AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.2004, Blaðsíða 24

Mat á skipulagstillögum fyrir
ný ibúðahverfi - MST. / Mat
á skipulagi Blikastaðalands.
Dr. Bjarni Reynarsson, land- og skipulagsfræöingur
Lengi skal manninn
reyna.
Því hefur verið kastað fram bæði í
gamni og alvöru að skipulag byggð-
ar væri alltof mikilvægt til að láta það
alfarið eftir sérfræðingum. Þetta má
til sanns vegar færa, bæði vegna
þess að almenningur lætur sig skip-
ulag byggðar sífellt meira varða og
eins vegna þess, að skipulagsfræði
og þar með skipulag þyggðar eru
fjölvísindi sem þyggjð eru á víðtækri
þekkingu, þar á meðal á daglegu
lífi fólks í íþúðahverfum borganna.
Samfélagið verður stöðugt fjöl-
breyttara og þar með þarfir fólks til
húsnæðis og búsetu. Eðli málsins
samkvæmt er það fólkið sjálft sem
er færast um að gera grein fyrir
þörfum sínum og eins viðhorfum til
þess hvað sé gott borgarumhverfi til
búsetu. Öll sveitarfélög hér á landi
hafa það á stefnuskrá sinni að sam-
ráð við íbúa um skipulag verði sem
best og víðtækast. Þrátt fyrir það
koma stöðugt fram hér á höfuðborg-
arsvæðinu hörð mótmæli fólks við
skipulagstillögum sem komast hefði
mátt hjá ef haft hefði verið nægilegt
samráð við íbúana á vinnslustigi til-
lagnanna. í þessari grein er kynnt
aðferðafræði sem ætti að draga úr
líkum á því að til slíkra átaka komi
og minnka líkur á mistökum í skipu-
lagi.
Rannsókn á húsnæð-
is- og búsetuóskum
borgarbúa 2003.
Á málþingi Reykjavíkurborgar „skiþu-
lag íbúðahverfa” 28. nóvember 2003
var kynnt viðamikil rannsókn á hús-
næðis- og búsetuóskum borgarbúa
sem greinarhöfundur stjórnaði. Þar
kom m.a. fram álit um 900 borg-
arbúa á æskilegu nærumhverfi í
borginni, þ.m.t. hvernig húsnæði og
hverfi borgarbúar vilja búa í. Unnið
var með þrenns konar aðferðir til
að fá fram viðhorf fólks: sþurningar,
Ijósmyndir og umræður í rýnihópum.
Þessi rannsókn er að mörgu leyti
brautryðjandastarf því lítið hefur farið
fyrir rannsóknum á húsnæðis- og
búsetuóskum fólks í þéttbýli hér á
landi. Sérstaklega á það við vinnubr-
ögðin að nota myndir og rýnihóþa
til að fá fram viðhorf fólks í þessum
efnum.
Fram kom bæði hjá hópnum sem
vann að undirbúningi rannsóknarinn-
ar og eins hjá því fjölmarga fagfólki
sem sótti málþingið, að æskilegt
væri að fylgja þessari stóru könnun
eftir á hagnýtan hátt við skipulag
þéttbýlis hér á landi. Hagnýting og
eftirfylgni var einmitt eitt af mark-
miðum rannsóknarinnar og voru í
greinargerð undirritaðs „Húsnæðis-
og búsetuóskir Reykvíkinga" bent á
nokkra kosti um hvernig fylgja mætti
rannsókninni eftir bæði hvað varðar
mat á nýjum skipulagstillögum og
eins mat íbúa á búsetuskilyrðum
í bæði nýlegum og eldri hverfum.
(Greinargerðina er að finna á heima-
síðu Reykjavíkurborgar undir skýrslur
og kannanir).
Mat á skipulagstillög-
um - MST.
Eins og fram kom hér að ofan var
eitt af meginmarkmiðum með rann-
sókninni á húsnæðis- og búset-
uóskum Reykvíkinga að móta á
grunni hennar hagnýtar aðferðir
sem nýta mætti til að meta tillögur
að skipulagi nýrra hverfa í borginni.
Greinarhöfundur vann sl. vetur við
að þróa áfram þá aðferðafræði sem
unnið var með í ofangreindri rann-
sókn. (Sjá vinnulíkan).
Megináhersla vinnunnar er að fá
fram viðhorf fyrirfram valinna rýni-
hópa á skipulagstillögum á vinnslu-
stigi. Ýmsir aðferðir eru við að velja
í slíka hópa, t.d; eftir aldri, efnahag,
nágrannar, líklegir íbúar á svæðinu,
markhópar fyrir tilteknar húsagerðir
o.s.frv. Æskilegur fjöldi í hverjum
hóp eru 8 til 12 manns. Hver fundur
tekur um einn til tvo tíma og skiptist
hann í tvo hluta:
A) Einstaklingsþáttur: Þátttakendur
svara sþurningalista sem unnin
hefur verið í samvinnu við skipu-
lagsyfirvöld þar sem áhersla er
lögð á að fá fram upplýsingar
um núverandi húsnæðisaðstæð-
ur, húsnæðis- og búsetuóskir
almennt og afstöðu til æskilegs
skipulags reitsins eða svæðis
og jafnvel mismunandi kosta um
skipulag og húsagerðir.
B) Umræðuþáttur: Þessi þáttur hefst
á umræðu um gæði íbúðahverfa
almennt. Þá er kynning á skipu-
lagstillögu og að lokum umræður
(rökræður) um tillöguna eða tillög-
urnar ef fjallað er um mismunandi
kosti. Notuð eru nýsigögn: Ijós-
myndir, loftmyndir og uppdrættir
sem þátttakendur geta nýtt sér til
að meta skipulagstillöguna.
Eftir fundinn tekur sá sem stjórnar
fundinum saman greinargerð þar
sem fram koma meginatriðin í svör-
um hvers hóps við spurningalista
sem og ábendingar úr umræðum.
Þessar uþþlýsingar eru einnig dregn-
ar saman fyrir alla hópana í heild
og helstu ábendingar um æskilegar
breytingar á skipulagstillögunum. í
flestum tilfellum ætti að nægja að
24 avs