Ský - 01.02.1998, Side 23

H e r d í s
Mynd: Herdís
Ljósmynd getur í mörgum tilfellum ekW síður sagt margt um þann sem
er á bak víð myndavélina en það eða þann sem er
fyrir framan' hana, Og stundum jafnvel meira um þann sem heldur á vélinni
en myndefnið sjálft, Það er nefnilega engin ein leið að því að festa hluti á
filmu, Fólk skynjar lífið svo misjafnlega, Það sem eínum finnst merkilegt vekur
kannski ekki athygli annars,
Vald Ijósmyndarans getur
veriö mikið þegar viðfangs-
efnið er fólk. Það má orða
það sem svo að góður Ijósmynd-
ari getur sett fram sína túlkun á
manneskju án þess að fyrirmynd-
in hafi nokkuð um það að segja.
Til er frægt dæmi um þetta úr
Ijósmyndasögunni frá árinu 1963
þegar bandaríski Ijósmyndarinn
og gyðingurinn Alfred Newman
fékk það verkefni að taka portrett
af nafna sínum Alfred Krupp, eig-
anda þýsku Krupp-risasamsteyp-
unnar, til birtingar með tímaritsvið-
tali í Life. Krupp-samsteypan hafði
blómstrað á valdatíma nasista
sem stærsti hergagnaframleið-
andi Þýskalands, og var eftir stríð
sökuð um að hafa notfært sér
vinnuafl gyðinga sem hnepptir
höfðu verið í þrældóm af Þriðja
ríkinu. Krupp hafði verið einn af
stjórnendum samsteypunnar á
stríðsárunum.
Afrakstur myndatöku Newmans
olli miklu fjaðrafoki. Uppstillingin
gat þó varla verið hefðbundnari:
Krupp sitjandi við skrifborð í einni
af verksmiðjum samsteypunnar.
En með lýsingu undir og til hliðar
á andlitið tókst Newman að skapa
djöfullegt andrúmsloft og sýna
Krupp nánast sem hinn Vonda
sjálfan. Myndin birtist ekki með
viðtalinu, en Newman hafði tekist
að koma skilaboðum sínum á
framfæri. Seinna varð myndin víð-
fræg og er ein af merkustu mynd-
um þessa portrettmeistara.
í tilfelli Krupps má segja að
Newman hafi verið að búa til
ákveðna túlkun af hans innri
manni. Þetta er langt í frá algilt
um mannamyndir. Oft notar Ijós-
myndari fólk aðeins til þess að
skapa stemmningu, búa til fallega
mynd. Og þá komum við aftur að
því sem þessi pistill hófst á;
hvernig það er gert er eins mis-
munandi og Ijósmyndararnir eru
margir. Sama manneskjan getur
átt sér mörg andlit, það fer allt eft-
ir því hvernig viðkomandi Ijós-
myndari sér hana.
Tímaritið Ský fékk Herdísi Sigur-
bergsdóttur, handboltakonu í
Stjörnunni og landsliðinu og að-
stoðarkonu tannlæknis, til þess
að verða einskonar „leir“ sem
fimm Ijósmyndarar fengu frjálsar
hendur um að móta. Afraksturinn
gefur að líta á næstu síðum.
JK