Kína sem situr
í toppsætinu eftir sem áður – og eykur bara
forystu sína, eru Indland, Indónesía, Brasilía
og Mexíkó, en síðastnefnda ríkið hefur raunar
aldrei áður ratað í fyrstu tíu sæti listans yfir
þær þjóðir sem státa af mestri kaupgetu.
Þau lönd sem helst munu gefa eftir á listan-
um fram til 2050 eru Bandaríkin, sem fellur úr
öðru sæti í það þriðja, og hleypir Indlandi upp
fyrir sig, en hæsta fallið er hjá Japan og Þýska-
landi. Það fyrrnefnda fer úr fjórða sæti í það
áttunda. Það síðarnefnda úr fimmta sæti í það
níunda.
Í báðum þessum löndum hefur hægt svo
mjög á fólksfjölgun að til trafala horfir. Þar er
hin breiða millistétt að láta undan.
Frakkland, sem var í tíunda sæti, fellur út af
listanum, og Bretland tekur það sæti eftir að
hafa sigið um eitt á þessum tíma.
Það verður því svo komið innan þrjátíu ára
að einungis tvö Evrópulönd verða á lista yfir
tíu sterkustu markaðssvæði jarðarinnar hvað
neyslukraftinn varðar – og þessi tvö lönd,
Þýskaland og Bretland, reka lestina á honum.
Að þessu leyti er gamla álfan að gefa eftir,
hvað svo sem segja má um lýðræðisþróttinn
sem þar er að finna, að ekki sé talað um sam-
stöðuna, svo og óbilandi trú á mannréttindi. n
Breyttur heimur
10 SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 17. FEBRÚAR 2023
FÖSTUDAGUR