AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.2004, Side 64

gengið um
Þjóðminjasafnið endurnýjað
Sólver Hafsteinn Sólversson Guðbjargarson
Við Hríngbraut í Reykjavík stendur kunnugleg norð-
urhlið Þjóðmínjasafnsins í taktföstu formí fúnkisstíls.
Ferhyrningar og bogalínur sívalnings eru á sínum stað
en horfinn er hinn þungi stigi sem lá upp að inngangi
safnsins á annari hæð, og hefur gegnum tíðina reynst
mörgum mikil hindrun. Meðfram nýmótuðu taktföstu
og stölluðu landslagi í beinum og bogadregnum línum,
sem enduróma vel upprunalegan stíl safnsins, opnast
fyrir gestum lágreistar tröppur, sem liggja skáhallt upp
framhjá nýjum veitingaskála úr gleri með þríbrettu kop-
arþaki og að nýjum inngangi á suðurhlið. Þar er komin
hálf sívalningslaga viðbygging í sömu breidd og áferð
og upprunalegt safnhús ásamt ferhyrningslaga inngangi
úr gleri með yfirgripsmiklu flötu koparþaki. Við fyrstu
sýn renna glerveggir og glerhurðir inngangsins saman
í eina heild, sem aðgreinist þegar gengið er nær. Innan
úr þrengslum glerinngangsins opnast rýmið í hálf sívaln-
ingslaga látlausan en virðulegan forsal með terrezzo-
gólfi, bogadregnu afgreiðsluborði á austurhlið og kunn-
uglegum suðurgafl í nýrri mynd. Búið er að umbreyta
gaflinum með því að taka út fyrir ferhyrniningslaga opum
í mismunandi stærðum á nokkrum stöðum til að opna
fyrir flæði safngesta. í gaflinn miðjan er komin há dyra-
gætt sem veitir umgjörð fyrir mikinn sívalningslaga stiga
sammiðja viðbyggingunni sem marka innganginn í aðal
sýningarrýmið á annari hæð og ýtir undir minni fyrri
inngangs. Austan megin á gamla suðurgaflinum hefur
verið tekið út fyrir opi sem er það fyrsta sem blasir við
gestum þegar þeir snúa sér frá afgreiðsluborðinu. Þar
er veitingaaðstaða safnsins í nýrri viðbyggingu og og
innan af henni er gangur að geirlaga fyrirlestrarsal sem
nær þvert í gegnum aðalbygginguna og nýtur dagsbirtu
bæði að austan og vestan. Vestanmegin við stigann inn
af forsalnum er gengið í gegnum eitt af opum suðurg-
aflsins framhjá lyftu fyrir hreyfihamlaða og safnbúð undir
stiganum. Þar innan af er bjartur sýningarsalur með Ijós-
myndasýningu. Salurinn hefur verið grafinn niður til að
auka rýmið og langur milliveggur með vesturhlið hangir
yfir gólffletinum og hleypir dagsbirtunni undir sig og gefur
rýminu létt yfirbragð. í salnum standa kunnuglegir sýn-
ingarskápar Sveins Kjarvals úr tekki sem áður geymdu
fornar gersemar en veita Ijósmyndasýningu nú virðulega
umgjörð. Miðdepill í arkitektúr safnsins er án efa stiginn í
gegnum miðjan suðurgaflinn. Stiginn þrengjast í áttina að
miðþrepinu sem er eina þrepið sem er heill hringflötur. Á
þessu þrepi mitt í ferhyrnda opinu í gamla suðurgaflinum
opnast rýmið aftur eins og staðið sé á orchestrugólfi í
forngrísku leikhúsi þar sem afgangur þreppanna upp í
safnrýmið eru sæti sýningargesta. Stiginn og umgjörð
hans er einkar heillandi upplifun á formum og rými, og
ná að tengja upprunalegt safnhús og endurbreytta gerð
þess í ákveðna taktfasta heild. Stiginn leiðir gesti að
dempuðum sýningarsal og ilmi af eikargólfi sem hefur
rutt eldri safnlykt úr vegi. Rýmið er orðið stærra, milli-
veggir hafa verið fjarlægðir og grunnsýningin nýtir rýmið
til fullnustu. Kunnuglegir munir hafa nú nýja og aðgengi-
legri umgjörð sýningarhúsgagna úr plexigleri og oregon
furu en hún vekur upp minni leiðandi manna í norænni
hönnun og arkitektúr og gefur því grunnsýningunni „nor-
rænan“ undirtón. Sýningin veitir háum jafnt sem lágum
aðgengi þar sem safngestir geta jafnvel gengið aftur í
barndóm. En í hliðarherbergi er hvatt til þess að taka
á hlutum svo sem vopnum og verjum. Gamli klassíski
forsalurinn í norðurenda er óbreyttur með upprunalegu