Fréttablaðið - 09.03.2023, Blaðsíða 8

NEYTENDUR | hEimilisbókhalDið |
299 kr./109 kr. 899 kr.
Kílóið af heilum
ferskum Bónus-
kjúklingi í Bónus.
8,34%
Breytilegir vextir á
óverðtryggðum
húsnæðislánum
Arion banka.
Hálfur lítri af klaka
í Corner Market
í Aðalstræti
vs. Bónus.
gar@frettabladid.is
Andrés Magnússon, framkvæmda-
stjóri Samtaka verslunar og þjón-
ustu (SVÞ), segist ekki geta sagt til
um hvort einhver aðildarfyrirtæki
samtakanna lækki verð á vörum
sínum og þjónustu í þeim tilgangi
að stemma stigu við verðbólgu hér-
lendis.
Fyrirtækið Bestseller tilkynnti í
gær að verð yrði lækkað um tíu pró-
sent í mars í viðleitni til að hemja
verðbólguna. Bestseller rekur fata-
verslanirnar Vero Moda, Jack &
Jones, VILA, Selected og Name It.
„Það er okkar skoðun að allir
verði að leggja sitt af mörkum til
að draga úr verðlagshækkunum
og hægja á þeirri verðlagsþróun
sem við höfum séð undanfarna
mánuði. Við skorum á önnur fyrir-
tæki að gera slíkt hið sama,“ var haft
eftir Hrefnu Lind Heimisdóttur,
framkvæmdastjóri Bestseller, í til-
kynningu.
„Þegar kemur að verðlagningu
vöru er það algjörlega ákvörðun
hvers fyrirtækis fyrir sig,“ segir
Andrés. „Við verðum að gæta okkar
mjög í opinberri umræðu um þessi
mál til að gefa ekki til kynna að við
séum að leiðbeina fyrirtækjum um
verðlagningu, það megum við ekki
gera.“
Þannig segir Andrés engar til-
kynningar hafa borist SVÞ um verð-
lækkanir enda væri slíkt óeðlilegt.
Hann hafi heldur ekki heyrt neitt
óformlega um slík áform.
„Við vitum að í þessu krefjandi
umhverfi sem öll fyrirtæki eru í
núna, í þessari verðbólgu, í þessari
vaxtahækkun og við þessar gífur-
legu hækkanir á erlendum aðföng-
um sem við höfum verið að glíma við
alveg síðan í upphafi Covid og með
stríðinu, þá hafa fyrirtæki í verslun
og þjónustu lagt sig í framkróka við
að halda verðhækkunum eins mikið
í skefjum og kostur er,“ segir Andrés.
Spurður hvort þetta þýði að enn
séu innbyggðar og óútleystar verð-
hækkanir í pípum innflytjenda og
verslana kveður Andrés einfaldlega
útilokað að segja til um hvort hækk-
unin sé komin fram að öllu leyti.
„Við getum ekkert sagt um það.
Við höfum séð að hráefnisverð
hefur farið lækkandi á heimsmark-
aði frá því á seinni hluta síðasta
árs. Ég held að allir innflytjendur
vöru geti úttalað sig um það að þær
hækkanir sem þeir hafa orðið fyrir
af þessum ástæðum sem ég nefndi
voru meiri en menn hafa séð árum
saman. Hvort þær eru að öllu leyti
komnar fram núna er bara ekki
nokkur leið fyrir okkur að meta,“
segir Andrés Magnússon. n
Útilokað að segja hvort fleiri fylgi fordæmi um verðlækkun
Andrés
Magnússon,
framkvæmda-
stjóri Samtaka
verslunar og
þjónustu
29.700 kr.
Íslensk lopapeysa
í Thorvaldsen í
Austurstræti.
Eftir að samningar milli sér-
greinalækna og Sjúkratrygg-
inga runnu út hafa læknar sett
á sérstök komugjöld, bæði á
viðtöl og aðgerðir. Gagnsæið
er lítið og munur milli lækna-
stofa mikill.
kristinnhaukur@frettabladid.is
Villtavestursástand ríkir á einka-
reknum læknastofum þegar kemur
að svokölluðum komugjöldum.
Gjöldum sem flestir sérgreinalækn-
ar innheimta vegna þess að ekki
hafa náðst samningar við Sjúkra-
tryggingar. Þessi gjöld eru utan við
greiðsluþátttökukerfi ríkisins, eru
afar mishá og eru í fæstum tilvikum
sýnileg á vefsíðum stofanna.
Flestar stofur rukka fast gjald fyrir
viðtöl við lækna. Þá eru einnig rukk-
uð aukagjöld ofan á gjöld fyrir ýmsar
aðgerðir eða þjónustu sem stofurnar
veita. Þessi gjöld geta hlaupið á
tugum þúsunda króna og sjúklingar
vita ekki alltaf af þeim fyrr en í lok
læknisheimsóknar. Á einni stofunni
sem Fréttablaðið hafði samband við
símleiðis, vegna þess að ekki fundust
upplýsingar á netinu, fengust þau
svör að gjöldin væru á bilinu 500 til
27 þúsund krónur.
„Það má segja að þetta sé villta
vestrið,“ segir Emil Thoroddsen,
framkvæmdastjóri Gigtarfélags
Íslands. Hann segir að þessi gjöld
leggist þyngst á sinn hóp, fólk með
stoðkerfisvanda og gigtarsjúkdóma.
Ekkert líffæri mannsins sé óhult
fyrir gigt og því þurfi þessir sjúkl-
ingar að leita til margra sérgreina-
lækna. Sjálfur fer hann á bilinu sex
til átta sinnum til læknis á ári og er
hjá sjúkraþjálfara vikulega, en þeir
innheimta einnig komugjöld.
„Við þekkjum dæmi um að fjöl-
skyldur séu að borga 50 þúsund
krónur á mánuði,“ segir Emil um
komugjöldin. Hann segir það öruggt
að einhverjir sjúklingar þurfi að
neita sér um læknisþjónustu út af
þessum gjöldum.
„Ástandið er algjörlega ómögu-
legt fyrir veikt fólk,“ segir Oddný
Harðardóttir, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, sem lagt hefur fram
frumvarp til að laga ástandið. Sam-
kvæmt því megi sérgreinalæknar
ekki undir neinum kringumstæð-
um rukka aukagjöld fái þeir endur-
greiðslur úr ríkissjóði. Ef samningar
hafa verið lausir í níu mánuði verði
að vísa deilunni í gerðardóm.
Oddný segir að höggva verði á
hnútinn því enginn hvati sé hjá
ríkinu til að semja. Ríkið vilji ekki
borga og læknar geti rukkað sjúkl-
ingana.
„Fólk sem er veikt þarf að taka
upp veskið og greiða fleiri þúsundir
fyrir algengar rannsóknir og læknis-
heimsóknir,“ segir Oddný. Markmið
heilbrigðislaga og laga um Sjúkra-
tryggingar sé að heilbrigðisþjónusta
sé aðgengileg öllum óháð efnahag
en það sé ekki að nást. Bæði einka-
reksturinn og opinberi reksturinn
verði að virka til þess að það náist.
„Við höfum núna verið samn-
ingslaus í fjögur ár, tvo mánuði og
sjö daga,“ segir Ragnar Freyr Ing-
varsson, formaður Læknafélags
Reykjavíkur, sem situr í samninga-
nefnd gagnvart Sjúkratryggingum.
Hann segir að óformlegar þreifingar
hafi verið í gangi síðan í október en
þar áður hafi ekkert samtal átt sér
stað í tíu mánuði. Það muni koma í
ljós á næstu vikum hvort eiginlegar
samningaviðræður hefjist.
„Ríkið getur ekki ákveðið sig
hvað það vill greiða fyrir þjónust-
una eða hversu mikla þjónustu það
vill kaupa,“ segir Ragnar um hvar
hnífurinn standi í kúnni.
Endurgreiðslureglugerð ráðherra
hafi verið sett í janúar árið 2019 og
verð til lækna ekki hækkað síðan í
janúar 2020. Einingaverð heilbrigð-
isþjónustu sé 439 krónur en ætti að
vera 596 krónur miðað við vísitölu-
hækkanir síðustu þriggja ára.
Þessi mismunur sé ástæðan fyrir
komugjöldunum, sem og að ný
tækni sem hefur bæst við þjónustu
lækna hafi ekki verið bætt inn
í gjaldskrá Sjúkratrygginga. En
gjaldskráin hefur ekki tekið nein-
um raunverulegum breytingum
í rúman áratug. Læknar hafa því
þurft að búa sjálfir til nýja gjaldaliði
sem endurspegla þjónustuna.
Ragnar tekur undir að ógagnsæið
sé slæmt en bendir á að læknar megi
ekki hafa neitt samráð. Þeir séu
einnig að selja ólíka þjónustu. „Ég
væri ekki í þessu nema ef ég væri
bjartsýnn maður,“ segir Ragnar. „Ég
tók að mér formennsku í Læknafé-
lagi Reykjavíkur aðallega til þess
að reyna að leiðrétta þessi mál því
þetta bitnar fyrst og fremst á sjúkl-
ingum. Sérstaklega þeim sem hafa
lítið á milli handanna.“ n
Villtavestursástand á læknastofum
Sjúklingar
komast oft að
kostnaðinum
eftir viðtal eða
aðgerð.
Fréttablaðið/
Getty
Emil Thorodd-
sen, fram-
kvæmdastjóri
Gigtarfélagsins
Ragnar Freyr
Ingvarsson,
formaður
Læknafélags
Reykjavíkur
Oddný Harðar-
dóttir, þing-
maður Sam-
fylkingarinnar
læknastöð Komugjald viðtal Komugjöld annað
læknastöðin Glæsibæ 3.000 8.000 fyrir speglanir
Handlæknastöðin Glæsibæ Á ekki við 20% af aðgerðum
Klíníkin Ármúla 1.000 til 2.000
læknastöðin Sogavegi læknar innheimta sjálfir
lækning lágmúla 500 til 27.000
Meltingarsetrið bíldshöfða 4.000 12–22.000 fyrir
speglanir
Domus læknar Hlíðasmára 5.390
Hjartamiðstöðin Holtasmára 4.500 1.700–25.000
læknastöðin í Mjódd 3.000 8–13.000
læknastöðin Orkuhúsinu 5.000 20–60.000
Komugjöld á nokkrum læknastofum
ser@frettabladid.is
Framlegð íslenskra dagvörusala
jókst um 29 af hundraði á árunum
2017 til 2021 en á sama tímabili
jókst framlegð heildsala um 14 pró-
sent.
Þetta eru helstu niðurstöður í
samantekt Samkeppniseftirlitsins
um þróun verðlags hér á landi.
Framlegð varpar ljósi á hvernig
sala hefur áhrif á arðsemi. Framlegð
er notuð yfir tekjur að frádregnum
breytilegum kostnaði.
Eftir að fastur kostnaður hefur
verið dreginn frá framlegðinni
stendur eftir hagnaður eða tap.
Hærri framlegð skilar því meiri arð-
semi að því gefnu að fastur kostn-
aður hækki ekki. n
Framlegð eykst
í dagvörusölu
Framlegð smásala hækkar meira en
heildsala. Fréttablaðið/erNir
ser@frettabladid.is
Verðbólga á Íslandi hefur fimmfald-
ast á síðustu þremur árum, að því er
fram kemur á vef Hagstofunnar.
Verðbólgan var innan við tvö
prósent í ársbyrjun 2020 og hafði
þá farið lækkandi allt árið á undan.
Hún var hins vegar komin í tíu
prósent um mitt síðasta ár, gaf lítil-
lega eftir fram á haust, en mælist nú
í fyrsta skipti yfir tíu prósentum,
sem er það mesta frá september
2009. n
Fimmföldun
verðbólgunnar
Verðgildi krónunnar minnkar nú
hratt. Fréttablaðið/eyÞÓr
8 Fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 9. mARs 2023
FiMMtUDAGUr