AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1994, Blaðsíða 20

Hafnarstræti. Hér var fallegum kvistum í drekastíl breytt í
núverandi horf um miðja öldina. Færi vel á því að þetta
byggingasögulega mikilvæga hús yrði aftur fært í upprunalegt
horf þar sem þannig yrði húsið virðulegra og fengi aftur sína
eðlilegu ásjónu. Á þetta reyndar við um fjölmörg elstu timbur-
húsin í Reykjavík, sem breytt hefur verið hin síðari ár.
hugsanir. Algengt er að viðbyggingar séu einhvers
konar moð úr hvoru tveggja og séu ekki á nokkurn
máta yfirlýsing viðkomandi hönnuðar um skoðun
hans varðandi það hvernig ber að byggja við eldri
hús, eða byggja nýtt hús í eldri hverfum. Vissulega
er það æskilegt í mörgum tilfellum að samræma á
einhvern hátt þessa gagnstæðu póla, en það þarf
að gera markvisst, þannig að útkoman verði bæði
sterk í sjálfu sér og einnig styrkur fyrir það umhverfi
sem átt er við.
Víða erlendis eru gerðar mun meiri kröfur til hönnuða,-
við gerð við- og nýbygginga í gömlum hverfum en
hér. í þeim skilningi sem hér er lagður í orðið við-
bygging rúmast ekki einungis að byggja við eldri
hús heldur einnig að byggja við í víðara samhengi,
þ.e. byggja nýtt hús við eldri götu eða hverfi. Hér á
landi hefur það tíðkast að lítið sem ekkert tillit er tekið
til þess umhverfis sem verið er að eiga við. Á þetta
bæði við gerð skipulags og hönnun við- og nýbygg-
inga. Þetta hefur verið að breytast hin allra síðustu
ár og er nú farið að vinna deiliskipulag fyrir hvern
þann reit sem óskað er breytinga á, hvort sem er í
formi við- eða nýbygginga. Hefur sá háttur komist á
að Borgarskipulag fer þess á leit við Árbæjarsafn að
það fari á undan og geri sögulega úttekt og mat á
varðveislugildi einstakra húsa, og svæðisins í heild.
í framhaldinu notar Borgarskipulag þessi gögn, á-
samt að sjálfsögðu mörgum fleirum, til að útbúa leið-
beinandi skilmála, sem hönnuðum, sem hyggjast
eiga við viðkomandi svæði, er bent á að æskilegt
væri að þeir færu eftir. Þessir skilmálar hafa ekki
reglugerðargildi heldur eru einungis til leiðbeiningar.
Hér þarf að gera betur.
Nýlega var skipuð Húsverndarnefnd Reykjavíkur,
sem ætlað er að móta framtíðarstefnu Reykjavíkur
borgar í húsverndarmálum. Eitt af markmiðum nefnd-
arinnar er að kortleggja Reykjavík með tilliti til varð-
veislugildis. Verða af því tilefni tekin fyrir einstök hús,
götumyndir og að lokum svæði eða hverfi. Með slíkri
vinnu er að sjálfsögðu ekki ætlunin að fara fram á
stöðnun, heldur að skrásetja þá byggingararfleifð
sem álitin er hafa sérstakt gildi til varðveislu. Þannig
gætu hönnuðir gengið að því vísu til hvers er ætlast
og hvaða áherslur ber að hafa í huga við hvers konar
viðbætur. Það gefur að sjálfsögðu auga leið að það
þarf að gera meiri kröfur til sögulegra skírskotana
þegar byggterviðhúst.d. austan megin Lækjargötu,
í Grjótaþorpi og Norðurmýri, eða timburhús frá síð-
ustu öld, heldur en ef byggjaá við hús í nýrri hverfum.
Það er í samræmi við breyttan hugsunarhátt um gildi
byggingararfsins að fleiri og fleiri eru að gera sér
grein fyrir því hversu mikil mistök hafa verið gerð í
gömlu Reykjavík við fjöldamargar viðbyggingar.
Það er, og hefur ávallt verið, álitamál hversu langt er
hægt að ganga t að binda hendur hönnuða og þar
18